Sự khốc liệt của hạn hán

Kỷ lục nắng nóng bị phá vỡ

Đứng trên ruộng ngô còi cọc, khô héo của mình, ông Santi Caudevilla rất lo lắng. “Nếu thời tiết không thay đổi, nó sẽ là con số 0. Không có gì để thu hoạch” - ông Caudevilla buồn bã nói.

Những người nông dân như ông Caudevilla ở Gimenells, Catalonia (Tây Ban Nha) bị ảnh hưởng nặng nề bởi hạn hán nghiêm trọng đã tàn phá khu vực Đông Bắc Tây Ban Nha. Lượng mưa đã thấp trong nhiều năm. Việc thiếu nước giống như một cuộc khủng hoảng hiện hữu đối với những người nông dân, khiến họ lo lắng về tương lai của mình. Việc kiếm sống ngày càng trở nên khó khăn khi mùa màng cằn cỗi do thiếu nước.

“Hạn hán là một thực tế của cuộc sống ở vùng Đông Bắc của Tây Ban Nha. Chúng là điển hình của khí hậu Địa Trung Hải tại Catalonia. Nhưng việc thiếu mưa và tuyết đáng kể đã khiến mùa này trở nên khô hạn hơn rất nhiều” – ông Albert Ruhi, nhà sinh thái học nước ngọt tại Đại học California - cho biết.

“Đây là thời kỳ tồi tệ nhất trong 100 năm qua. Và nghiêm trọng là nó đã lan ra ngoài Catalonia” - ông Samuel Reyes - Giám đốc Cơ quan Nước Catalan nói.

Ông Ricardo Torrijo - phát ngôn viên của cơ quan thời tiết quốc gia Tây Ban Nha (AEMET) - cho biết, Tây Ban Nha đã rơi vào tình trạng hạn hán kéo dài kể từ cuối năm 2022. Vào tháng 3, quốc gia này chỉ nhận được 36% lượng mưa trung bình hàng tháng, khiến nó trở thành tháng khô hạn thứ hai trong thế kỷ này. Ông Torrijo dự báo, xu hướng này sẽ tiếp tục kéo dài sang tháng 4 và có thể trở thành thời điểm khô hạn nhất được ghi nhận. Tuần trước, các kỷ lục nắng nóng của tháng 4 đã bị phá vỡ, khi thành phố Córdoba ở miền Nam Tây Ban Nha đạt 38,8 độ C.

Sự kết hợp giữa hạn hán và nắng nóng đã làm dấy lên lo ngại về sự lặp lại của mùa hè năm ngoái khi nước này chứng kiến những đợt nắng nóng gay gắt gây hỏa hoạn, thiêu rụi 306.000ha rừng. Chưa kể những trận cháy rừng sớm bất thường vào mùa xuân này đã thiêu rụi hơn 4.047ha ở khu vực phía đông Castellon.

Thảm họa nông nghiệp

Mặt đất khô, nứt nẻ cho thấy hậu quả nặng nề mà việc thiếu mưa đã gây ra đối với các nguồn nước của Catalonia. Nằm cách Barcelona khoảng 60 dặm về phía Bắc, hồ chứa này là nguồn cung cấp nước uống chính cho khu vực, nhưng vào cuối tháng 4, nó chỉ ở mức 7% công suất.

Hiện tại, mực nước hồ chứa trên khắp Catalonia dao động ở mức khoảng 25% công suất, thấp hơn đáng kể so với bình thường vào thời điểm này trong năm. Việc thiếu nước đang gây tác động nghiêm trọng đối với các trang trại trên toàn khu vực.

“Nếu tháng 5 trời không mưa thì đó sẽ là một thảm họa” - anh Martí Costal, người đứng đầu bộ phận cấp nước tại Tổ chức Nông dân và Chủ trang trại Trẻ ở Catalonia (JARC), cho biết.

