Đó là những gì đã và đang diễn ra tại các xã Phước Bình, Phước Tỉnh (huyện Long Điền), Bình Châu (huyện Xuyên Mộc), một số xã thuộc huyện Đất Đỏ của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
Cần có biện pháp hạn chế tàu đánh bắt ven bờ để bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Hàng trăm ghe cào hoạt động gần bờ trái phép, không chỉ diễn ra vào ban đêm mà còn hoạt động ngang nhiên giữa ban ngày. “Họ khai thác tận diệt hải sản, không trừ một loại nào, kể cả con cá cơm cũng bắt hết. Chúng tôi lo rằng nếu cứ để khai thác tận diệt thì tôm cá sẽ cạn kiệt tại làng chài này” - ông Phong, một người dân sống ven biển Phước Bình lo lắng.
Ngư dân sống dọc ven biển thuộc các xã Phước Bình, Phước Tỉnh (huyện Long Điền), Bình Châu (huyện Xuyên Mộc), một số xã thuộc huyện Đất Đỏ của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đang vừa phải gánh chịu mùi hôi thối và ô nhiễm nồng nặc từ các cống xả thải trực tiếp ra biển, vừa đứng trước nguy cơ bị tận diệt các nguồn lợi thủy sản ven bờ do các ghe tàu hành nghề giã cào hoạt động trái phép tại vùng biển này.
Cạn kiệt hải sản
Tại các xã Phước Bình, Phước Tỉnh của huyện Long Điền, chúng tôi ghi nhận tình trạng một vùng biển dài chưa đến 2 cây số vuông nhưng tồn tại hàng trăm ghe cào hoạt động gần bờ trái phép. Trong đó, các tàu cá có công suất nhỏ khoảng 90 CV chiếm số lượng phổ biến. Đáng chú ý, hoạt động này không chỉ diễn ra vào ban đêm mà còn hoạt động ngang nhiên giữa ban ngày.
Theo quy định tại Nghị định số 33/2010/NĐ-CP của Chính phủ thì các ghe tàu có công suất công suất từ 90CV trở lên chỉ được phép khai thác thủy sản trong khi vực vùng biển cách bờ từ 24 hải lý trở ra. Tuy nhiên, ngay cả các khu vực cận bờ cũng đang bị hoạt động giã cào khai thác tận diệt.
Ông Phong, một người dân sống ven biển Phước Bình, huyện Long Điền, tỉnh Bà rịa – Vũng Tàu phản ánh với chúng tôi, quy định hoạt động khai thác thủy sản ven biển chỉ cho phép ghe tàu chỉ được khai thác nghề giã cào (kéo lưới) trong khu vực cách bờ khoảng 24 hải lý, thế nhưng thời gian gần đây có hàng trăm các ghe cào hoạt động thường xuyên trong khoảng 3 – 5 hải lý so với bờ biển.
“Họ khai thác tận diệt hải sản luôn, không trừ một loại nào, kể cả con cá cơm cũng bắt hết. Chúng tôi lo rằng nếu cứ để khai thác tận diệt thì tôm cá sẽ cạn kiệt tại làng chài này”, ông Phong cho hay.
Cũng theo các ngư dân làng chài xã Phước Bình, thời gian gần đây lực lượng kiểm ngư có tổ chức tuần tra, kiểm tra nhưng gần như chỉ để lấy lệ. Khi lực lượng chức năng vừa rời đi thì các ghe cào lại tiếp tục khai thác trái phép. Trước đây hoạt động khai thác giã cào chỉ diễn ra lén lút vào ban đêm, nhưng nay khai thác trái phép ngay giữa ban ngày khiến các hộ ngư dân hết sức bức xúc.
Không chỉ khai thác tận diệt nguồn lợi thủy sản ven bờ, hàng trăm ngư dân ven biển thuộc xã Phước Bình, huyện Long Điền còn phải chịu đựng các ao nước tù đọng lâu ngày ven biển do các cơ sở chế biến thủy sản ven biển xả thải trực tiếp ra biển. Nhiều ngư dân cho biết, hiện trạng này đã tồn tại từ hai năm nay nhưng chưa thấy chính quyền địa phương có phương án khắc phục hoặc xử lý cơ sở xả thải trái phép.
Thực trạng khai thác giã cào trái phép gần bờ và xả thải gây ô nhiễm môi trường biển đã được Sở NN&PTNT tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cảnh báo từ nhiều năm nay.
Thời gian gần đây, hoạt động giã cào này đã ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của ngư dân ven bờ, vốn sống dựa chủ yếu vào khai thác truyền thống bằng lưới cua, lưới cá. Có thời điểm Sở này thống kê gần 1.900 chiếc tàu cá khai thác bằng nghề giã cào, chiếm đến gần 40% tổng số tàu cá hoạt động đánh bắt của tỉnh.
Trong khi đó, chỉ tính trong 9 tháng đầu năm 2016, Thanh tra Sở NN&PTNT tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã phát hiện và xử phạt hơn 80 ghe tàu hành nghề giã cào, trong đó đa số có công suất trên 90CV, với tổng số tiền xử phạt vi phạm gần 700 triệu đồng.
Chuyển đổi ngành nghề
Đặc điểm của các đối tượng hành nghề giã cào thường có hành vi không tuân thủ các quy định tại Nghị định số 33/2010/NĐ-CP của Chính phủ về khai thác thủy sản ven bờ và chống đối cơ quan chức năng khi bị tuần tra phát hiện.
Theo Đại tá Đào Quang Hiển, Tham mưu trưởng Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh, nhiều tình huống trong quá trình kiểm tra, kiểm soát khi phát hiện sai phạm các ghe cào còn có biểu hiện chống đối với lực lượng chức năng. Như vừa qua tàu tuần tra của BĐBP khi phát hiện 2 ghe (BTh - 99063TS, BTh - 98087TS) đang hành nghề giã cào trái phép cách bờ biển Bình Châu khoảng 2,5 hải lý.
Tuy nhiên, khi tiếp cận xử lý thì các thuyền viên trên 2 ghe chống đối, còn dùng lời lẽ đe dọa người thi hành công vụ. Ngoài ra, nhiều ghe giã cào khi khai thác trái tuyến còn chủ động chà đi số đăng ký phương tiện, gây khó khăn cho công tác tuần tra, phát hiện, xử lý.
Theo Sở NN&PTNT tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, hoạt động giã cào khiến xâm hại đến nguồn lợi thủy sản ven bờ, hiệu quả kinh tế cũng không đem lại hiệu quả về lâu dài nên tỉnh đã khuyến khích ngư dân chuyển đổi sang khai thác lưới vây, lưới rê, nghề câu,… Tuy nhiên, do các chi phí chuyển đổi ngành nghề còn cao nên bản thân ngư dân cũng gặp khó khăn nếu không được hỗ trợ.