Tenet - Một góc nhìn khác về bộ phim bom tấn

Trong bộ phim bom tấn vừa công chiếu trên phạm vi toàn cầu của mình, “bậc thầy thao túng tâm trí” Christopher Nolan – như cách tôn vinh của giới phê bình điện ảnh không chỉ muốn thử thách trí thông minh của khán giả mà còn tinh tế lồng vào đó những triết lý, những thông điệp sâu sắc về những vấn đề lớn mà thế giới hiện tại đang phải đối mặt.

Những phản hồi đa chiều

Tenet (ra mắt khán giả Việt Nam vào ngày 28/8 mới đây) đã tạo nên một cơn địa chấn phòng vé không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới. Ở Việt Nam, chỉ trong vỏn vẹn 3 ngày từ 28 - 30/8, bộ phim đã nhanh chóng kéo được hơn 100.000 lượt người xem đến rạp.

Tại thị trường quốc tế, sau khi chính thức được công chiếu tại 2 thị trường lớn nhất thế giới: khu vực Bắc Mỹ và quốc gia tỷ dân Trung Quốc từ ngày 4/9 vừa qua, doanh thu toàn cầu của Tenet đã đạt ngưỡng 150 triệu đô (số liệu do “Hollywood Reporter” cung cấp). Không chỉ bởi sức nóng tiềm ẩn trong mỗi tác phẩm mới dán nhãn C. Nolan mà còn bởi chưa bao giờ, trong lịch sử hàng trăm năm phát triển của mình, các rạp chiếu bóng lại chịu cảnh đóng cửa tắt đèn lâu đến thế vì đại dịch Covid-19.

Ra rạp sau 3 lần buộc phải dời lịch vì đại dịch, hiếm siêu phẩm điện ảnh nào khiến cánh nhà báo tốn nhiều giấy mực và người hâm mộ thì đứng ngồi không yên như Tenet. Được chính đạo diễn gửi gắm như “bộ phim tham vọng nhất và được đầu tư kinh phí lớn nhất” trong sự nghiệp của mình, nó còn gánh vác trọng trách lớn lao là vực dậy nền công nghiệp điện ảnh và kéo khán giả trở lại phòng chiếu sau những tháng ngày khó khăn, ảm đạm vừa qua.

Thế nhưng, cũng một dòng ý kiến cho rằng phim có cốt truyện hết sức phức tạp và “hại não” với giả thuyết về đảo nghịch thời gian, nhưng lại thiếu hụt về mặt cảm xúc và nội dung so với các tác phẩm trước đó từng khai thác chủ đề này rất tốt như Inception hay Interstellar.

Mặc dù nhận được những ý kiến trái chiều về chất lượng của Tenet, không thể phủ nhận rằng đây là một bộ phim rất đáng xem vì bên cạnh sự mãn nhãn, một kịch bản đầy tham vọng là những triết lý ý nghĩa và thông điệp sâu sắc - những dấu son ấn tượng làm nên tên tuổi Christopher Nolan.

Cảnh báo về hiểm họa hạt nhân

Mặc dù không đề cập trực tiếp nhưng có thể thấy rằng xuyên suốt hai tiếng rưỡi bộ phim, Nolan đều cài cắm những chi tiết cho thấy mối nguy hiểm của vũ khí hạt nhân với vận mệnh và tương lai của nhân loại. Từ việc Protagonist (tạm dịch nhân vật chính) nói với người cộng sự của mình Neil (do Robert Pattinson thủ vai), rằng hãy mang găng tay bọc chì khi thực hiện nhiệm vụ, Neil nhận ra ngay, “là hạt nhân”.

Không phải ngẫu nhiên mà chín thành phần của thuật toán lại được cất giữ tại các kho chứa vũ khí hạt nhân của chín quốc gia. Nó ám chỉ thứ vũ khí hủy diệt này (thuật toán trong phim) sẽ dẫn đến kết cục ngày tàn của thế giới. Càng không phải ngẫu nhiên khi cơ quan đầu não và kẻ phản diện Andrei Sator đều là người Nga - một cường quốc hạt nhân trong đời thực.

Trong phim thông qua lời kể của nhân vật Priya (Dimple Kapadia thủ vai), ta biết được người chế tạo ra thứ công nghệ đảo nghịch thời gian là một nhà khoa học nữ được gọi là “Oppenheimer tương lai”. Chi tiết này càng làm rõ sự liên quan giữa công nghệ này với vũ khí hạt nhân, vì trong quá khứ, nhà khoa học người Do Thái J. Robert Oppenheimer chính là cha đẻ của thứ vũ khí này.

Điều này liên hệ trực tiếp với Dự án Manhattan - một dự án nghiên cứu và phát triển đã chế tạo ra những quả bom nguyên tử đầu tiên trong Thế chiến II do Oppenheimer làm Giám đốc Khoa học. Cả thế giới đã chứng kiến sức mạnh hủy diệt của công nghệ mới này khi chỉ với 2 quả bom hạt nhân, Mỹ đã biến 2 thành phố của Nhật Bản là Hiroshiama và Nagasaki thành bình địa. Sau khi chứng kiến hậu quả khủng khiếp sẽ còn để lại di chứng sau nhiều thế hệ, ngay cả người tạo ra nó còn cảm thấy kinh hãi và hối tiếc, lương tâm còn dằn vặt mãi về sau.

Và thế hệ tương lai sẽ phải gánh chịu hậu quả

Trong phim có cuộc đối thoại giữa Protagonist và nhân viên phản diện Andrei Sator, nội dung đề cập lý do tại sao con người ở tương lai lại muốn hủy diệt chúng ta - những tổ tiên của họ ở hiện tại. Điều này đi ngược lại “nghịch lý ông nội” - khi quay trở lại quá khứ và giết chính ông nội mình thì rõ ràng chúng ta không được sinh ra để làm điều đó.

Sator trả lời: “Vì họ khiến đại dương dâng cao còn sông ngòi thì cạn kiệt”, điều này liên hệ trực tiếp với vấn nạn đau đầu nhất mà nhân loại đang phải đối mặt hiện nay, khi mà hiệu ứng nhà kính làm cho trái đất nóng lên và làm tan băng ở hai cực, khiến mực nước biển ngày một dâng cao. Con người ngày càng có xu hướng khai thác tài nguyên thiên nhiên quá mức, gây ảnh hưởng đến hệ sinh thái và dần làm cạn kiệt nguồn tài nguyên sống vốn rất hữu hạn.

Trong lịch sử, Trái đất đã trải qua 5 dấu mốc đại tuyệt chủng hàng loạt. 5 lần trước đây đều là do các thảm họa tự nhiên như thiên thạch đâm vào trái đất, núi lửa phun trào… nhưng trách nhiệm của lần thứ 6 hoàn toàn thuộc về con người. Những năm qua tỉ lệ cháy rừng ngày một tăng cao, chất lượng không khí ngày một thuyên giảm, thời tiết ngày càng có xu hướng cực đoan... Dường như mẹ thiên nhiên đang thực sự nổi giận và giáng tai họa xuống đầu nhân loại mà đại dịch Covid-19 đang hoành hành là một minh chứng cụ thể.