Sức bật tăng trưởng từ bán lẻ
Theo các chuyên gia kinh tế, tiêu dùng nội địa và thị trường bán lẻ đang trở thành động lực chính của tăng trưởng kinh tế. Với sức mua phục hồi mạnh và các chương trình kích cầu cuối năm, thị trường bán lẻ không chỉ sôi động trở lại mà còn là trụ đỡ cho nhiều ngành sản xuất, góp phần thúc đẩy vòng quay tăng trưởng từ sản xuất – tiêu dùng – thu nhập, lan tỏa đến toàn nền kinh tế.
Tiêu dùng nội địa dẫn dắt tăng trưởng
Sau giai đoạn khó khăn vì thương mại toàn cầu suy yếu, kinh tế Việt Nam đang phục hồi ấn tượng. Đại diện Tập đoàn Dịch vụ Tài chính và Ngân hàng Hồng Kông và Thượng Hải (HSBC) nhận định, tăng trưởng GDP quý III/2025 của Việt Nam đạt 8,2% so với cùng kỳ, vượt xa dự báo thị trường (7,2%) giúp Việt Nam tiếp tục dẫn đầu khu vực Đông Nam Á.
“Điều đáng nói, cú bứt phá này không đến từ xuất khẩu hay đầu tư nước ngoài, tiêu dùng nội địa đang trở thành “bệ đỡ” cho tăng trưởng trong bối cảnh các động lực bên ngoài còn bất ổn” - đại diện HSBC nhấn mạnh. Còn theo Công ty cổ phần Báo cáo Đánh giá Việt Nam (Vietnam Report), gần 2/3 doanh nghiệp (DN) được khảo sát ghi nhận kết quả kinh doanh khởi sắc nhờ tiêu dùng nội địa phục hồi, nhiều DN đầu ngành đạt lợi nhuận cao. Đặc biệt, trong lĩnh vực bán lẻ nhanh chóng nắm bắt xu hướng chi tiêu mới nên đầu tư mạnh vào kênh phân phối hiện đại và trải nghiệm khách hàng.
Riêng tại TPHCM, trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, doanh thu bán lẻ hàng hóa 10 tháng đầu năm đạt hơn 1,57 triệu tỷ đồng, tăng 15% so với cùng kỳ năm 2024. Các nhóm hàng phục vụ đời sống như thực phẩm, đồ gia dụng và hàng tiêu dùng nhanh đều tăng trưởng hai con số. Ông Nguyễn Khắc Hoàng - Trưởng Thống kê TPHCM cho rằng: “Tiêu dùng đang trở lại vai trò dẫn dắt, kích thích sản xuất và thu nhập. Việc này hình thành vòng tròn tăng trưởng khép kín giữa DN – người dân – nền kinh tế. Khi niềm tin tiêu dùng tăng, DN có cơ sở mở rộng đầu tư, tạo việc làm và tiếp tục nuôi dưỡng lại sức mua”. Dù chi phí đầu vào và tỷ giá tăng tạo áp lực cho DN, song sức mua nội địa vẫn được đánh giá là điểm sáng.
Ông Nguyễn Phước Hưng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM thông tin, giá hàng hóa đầu vào sản xuất tăng trung bình khoảng 6% so với cùng kỳ, do tỷ giá cao khiến DN nhập khẩu nguyên liệu chịu áp lực lớn. Nhiều DN buộc phải điều chỉnh giá bán ra, nhất là nhóm hàng tiêu dùng nhanh và thực phẩm chế biến. “Muốn duy trì đà tăng trưởng, thành phố cần ổn định tỷ giá, giảm lãi suất vay ưu đãi, nhất là phải mở rộng chương trình kích cầu tiêu dùng cuối năm nhằm hỗ trợ DN và người dân” – ông Hưng kiến nghị.
“Chạy đua” kích cầu cuối năm
Lý giải nguyên nhân thị trường bán lẻ duy trì được độ sôi động, một số ý kiến khẳng định, do môi trường chính sách tạo thuận lợi cho sức mua ngành bán lẻ. Theo đó, năm 2025, Chính phủ triển khai nhiều biện pháp kích cầu mạnh mẽ như giảm thuế VAT; chuẩn hóa hộ kinh doanh; chống hàng giả, hàng nhái, giúp dòng chảy tiêu dùng được khơi thông và niềm tin thị trường được củng cố. Đặc biệt, việc ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP về quản lý và kinh doanh vàng không chỉ điều tiết thị trường tài chính mà còn gián tiếp thúc đẩy tiêu dùng. Khi chênh lệch giá vàng trong – ngoài nước thu hẹp, nguồn vốn trong dân được giải phóng, góp phần tăng đầu tư và chi tiêu xã hội.
Mặc dù khá lạc quan về doanh thu bán lẻ trên địa bàn thành phố, song ông Nguyễn Khắc Hoàng vẫn băn khoăn khi thiếu các động lực mạnh để kinh tế bứt phá, hoàn thành mục tiêu cả năm. Ông Hoàng kiến nghị, thành phố cần tăng cường động lực từ tiêu dùng nội địa để thúc đẩy mối liên kết giữa sản xuất, thu nhập và chi tiêu. “Hiện nay, tiêu dùng vẫn là động lực lớn cho kinh tế tăng trưởng, cho nên phải tiếp tục tăng khuyến mãi cuối năm để kích cầu tiêu dùng trên không gian hành chính mới. Vì chỉ có tiêu dùng mới tạo ra sản xuất, người dân có thu nhập và ngược lại sẽ hỗ trợ lại tiêu dùng” - ông Hoàng nói.
