Tăng học phí đại học: Lùi lại 1 năm so với lộ trình

Theo đó, học phí các cấp học năm học 2023-2024 vẫn áp dụng mức trần của năm học 2022-2023, tức lùi một năm so với lộ trình tăng học phí mà Nghị định 81 đề ra. Với bậc ĐH, theo đề xuất của Bộ GDĐT, các trường ĐH có thể tăng học phí năm nay nhưng ở mức thấp hơn.

Giảm áp lực cho người học

Theo Bộ GDĐT, nhiều cơ quan, địa phương và các trường ĐH cho rằng, học phí cần được tăng để đảm bảo nguồn lực, nâng cao chất lượng, đầu tư cơ sở vật chất trong điều kiện ngân sách bị cắt giảm. Đặc biệt, với các cơ sở giáo dục ĐH công lập, thu từ học phí chiếm tỷ trọng chủ yếu (trên 80% tổng nguồn thu của trường), khả năng khai thác từ nguồn thu khác còn hạn chế.

Tuy nhiên, nếu mức phí năm học mới được áp dụng theo Nghị định 81, biên độ tăng rất cao so với năm học trước. Cụ thể, học phí ĐH công lập sẽ tăng bình quân 45,7%. Đặc biệt, học phí khối ngành Y - dược tăng 93%, khối Nhân văn - khoa học xã hội tăng 53%, gây khó khăn cho phụ huynh, người học. Vì thế, đa số ý kiến thống nhất việc tăng học phí có thể chậm lại một năm so với lộ trình của Nghị định 81.

Bộ GDĐT đánh giá, việc lùi lộ trình tăng học phí một năm, biên độ điều chỉnh học phí năm học 2023 - 2024 thấp hơn sẽ giảm áp lực cho người học. Tuy nhiên, các quy định tại Nghị định 81 về hỗ trợ học phí, miễn giảm học phí với học sinh, sinh viên diện chính sách không thay đổi, nhằm đảm bảo công bằng trong tiếp cận các dịch vụ giáo dục.

Theo đề xuất của Bộ GDĐT, trần học phí (mức tối đa được thu) với ĐH công lập chưa tự đảm bảo chi thường xuyên năm học tới là 1,25 - 2,45 triệu đồng một tháng, tùy khối ngành, thay vì mức 1,35 - 2,76 triệu đồng. Mức thu hiện nay là 980 nghìn đến 1,43 triệu đồng.

Những trường đã tự chủ (tự chi lương, phụ cấp, sửa chữa cơ sở vật chất...), tùy mức độ được thu tối đa bằng 2 - 2,5 lần mức trên, tức 2,4 - 6,15 triệu đồng/tháng. Với chương trình đào tạo đạt kiểm định chất lượng theo tiêu chuẩn của Bộ GDĐT hoặc theo tiêu chuẩn nước ngoài, các ĐH được tự xác định học phí nhưng phải công khai.

Với bậc mầm non, phổ thông công lập, mức trần học phí với các trường chưa tự đảm bảo chi thường xuyên năm học 2023-2024 dao động từ 30.000 - 650.000 đồng tùy cấp học và khu vực. Với cơ sở giáo dục đã tự chủ, mức trần tối đa gấp 2-2,5 lần mức trên.

Căn cứ vào mức trần này và tình hình địa phương, HĐND tỉnh, thành phố quyết định khung học phí bậc mầm non, phổ thông công lập trên địa bàn. Từ năm học 2024-2025, khung và mức học phí được điều chỉnh phù hợp theo điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương, tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng, tốc độ tăng trưởng kinh tế, nhưng không quá 7,5% một năm.

3 năm liên tiếp học phí đại học giữ ổn định

Nghị định 81 được Chính phủ ban hành năm 2021, trong đó quy định lộ trình tăng học phí công lập đến năm 2026. Tuy nhiên, dịch Covid-19 đã tác động xấu đến tình hình kinh tế, xã hội nên Chính phủ yêu cầu giữ nguyên học phí. Do đó, đã 3 năm liên tiếp các cơ sở giáo dục ĐH không tăng học phí. Còn ở mầm non và phổ thông, các tỉnh, thành phải cấp bù kinh phí để hỗ trợ phụ huynh và học sinh.

Liên quan đến vấn đề học phí ở bậc ĐH, TS Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GDĐT) cho rằng, thực hiện tự chủ ĐH mà Nhà nước cắt giảm đầu tư, các trường không tăng học phí thì không thể đảm bảo chất lượng giáo dục. Nhưng tăng học phí thế nào và các chính sách để đảm bảo sự bình đẳng trong tiếp cận giáo dục ĐH cho người học là điều cần phải tính. Hiện nay, Nghị định 81 là cơ sở để nhiều trường ĐH tăng học phí. Trong đó, điều khiến ông Vinh băn khoăn là đối với chương trình đào tạo đạt mức kiểm định chất lượng, cơ sở giáo dục ĐH công lập được tự xác định mức thu học phí. Vấn đề kiểm định chương trình hiện còn nhiều bất cập. Đâu đó vẫn có tình trạng người kiểm định không phải chuyên gia trong ngành dẫn tới kiểm định chưa phản ánh được cơ bản chất lượng chương trình.

Theo TS Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GDĐT), nếu không làm tốt vấn đề quản trị về tài chính, trường ĐH không có đủ kinh phí để thuê giảng viên giỏi, không thể đầu tư cho cơ sở vật chất, khi đó chất lượng giáo dục không đảm bảo. Vì vậy, các trường cần cải thiện năng suất và hiệu quả quản lý, khi đó chi phí sẽ giảm. Trước mắt, cần rà soát lại chuẩn đầu ra và cấu trúc lại chương trình để giảm chi phí cho nhà trường và thực chất là giảm học phí cho người học.