Sức hút mới mẻ

PV: Thưa PGS.TS Phạm Hồng Long, theo ông, các lễ hội sáng tạo đang mở ra không gian phát triển mới cho ngành du lịch như thế nào, đặc biệt trong việc thúc đẩy mô hình “du lịch gắn với trải nghiệm văn hóa và sáng tạo”?

PGS.TS Phạm Hồng Long: Thời gian gần đây, lễ hội sáng tạo không chỉ là một phần trong đời sống văn hóa mà còn đóng vai trò ngày càng quan trọng trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa. Đặc biệt, khi gắn kết với ngành du lịch, lễ hội đang tạo nên sự giao thoa và hỗ trợ lẫn nhau, mở ra những hướng đi mới giàu tiềm năng cho du lịch.

Khi lễ hội được lồng ghép vào các mô hình du lịch, sẽ góp phần làm phong phú đa dạng thêm sản phẩm du lịch, tạo sức hút mới mẻ cho điểm đến. Sự đa dạng hóa này không chỉ tăng cường trải nghiệm cho du khách mà còn khơi dậy sức sống văn hóa bản địa một cách sinh động và gần gũi hơn.

Các lễ hội sáng tạo, đặc biệt là những sự kiện mang tính trải nghiệm cao, ngày càng chứng tỏ sức hút trong việc thu hút du khách. Đây không chỉ là dịp để du khách tìm hiểu văn hóa, mà còn là cơ hội để họ được tham gia, tương tác và cảm nhận - một lợi thế lớn trong việc xây dựng hình ảnh điểm đến thân thiện, năng động và có chiều sâu văn hóa.

Bên cạnh đó, các lễ hội sáng tạo còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho điểm đến. Một địa phương vốn chỉ có tài nguyên tự nhiên hoặc tài nguyên văn hóa sẵn có, khi được bổ sung thêm các sự kiện lễ hội đặc sắc, sẽ có thêm lợi thế nổi bật trong việc nâng cao vị thế và năng lực cạnh tranh của điểm đến. Điều này có thể giúp kéo dài thời gian lưu trú và tăng mức chi tiêu của du khách.

Đáng chú ý, việc phát triển sản phẩm lễ hội sáng tạo cũng giúp giảm thiểu tính mùa vụ trong du lịch, thúc đẩy cạnh tranh. Như vậy sẽ rất tốt cho thị trường du lịch.

Vậy, ông đánh giá ra sao về hiệu quả kết nối cộng đồng mà những lễ hội này mang lại?

- Các lễ hội sáng tạo không chỉ thu hút khách du lịch mà còn tạo ra một sân chơi, một không gian gắn kết dành cho cộng đồng địa phương. Đây chắc chắn là dịp để người dân có thể gặp gỡ, giao lưu và tương tác với nhau trong một bầu không khí cởi mở, thân thiện. Bên cạnh đó, những lễ hội như vậy còn góp phần làm khơi gợi niềm tự hào của người dân. Khi thấy văn hóa, di sản của quê hương được tôn vinh, làm mới một cách sáng tạo và được đông đảo mọi người dân tham gia và đón nhận, người dân sẽ thêm phần tự hào về vùng đất mình sinh sống.

Hơn thế nữa khi được tham gia vào các hoạt động lễ hội, người dân có thêm cơ hội thể hiện bản sắc, đóng góp cho cộng đồng mà không cần đến những hỗ trợ tài chính lớn. Đây là một hình thức sân chơi văn hóa thu hút sự tham gia tích cực của cộng đồng, qua đó tăng cường sự gắn bó và đồng hành giữa người dân với quá trình phát triển du lịch – văn hóa tại địa phương.

Thế nhưng thưa ông, bên cạnh những lễ hội sáng tạo thực sự hấp dẫn và thu hút du khách lâu dài, vẫn còn không ít lễ hội chỉ đông khách vào ngày khai mạc, những ngày sau lại rơi vào cảnh vắng vẻ. Theo ông, nguyên nhân do đâu?

- Theo tôi, có nhiều nguyên nhân khiến một lễ hội không duy trì được sức sống lâu dài. Trước hết, có thể do khâu chuẩn bị chưa thực sự kỹ lưỡng. Khi tổ chức một lễ hội sáng tạo, nếu không tạo được ấn tượng mạnh ngay từ đầu với người dân và du khách thì rất khó giữ chân họ trong những ngày tiếp theo, từ đó hiệu quả sẽ không cao.

Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa các bên liên quan trong quá trình tổ chức cũng đóng vai trò then chốt. Trong một số trường hợp, chính quyền muốn tổ chức lễ hội nhưng lại không nhận được sự ủng hộ từ người dân vì lo ngại ảnh hưởng đến sinh hoạt thường nhật. Sự thiếu đồng thuận này có thể dẫn đến lễ hội không được cộng đồng đón nhận, thiếu sự lan tỏa và không thể phát triển bền vững.

Một yếu tố khác cũng rất quan trọng là tính ổn định về thời gian tổ chức. Nếu năm nay tổ chức vào một thời điểm, năm sau lại thay đổi, thì sẽ khó xây dựng được thói quen và kỳ vọng từ phía du khách. Sự thiếu nhất quán đó làm giảm tính nhận diện và thương hiệu của lễ hội.

Cuối cùng, nhiều lễ hội sáng tạo vẫn chưa thực sự hấp dẫn du khách cũng bởi sự đầu tư chưa bài bản từ phía địa phương. Khi chưa có một kế hoạch cụ thể, chiến lược rõ ràng và tầm nhìn dài hạn, lễ hội dễ rơi vào tình trạng manh mún, thiếu điểm nhấn và khó tạo được dấu ấn riêng biệt.

Vậy theo ông, cần làm gì để tận dụng tối đa giá trị lan tỏa của các sự kiện này trong chiến lược phát triển du lịch bền vững?

- Trước hết, cần xây dựng một chiến lược và kế hoạch rõ ràng. Mỗi lễ hội, đặc biệt là các lễ hội sáng tạo, cần được xác định chủ đề xuyên suốt và nhất quán. Việc lựa chọn chủ đề không chỉ giúp tạo dấu ấn riêng mà còn định hướng cho toàn bộ nội dung và cách tổ chức sự kiện.

Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa các bên trong tổ chức lễ hội là yếu tố không thể thiếu, đặc biệt là vai trò của mô hình hợp tác công - tư. Sự tham gia của cả cơ quan quản lý nhà nước và khối tư nhân sẽ giúp tối ưu hóa nguồn lực, gia tăng tính chuyên nghiệp và hiệu quả vận hành của các sự kiện. Cùng với đó là công tác truyền thông và yếu tố tài chính đầu tư cho các lễ hội. Kết hợp được các yếu tố đó, tôi tin sẽ thành công.

Trân trọng cảm ơn ông!