Đây là một vẫn đề đang được theo dõi khắp các vùng trung tâm nông nghiệp của đất nước. Theo Điều phối viên của tổ chức công đoàn chính của nông dân ở Tây Ban Nha (COAG), hạn hán ảnh hưởng đến 60% vùng nông thôn của Tây Ban Nha và phá hủy trên 3,5 triệu ha mùa màng.

Chăn nuôi gia súc cũng gặp rủi ro vì nông dân cần đồng cỏ để nuôi động vật của họ. Ông Serge Zaka - một nhà khí tượng học nông nghiệp cho biết, thiệt hại cũng có thể xảy ra đối với các vườn cây ăn quả, vườn nho, sản xuất dầu ô liu và vườn rau. Điều kiện khí hậu nông nghiệp hiện tại đang dẫn đến một thảm họa nông nghiệp.

Việc thiếu thảm thực vật cũng ngăn cản ong làm mật. Theo COAG, những người nuôi ong đang phải đối mặt với mùa thứ ba liên tiếp không có thu hoạch do thiếu nước. Vào tháng 4, Tây Ban Nha đã yêu cầu Liên minh châu Âu (EU) tài trợ khẩn cấp để giúp nông dân đối phó với tác động của hạn hán.

Tìm giải pháp bền vững

Sự khan hiếm nước không chỉ ảnh hưởng đến trồng trọt mà còn ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt. Làng Castellci là một trong nhiều ngôi làng ở Catalonia phải dựa vào nước được chở bằng xe tải. Mọi người được yêu cầu tiết kiệm nước bằng cách tắm nhanh, cẩn thận khi rửa bát đĩa và không làm đầy bể bơi của họ.

Khi mùa hè đến gần và hy vọng về những cơn mưa lớn mùa xuân đang dần tan biến, thực tế đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về những gì có thể sắp xảy ra với Tây Ban Nha.

Ông Joan Girona Gomis - một nhà khoa học tại Viện Nghiên cứu và Công nghệ Nông sản của Catalonia - cho biết: “Chúng tôi đang ở trong một tình thế rất kịch tính. Nếu không có mưa chúng tôi sẽ phải hứng chịu một đợt hạn hán tồi tệ vào mùa hè này”.

Ông Gomis đã và đang nghiên cứu các thí nghiệm để tăng hiệu quả của các hệ thống tưới tiêu mà nông dân sử dụng, bao gồm cả việc sử dụng công nghệ như cảm biến để đánh giá lượng nước chính xác mà cây trồng cần.

Ông Gomis cho biết, vấn đề liệu Catalonia có thể tiếp tục là một trong những vùng canh tác trọng điểm của châu Âu hay không đang là một câu hỏi lớn. Tất cả phụ thuộc vào việc liệu chúng ta có thể thích nghi hay không? Điều đó có nghĩa là sẽ có những thay đổi lớn, trong đó có việc bắt tay vào nghiên cứu các loại cây trồng chịu hạn, đầu tư vào cơ sở hạ tầng nông nghiệp và đô thị cũng như cải thiện hiệu quả sử dụng nước.

Những gì đang diễn ra ở Tây Ban Nha chỉ ra một thực tế mới đối với các khu vực của châu Âu, nơi đang nóng lên nhanh gấp đôi so với mức trung bình toàn cầu. Các nhà khoa học đã xác định, sự nóng lên toàn cầu do con người gây ra đang khiến hạn hán và sóng nhiệt trở nên phổ biến và khắc nghiệt hơn.

Tây Ban Nha là nước xuất khẩu dầu oliu và là nguồn cung cấp chính các loại trái cây và rau củ ở châu Âu. Vì vậy, tình trạng hạn hán kéo dài đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn cung. Theo số liệu của Liên hợp quốc, gần 75% đất nước Tây Ban Nha đang bị ảnh hưởng bởi tình trạng sa mạc hóa do biến đổi khí hậu.