Tăng tốc xuất khẩu

9 tháng đầu của năm 2023, các doanh nghiệp (DN) hoạt động trong lĩnh vực xuất khẩu (XK) gặp nhiều khó khăn khi đơn hàng giảm, giá hàng XK cũng giảm sút. Trong đó ngành gỗ, dệt may và thuỷ sản là 3 ngành nghề nổi bật nhất với quá nhiều khó khăn. Nhưng, kể từ cuối tháng 9, các nỗ lực vượt khó của DN dầncó kết quả: Đà suy giảm chững lại, một số ngành đã bắt đầu lấy lại sự cân bằng.

Nhiều ngành lấy lại đà phục hồi

Theo bà Lê Hằng - Giám đốc truyền thông của Hiệp hội Chế biến và XK thủy sản Việt Nam (VASEP), trong tháng 9, một số sản phẩm thủy sản xuất chủ lực đã có sự phục hồi. Trong đó, XK tôm và cá ngừ đều đạt mức tương đương với tháng 9/2022. Đáng chú ý là sự hồi phục của mặt hàng cá tra với mức tăng trưởng dương 9% so với cùng kỳ năm ngoái.

Đối với mặt hàng tôm, kết quả XK gần đây có dấu hiệu hồi phục so với những tháng trước. Hai thị trường chủ lực là Mỹ và Trung Quốc bắt đầu gia tăng nhu cầu và XK sang 2 cường quốc này đều ghi nhận tăng trưởng dương trong 2 tháng trở lại đây.

Bà Phan Thị Bảo Tiên - Trưởng phòng Kinh doanh DN Thịnh Phú Aquatic chia sẻ, giữa tháng 9, 5 container hàng thủy sản chế biến, gồm: Tôm sú tẩm bột đông lạnh, tôm sú, bạch tuộc nguyên con đông lạnh… vừa được đơn vị XK sang Mỹ. Cuối tháng 9, các container hàng tiếp theo tiếp tục được xuất đi EU.

Đơn hàng cũng đang về nhiều hơn, cho thấy dấu hiệu thị trường nhập khẩu hàng thủy sản đông lạnh và chế biến ấm dần lên. Còn với ngành gỗ, theo đánh giá của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), XK gỗ và sản phẩm gỗ tới thị trường Hoa Kỳ trong tháng 9/2023 đạt 616,9 triệu USD, tăng 7,5% so với tháng 9/2022.

Như vậy, XK gỗ và sản phẩm gỗ tới thị trường Hoa Kỳ đã góp phần thúc đẩy ngành gỗ tăng trưởng khả quan hơn trong những tháng cuối năm, bởi trị giá XK sang Hoa Kỳ chiếm 53,7% tổng trị giá XK gỗ và sản phẩm gỗ.

Bên cạnh đó, trong 9 tháng đầu năm 2023, gỗ và sản phẩm gỗ XK nhiều tới một số thị trường khác như: Nhật Bản đạt 1,26 tỷ USD; tiếp theo là thị trường Trung Quốc đạt 1,23 tỷ USD, Hàn Quốc đạt 583 triệu USD...

Các khó khăn được cân bằng, trong khi đó, các thế mạnh của XK của nhiều ngành nghề lại được phát huy mạnh mẽ. Điển hình XK rau quả đạt 667 triệu USD, tăng 43,7% so với tháng trước. Nếu so với cùng kỳ 2022, mức tăng còn ấn tượng hơn với 167% (tương đương kim ngạch tăng thêm gần 420 triệu USD). Tính chung hết tháng 9, kim ngạch XK rau quả đạt 4,2 tỷ USD, tăng tới 72,5% so với cùng kỳ năm trước.

Tương tự, kim ngạch XK gạo trong 9 tháng năm 2023 đạt 3,66 tỷ USD, tăng 40,4% so với cùng kỳ năm ngoái.

Phân tích về cấu trúc hàng hóa XK, ông Nguyễn Việt Phong - Vụ trưởng Vụ Thống kê thương mại và dịch vụ (Tổng cục Thống kê) cho biết, tốc độ tăng trưởng XK tháng 9 đã có mức tăng dương với mức 4,6%. Đây là xu hướng tích cực trong 3 tháng giảm sâu gần đây (tháng 6 giảm 13,8%; tháng 7 giảm 3,4%; tháng 8 giảm 7,6%).

Như vậy XK đang có nhiều điểm tích cực. Thứ nhất, XK của một số mặt hàng nông sản mà Việt Nam có lợi thế so sánh vẫn đạt khá nhu rau quả, hạt điều, gạo. Tiếp theo, XK một số mặt hàng chủ lực cũng ghi nhận mức tăng trưởng dương trong tháng 9 như: điện tử, máy tính và linh kiện; điện thoại các loại và linh kiện tăng...

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng lưu ý, cần tranh thủ tối đa cơ hội, xu hướng phục hồi của các thị trường để đẩy mạnh XK. Theo đó, kịp thời thông tin về thị trường, hỗ trợ DN đáp ứng nhanh, kịp thời các tiêu chuẩn mới của nước đối tác XK, đẩy mạnh XK các nhóm hàng chủ lực, tranh thủ cơ hội XK từ FTA đã ký kết, đẩy nhanh đàm phán đã ký kết...Tranh thủ tối đa cơ hội, xu hướng phục hồi của các thị trường để đẩy mạnh XK.

