Tham gia thị trường tài sản mã hóa: Mỏ vàng hay cái bẫy tài chính?
Các chuyên gia cho rằng, tài sản mã hóa đang vươn lên thành trụ cột mới của nền tài chính số toàn cầu. Tuy nhiên, cùng với tiềm năng phát triển, thị trường này cũng ẩn chứa nhiều rủi ro, đặc biệt là các chiêu thức lừa đảo tinh vi khiến nhà đầu tư dễ sập bẫy.
Cơ hội lớn
Ths Lưu Ánh Nguyệt - Phó trưởng Ban Phát triển thị trường tài chính, Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế - Tài chính (Bộ Tài chính) nhận định, trong thập niên vừa qua, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ blockchain đã mở ra một kỷ nguyên mới cho các loại tài sản kỹ thuật số, đặc biệt là tài sản mã hóa (TSMH). Từ một lĩnh vực thử nghiệm trong cộng đồng công nghệ, TSMH thu hút sự quan tâm của giới đầu tư, các định chế tài chính và cơ quan quản lý.
Nói về bức tranh thị trường TSMH toàn cầu, ông Trần Huyền Dinh - Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech, Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) cho biết, quy mô ngành tài sản mã hóa hiện đã đạt 3.700 tỷ USD, với hơn 600 triệu người dùng và 25 triệu dự án trên toàn cầu. Theo dự báo của JPMorgan Chase, giá trị này có thể tăng lên 10.000 tỷ USD vào năm 2030. Đáng chú ý, Việt Nam nằm trong Top 3 khu vực Châu Á - Thái Bình Dương về mức độ tham gia, với hơn 17 triệu người dùng, tương đương Top 7 thế giới, đồng thời thu hút hơn 220 tỷ USD dòng vốn trong giai đoạn 2024 - 2025 (theo Chainalysis).
Bên cạnh sự hấp dẫn và phát triển nhanh của TSMH, các chuyên gia kinh tế cũng nhận định, công nghệ phát triển vượt xa khả năng thích ứng của pháp luật. Bà Lê Vũ Hương Quỳnh - Giám đốc Phát triển khu vực Châu Á - Thái Bình Dương Tập đoàn Công nghệ Tether nhấn mạnh, để tham gia thị trường hiệu quả, điều quan trọng là hiểu rõ cơ chế vận hành các công cụ tài chính số. Theo bà Quỳnh, sự phát triển mạnh của TSMH đang thúc đẩy các quốc gia xây dựng khung pháp lý. Việt Nam đi đúng hướng khi triển khai Nghị quyết 05/2025/NQ-CP, tạo nền tảng cho thị trường bền vững. Đây là bước tiến lớn trong hội nhập tài chính số toàn cầu.
Tương tự, PGS.TS Lê Vũ Nam - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Luật cho rằng, công nghệ blockchain đang trở thành nền tảng mang tính cách mạng trong tiến trình chuyển đổi số toàn cầu. Ông Nam nhấn mạnh, với các đặc tính phi tập trung, minh bạch và bảo mật cao, blockchain không chỉ là hạ tầng của TSMH mà còn mở ra những mô hình quản trị, kinh doanh mới từ tài chính, logistics đến giáo dục và y tế. Tuy nhiên, lĩnh vực này cũng đối diện nhiều thách thức về an toàn thông tin, an ninh mạng và khuôn khổ pháp lý.
Rủi ro không nhỏ
Song song với sự phát triển nhanh chóng, thị trường TSMH cũng chứng kiến nhiều vụ lừa đảo quy mô lớn khiến không ít nhà đầu tư mất trắng. ChainTracer - đơn vị chuyên hỗ trợ truy vết giao dịch blockchain cho biết, tính đến nay đã tiếp nhận và xử lý 65 vụ việc, với tổng thiệt hại ước tính 10 triệu USD. Gần đây nhất, ChainTracer phối hợp cùng cơ quan chức năng triệt phá đường dây lừa đảo “WorldMall.app” (đồng WM) - chiếm đoạt hàng chục tỷ đồng từ hàng nghìn nhà đầu tư Việt Nam.
Ông Trần Huyền Dinh cảnh báo, các hình thức lừa đảo hiện nay ngày càng tinh vi, nhiều dự án núp bóng dưới danh nghĩa “đầu tư sinh lời”, hay “quỹ tài chính thông minh”... đánh vào tâm lý muốn kiếm tiền nhanh. Từ các vụ án lừa đảo trong lĩnh vực TSMH liên tiếp được triệt phá trong thời gian gần đây, ông Dinh đưa ra khuyến cáo, nhà đầu tư cần cập nhật kiến thức, cẩn trọng với những dự án hứa hẹn lãi suất cao hoặc thiếu thông tin rõ ràng. Chỉ nên tham gia khi hiểu rõ cơ chế hoạt động hoặc có sự kiểm chứng từ các đơn vị uy tín.
“Các hình thức lừa đảo trong thị trường TSMH ngày càng tinh vi. Tôi tin rằng, Luật Công nghiệp Công nghệ số và Nghị quyết số 05 sẽ giúp thị trường được quản lý chặt chẽ và minh bạch hơn, góp phần bảo vệ nhà đầu tư và giảm thiểu các rủi ro lừa đảo. Trong trường hợp bị chiếm đoạt tài sản, nhà đầu tư nên nhanh chóng trình báo với cơ quan Công an để được hỗ trợ kịp thời” - ông Dinh nói.
Ngoài các vụ lừa đảo TSMH, vấn đề về thuế cho thị trường TSMH cũng được đặt ra. Theo Ths Lưu Ánh Nguyệt, Việt Nam bắt đầu thí điểm thị trường TSMH từ tháng 9/2025, đảm bảo an toàn, minh bạch và phù hợp quy định pháp luật. Bà Nguyệt khẳng định, một số quy định đưa ra nguyên tắc triển khai thí điểm thị trường TSMH, trong đó xác định chính sách thuế đối với giao dịch, chuyển nhượng. “Chính sách thuế đối với TSMH cần được xây dựng rõ ràng, giải quyết các thách thức đặc thù mà loại tài sản này mang lại. Chính sách này không chỉ đòi hỏi sự rõ ràng về khái niệm và phân loại mà còn phải đảm bảo tính khả thi trong thực tiễn quản lý, tuân thủ các nguyên tắc kinh tế cơ bản” - bà Nguyệt nhấn mạnh.