Ông Bùi Tá Hoàng Vũ – Giám đốc Sở Công thương TPHCM chia sẻ, tình hình bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tiếp tục diễn biến tích cực. Hướng đến mục tiêu tăng trưởng 2 con số cả năm, trong những tháng còn lại, Sở Công thương TPHCM sẽ tiếp tục triển khai các hoạt động thúc đẩy doanh số bán lẻ. Cụ thể là các chương trình kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ DN mở rộng thị trường, tăng khả năng tiếp cận với các đối tác thương mại, nâng cao năng lực cạnh tranh cho hàng hóa trên thị trường.
Sở Công thương TPHCM thông tin, theo kế hoạch từ nay đến cuối năm, hàng loạt chương trình kích cầu tiêu dùng được triển khai đồng bộ. Nổi bật là Shopping Season – Rộn ràng mua sắm xuân 2026 diễn ra từ ngày 15/11 đến 31/12, với hàng nghìn sản phẩm giảm giá, khuyến mại, tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng. Bên cạnh đó, các hệ thống bán lẻ lớn như: Saigon Co.op, WinMart, AEON, MM Mega Market… đồng loạt “chạy đua” giảm giá cuối năm. Có siêu thị giảm giá tới 50% cho hơn 5.000 mặt hàng, tập trung vào nhóm thực phẩm thiết yếu, đồ gia dụng và hóa phẩm. DN kỳ vọng rất nhiều vào sức mua tăng cao dịp cuối năm.
Bán lẻ cần đổi mới để bứt phá
Theo các chuyên gia kinh tế, bán lẻ không chỉ là “bệ đỡ” tạm thời mà đang trở thành động cơ chiến lược cho tăng trưởng dài hạn. Nhờ tiêu dùng nội địa phục hồi mạnh mẽ, nhiều ngành sản xuất trong nước đã quay lại hoạt động sôi động, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập và kích thích vòng quay chi tiêu. Khi người dân mua sắm nhiều hơn, DN đầu tư sản xuất nhiều hơn và nền kinh tế được nuôi dưỡng từ bên trong. Ông Nguyễn Anh Dương - Trưởng ban Nghiên cứu tổng hợp (Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương – CIEM) từng nhận định, mỗi đợt kích cầu không chỉ giúp cải thiện doanh thu ngắn hạn mà còn tác động dây chuyền tới sản xuất, dịch vụ và đầu tư. Khi người dân tăng chi tiêu, DN mở rộng quy mô sản xuất, kéo theo nhu cầu lao động và nguyên liệu, từ đó thúc đẩy lưu thông hàng hóa và gia tăng thu ngân sách.
Theo đánh giá của PwC Việt Nam, bên cạnh những tín hiệu tích cực từ tiêu dùng nội địa, gần một nửa người tiêu dùng Việt (48%) coi bất ổn kinh tế là rủi ro lớn nhất trong 12 tháng tới, tỷ lệ này cao nhất khu vực. Dưới sức ép lạm phát và chi tiêu, 47% người tiêu dùng xếp giá cả là yếu tố hàng đầu khi mua thực phẩm, nhưng đáng chú ý, 41% sẵn sàng trả thêm tiền cho hàng nội địa chất lượng cao. Xu hướng này phản ánh sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng. Nghĩa là người dân không chỉ mua rẻ, mà mua đáng tiền để cân bằng giữa chi phí, sức khỏe và tính bền vững. Đây là cơ hội vàng cho DN Việt định vị lại thương hiệu, khẳng định giá trị thật của sản phẩm. Nhận thấy xu hướng tiêu dùng trên, thành phố tổ chức tháng “Tick xanh trách nhiệm”, khuyến khích tiêu dùng hàng hóa an toàn, minh bạch nguồn gốc, đồng thời đẩy mạnh xúc tiến nông sản, thực phẩm nội địa. Ngoài việc kích cầu, hoạt động này còn là cách nâng tầm giá trị hàng Việt.
Ông Nguyễn Lương Hiền – lãnh đạo Dịch vụ Tiêu dùng và Bán lẻ tại PwC Việt Nam nhận định: “Thị trường liên tục có những biến động, DN không thể chỉ cạnh tranh bằng giá. DN phải xây dựng niềm tin, thể hiện tính minh bạch, trách nhiệm và bền vững thực chất. Khi người tiêu dùng tin tưởng sẽ sẵn sàng đồng hành, đây chính là lợi thế cạnh tranh lâu dài nhất”. Để làm được điều đó, các nhà sản xuất cũng như nhà bán lẻ cần đầu tư mạnh hơn vào chuỗi cung ứng xanh, sản phẩm nội địa có chứng nhận chất lượng, đồng thời ứng dụng công nghệ phân tích dữ liệu để nắm bắt xu hướng và hành vi tiêu dùng.