Kỳ vọng bứt phá dịp cuối năm

Theo ông Phạm Văn Việt - Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Việt Thắng Jean (VitaJean), bước sang quý IV năm 2023, tình hình của ngành dệt may đã có phần khởi sắc hơn khi thị trường nội địa và xuất khẩu bắt đầu có nhu cầu trở lại. Mặc dù thị trường XK chưa đạt được mục tiêu như các năm, nhưng đơn hàng của DN đã dần phục hồi khoảng 80% so với trước.

Số liệu của Tổng cục Thống kê cũng cho thấy, sau nhiều tháng XK bị sụt giảm nhiều, hàng dệt may bước sang tháng 9 vừa qua ước đạt kim ngạch 3 tỷ USD, tăng 9,6% so với tháng trước đó. Không chỉ ngành dệt may, một số DN da giày cũng đã nhận những tín hiệu tích cực hơn về tình hình đơn hàng.

Ông Nguyễn Chí Trung - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tập đoàn Gia Định, cho biết, những tháng cuối năm, DN đã tương đối đủ đơn hàng để sản xuất cũng như tạo được công ăn việc làm cho người lao động tương đối ổn định.

Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, nhiều ngành hàng đã có các đơn hàng trở lại là điều hết sức vui mừng sau chuỗi suy giảm dài, cả chiều XK lẫn nhập khẩu. Sự phục hồi này là kết quả của việc triển khai đồng bộ nhiều giải pháp của Chính phủ nhằm hỗ trợ người dân và DN, thúc đẩy sản xuất trong nước, đa dạng hóa nguồn cung, tăng cường xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường.

Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam dự báo, từ nay đến cuối năm còn 3 tháng, lại là thời điểm lễ, Tết nên XK rau quả còn dư địa rất lớn. Đặc biệt, các tháng còn lại là mùa thu hoạch của nhiều loại rau quả với sản lượng cả nước khoảng 7,6 triệu tấn. Nguồn cung trái cây dồi dào sẽ đáp ứng tốt đơn hàng XK cuối năm. Do đó, giá trị kim ngạch XK rau quả sẽ còn cao hơn bình quân các quý trước.

"XK rau quả có thể mang về hơn 5,5 tỷ USD trong năm 2023. Đặc biệt, XK sầu riêng sang Trung Quốc sẽ tiếp tục lập kỷ lục mới, đưa sầu riêng trở thành mặt hàng mới có giá trị XK trên 1,7 tỉ USD, góp phần vào nhóm hàng "tỷ đô" của ngành nông nghiệp" - ông Nguyên khẳng định.

Ông Thang Văn Thông - Phó Chi hội trưởng Chi hội Dăm gỗ Việt Nam cho biết, DN trong ngành cũng đang nhận được tương tác tích cực hơn từ đối tác mua hàng. Một số DN có đơn hàng mới đã bắt đầu tổ chức cho công nhân tăng ca trở lại hoặc tuyển thêm lao động.

Trong khi đó, theo ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), hiện lạm phát đã giảm ở một số thị trường, do đó dự báo cơ hội cho XK hàng hoá tiêu dùng hồi phục trong những tháng tới đây. Và với sự chủ động, sẵn sàng của DN, các đơn hàng XK sẽ sớm được đáp ứng.

“Tình hình sụt giảm hiện nay chủ yếu là do vấn đề từ góc độ thị trường, còn đối với trong nước thì năng lực sản xuất của DN hiện nay vẫn rất là tốt, không bị những yếu tố ảnh hưởng như dịch bệnh hay các yếu tố về đứt gãy nguồn cung nguyên liệu… Đấy là thuận lợi để giúp cho DN có thể sẵn sàng phục hồi sản xuất và XK khi thị trường được cải thiện” – ông Hải phân tích.

Giới chuyên gia cho rằng, thời gian tới, kinh tế thế giới vẫn tiếp tục khó khăn dù có dấu hiệu phục hồi nhưng chậm và không đồng đều ở các quốc gia, nhu cầu tiêu dùng vì thế cũng phục hồi chậm. Tuy nhiên, dự báo hoạt động xuất nhập khẩu sẽ phục hồi tốt hơn vào nửa cuối năm nay do tồn kho hàng hoá tại các thị trường lớn, đặc biệt là tại Mỹ đã giảm đáng kể trong thời gian qua và các nhà nhập khẩu đang có dấu hiệu đặt hàng trở lại.

Ông Trần Duy Đông – Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương):

Nỗ lực mở rộng thêm thị trường xuất khẩu

Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương sẽ chủ trì triển khai đồng bộ các chương trình trong Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam đến năm 2030 và Chiến lược phát triển các mặt hàng chủ lực. Đồng thời Bộ Công thương sẽ phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đàm phán với các nước, nhất là Trung Quốc mở cửa thêm thị trường xuất khẩu cho các mặt hàng rau quả khác của Việt Nam như bưởi da xanh, dừa tươi, bơ, dứa, vú sữa, chanh, dưa lưới... Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực xuất nhập khẩu; tiếp tục thực hiện các giải pháp để phát triển dịch vụ logistics, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại.