Sụt lở bờ sông Mã tại Vĩnh Lộc (Thanh Hóa): Cần xử lý trách nhiệm các đơn vị liên quan

Mất đất canh tác

Ông Phạm Văn Kính, trú thôn Nghĩa Kỳ Gia, xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Lộc cho biết: Tình trạng sạt lở đất nông nghiệp của người dân ở bờ tả sông Mã đang diễn ra hết sức phức tạp. Gia đình ông Kính được xã giao thầu 6 ha đất trồng hoa màu dọc tả ngạn sông Mã, nhưng nhiều năm qua đã bị sạt lở mất phân nửa. Nguyên nhân chính vẫn là do tình trạng khai thác cát “vô tội vạ” của các mỏ cát trên địa bàn.

Theo quan sát của chúng tôi, ngay sát bờ sông có cắm biển báo lớn, được viết bằng chữ màu đỏ: “Khu vực sạt lở nguy hiểm”, để cảnh báo cho người dân đi làm đồng qua lại hàng ngày. Nhìn xuống phía dưới, bờ sông sụt lở, nhiều đoạn tạo thành hàm ếch, vách ta luy dựng đứng cắm sâu vào đất liền. Từng khối đất bồi pha cát màu vàng óng đổ ụp xuống lòng sông rồi biến mất. Kéo theo đó là các loại cây hoa màu như lạc, ngô, vừng… cũng trở thành nạn nhân của việc hút cát. “Tốc độ sụt lở tính từ thời điểm tháng 6/2023 đến nay, diễn ra rất nhanh. Diện tích đất trồng màu ít ỏi còn lại của gia đình tôi đến giờ đã bị mất thêm hàng chục m2”- ông Kính nói.

Người dân thôn Nghĩa Kỳ đã nhiều lần làm đơn, kiến nghị lên chính quyền địa phương. Sau khi cơ quan chức năng vào cuộc kiểm tra, tình trạng khai thác cát trái phép tại khu vực này im ắng được một thời gian ngắn, rồi lại tiếp tục hoạt động một cách công khai giữa thanh thiên bạch nhật. Ông Trịnh Việt Cường - Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường, UBND huyện Vĩnh Lộc, xác nhận: Hiện tượng sạt lở bờ sông Mã đã cuốn trôi khoảng 12.000m2 đất sản xuất nông nghiệp của bà con thôn Giang Đông và Nghĩa Kỳ; chiều dài đoạn bị sạt lở khoảng 600m, chiều rộng đoạn bị sạt lở ăn sâu vào bờ bãi khoảng 30m.

Trước thực trạng sạt lở nêu trên, năm 2024, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đã phê duyệt dự án xây dựng tuyến kè giá trị hơn 82 tỷ đồng, với mục tiêu giảm thiểu và ngăn chặn sạt lở đất nông nghiệp tại xã Vĩnh Hòa. Dự án triển khai thi công từ tháng 12/2024. Đến nay, nhà thầu đang tập trung xây dựng phần chân kè đá hộc, khối lượng công việc ước đạt 7,5%, tương ứng giá trị đạt khoảng 5 tỷ đồng. Tuy nhiên, ngay cả dự án bờ kè này cũng đang bị đe dọa xóa sổ bởi tình trạng sạt lở ngày càng diễn biến theo chiều hướng phức tạp.

Đình chỉ các mỏ cát

Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Đại Đoàn Kết, toàn xã Vĩnh Hòa có khoảng 63ha đất bãi bồi ven sông. Số diện tích đất màu này được giao khoán cho người dân 2 thôn: Giang Đông và Nghĩa Kỳ canh tác. Trước nguy cơ toàn bộ số diện tích này bị “sông nuốt”, UBND huyện Vĩnh Lộc vừa có báo cáo gửi UBND tỉnh Thanh Hóa, về việc đề nghị tạm dừng hoat động của mỏ cát số 18 của Công ty TNHH Minh Chung để đánh giá và điều chỉnh ranh giới khai thác của mỏ cát số 18 ra ngoài phạm vi lòng, bãi sông khu vực xây dựng tuyến kè, đáp ứng yêu cầu theo quy định của pháp luật. Đồng thời chỉ đạo huyện Yên Định có phương án quản lý hoạt động mỏ cát số 54 của Công ty TNHH Nam Lực.

Mới nhất, ngày 26/3, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thanh Hóa cũng có văn bản gửi UBND tỉnh đề nghị tạm dừng khai thác mỏ cát ở xã Vĩnh Hòa. Ông Lê Đức Giang - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đã ký hai văn bản gửi các cơ quan chức năng, yêu cầu tạm dừng khai thác khoáng sản đối với Công ty TNHH Minh Chung (mỏ số 18) và Công ty TNHH Nam Lực (mỏ số 54) trên sông Mã. Nội dung văn bản còn yêu cầu, Công an tỉnh chỉ đạo Cảnh sát đường thủy tăng cường công tác tuần tra trên sông, xử lý triệt để tình trạng khai thác trái phép khoáng sản, đặc biệt là khoáng sản cát, sỏi lòng sông trên địa bàn huyện Vĩnh Lộc.

Câu hỏi đặt ra ở đây là tại sao chính quyền cũng như ngành chức năng cơ sở không ngăn chặn kịp thời; để dư luận phản ánh, tỉnh phải trực tiếp ra tay, buộc ngừng hoạt động đối với hai mỏ cát nêu trên? Vậy trách nhiệm thuộc về ai, cần được Công an tỉnh Thanh Hóa làm rõ và xử lý theo quy định đối với các cá nhân, tổ chức liên quan. Không thể để việc, một công trình kè đang được xây dựng trị giá 82 tỷ đồng cũng như đất đai canh tác tiếp tục bị kéo xuống lòng sông Mã.