Thận trọng khi bỏ hình phạt tử hình với một số tội danh

Ông Nguyễn Đình Quyền

Ảnh: Quốc Anh

PV: Một vấn đề mới được đưa vào Dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) là xử lý cả hình sự đối với pháp nhân, quan điểm của ông thế nào?

Ông NGUYỄN ĐÌNH QUYỀN: Đây là câu chuyện dài. Tôi là tác giả viết báo cáo thẩm tra cách đây gần 20 năm để phản bác quy định xử lý trách nhiệm hình sự với pháp nhân. Tôi có nói rằng chúng ta phải thực tiễn, thực ra quy định xử lý trách nhiệm hình sự với pháp nhân thì cũng chỉ là tước giấy phép, phạt tiền, giải thể chấm dứt hoạt động. Tất cả những cái đó xử lý vi phạm hành chính đều làm được cả. Ở đây chỉ có một cái khác duy nhất khi pháp nhân bị xử lý hình sự thì pháp nhân đó để lại án tích.

Khi làm việc với các tổ chức quốc tế liên quan đến hình sự và nhân quyền tôi đã nói Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp luật để xử lý đối với pháp nhân vi phạm nhưng chúng tôi không gọi là xử lý hình sự pháp nhân mà gọi là xử lý vi phạm hành chính. Và khi xử lý vi phạm hành chính chúng ta hoàn toàn không bó tay gì trước việc vi phạm của pháp nhân cả. Khi mở ra quy định xử lý hình sự của pháp nhân nó có một nguy cơ bị lợi dụng. Nghĩa là từ chỗ cá thể hóa trách nhiệm hình sự, nhưng trách nhiệm của cá thể đó nó lại luồn vào trách nhiệm hình sự của pháp nhân. Mà trách nhiệm hình sự của pháp nhân thì chỉ bị phạt tiền, tước giấy phép, giải thể, pháp nhân có bao giờ bị tù đâu, bị tử hình đâu. Ông giám đốc vi phạm nhưng có thể vận động những người của pháp nhân đó, rồi cuối cùng trách nhiệm của ông lại trở thành trách nhiệm pháp nhân, đó là lỗ hổng.

Ông đánh giá gì trước quy định không thi án tử hình với người bị kết án là người từ 70 tuổi trở lên?

- Qua tổng kết tình hình tội phạm thời gian gần đây cho thấy người cao tuổi phạm tội cũng rất nhiều, đặc biệt họ phạm tội rất nghiêm trọng. Có những cụ già 70-80 tuổi vẫn hiếp dâm và giết trẻ em. Theo thống kê những lứa tuổi cao tuổi và lứa tuổi thanh thiếu niên phạm tội đang có hướng gia tăng. Hơn thế nữa đối tượng cao tuổi đó hoàn toàn vẫn đủ năng lực hành vi thực hiện hành vi phạm tội chứ không bị hạn chế gì. Việc loại trừ người trên 70 tuổi phạm tội không bị hình phạt tử hình thì không có cơ sở thực tiễn cũng như cơ sở lý luận.

Dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi có đề xuất bỏ hình phạt tử hình với 7 tội danh, tuy nhiên hiện vấn đề này còn có nhiều ý kiến khác nhau. Vậy quan điểm của ông như thế nào?

- Việc rà soát bỏ hình phạt tử hình với một số tội danh đó là chủ trương về cải cách tư pháp và dân chủ hóa hơn nữa trong hoạt động hình sự và tố tụng hình sự. Tuy nhiên bỏ hình phạt tử hình với tội danh nào cần phải rất thận trọng trên cơ sở tổng kết thực tiễn về công tác đấu tranh phòng chống tội phạm cũng như tình hình tội phạm diễn ra trong thời gian qua. Qua tổng kết thực tiễn và báo cáo của Chính phủ trong những năm gần đây cho thấy tình hình tội phạm có chiều hướng gia tăng và ngày càng phức tạp, trong đó có nhiều vụ án đặc biệt nghiêm trọng. Chính vì thế việc đề xuất bỏ hình phạt tử hình với một số tội danh trong thời điểm hiện nay cần phải hết sức cân nhắc. Không nên bỏ hình phạt án tử hình bằng mọi giá để chúng ta đạt được chủ trương là giảm được số tội danh có hình phạt tử hình. Việc đề xuất bỏ hình phạt án tử hình với 7 tội danh trong Dự thảo Bộ luật Hình sự, Ủy ban Tư pháp Quốc hội đã cho ý kiến là với một số tội danh nên bỏ hình phạt tử hình, còn một số tội danh không nên bỏ.

Trân trọng cảm ơn ông!