Thị trường mua bán nợ thiếu hấp dẫn

Hoạt động mua bán èo uột

Thị trường mua bán nợ là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi mua bán các khoản nợ hay thu hồi nợ trên thị trường để tránh rủi ro về mặt tài chính tăng tính thanh khoản cho các doanh nghiệp cũng như các tổ chức tín dụng. Sự ra đời và phát triển của thị trường mua bán nợ có đóng góp vô cùng quan trọng trong sự phát triển thị trường tài chính và sự ổn định an toàn tài chính của hệ thống tổ chức tín dụng và hệ thống doanh nghiệp (DN) tại Việt Nam.

Tuy nhiên, theo khẳng định của Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Kim Anh, thị trường mua bán nợ Việt Nam về cơ bản khá sơ khai, còn nhiều vấn đề cần phải giải quyết. “Đó là khung pháp lý cho hoạt động thị trường mua bán nợ chưa thống nhất, bất cập, thiếu và yếu. Hàng hóa trên thị trường chưa đa dạng. Quy mô còn khiêm tốn so với các quốc gia trong khu vực. Kỹ thuật, phương pháp định giá khoản nợ còn thiếu tính thị trường. Hạ tầng công nghệ thông tin còn nhiều bất cập, chưa có sự kết nối thông tin chặt chẽ giữa các chủ thể tham gia thị trường” – bà Kim Anh chỉ rõ.

Một trong những cột mốc quan trọng tạo tiền đề cho thị trường mua bán nợ nói chung và nợ xấu nói riêng là sự ra đời của sàn giao dịch nợ của Công ty Quản lý tài sản (VAMC) vào năm 2021, song dù đã có tuổi đời 1 năm, hoạt động mua bán nợ trên sàn vẫn èo uột.

Chiến lược phát triển ngành ngân hàng đến 2025 và định hướng đến 2030 đã chỉ rõ mục tiêu đưa nợ xấu của toàn hệ thống tín dụng dưới 3% vào năm 2025, do đó Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh cho biết, để đạt được mục tiêu này cần có quyết tâm và tinh thần trách nhiệm cao của các thành viên tham gia thị trường để tiến tới thúc đẩy thị trường mua bán nợ và mở rộng quan hệ hợp tác với thị trường mua bán nợ các nước trong khu vực và trên thế giới.

Hoàn thiện hành lang pháp lý

Bối cảnh thế giới trong giai đoạn tới được dự báo có nhiều diễn biến khó lường, tác động tiêu cực từ đại dịch Covid-19 và những bất ổn về chính trị, xung đột vũ trang ở một số khu vực trên thế giới đã ảnh hưởng đến tình hình tài chính của nhiều DN làm suy giảm khả năng trả nợ của khách hàng vay, dẫn đến nợ xấu của các tổ chức tín dụng có nguy cơ tiếp tục tăng trong thời gian tới. Vì vậy, Phó Thống đốc Nguyễn Kim Anh cho rằng việc thúc đẩy thị trường mua bán nợ tại Việt Nam sẽ hỗ trợ rất lớn cho việc xử lý nợ xấu của toàn ngành ngân hàng, NHNN và ngành ngân hàng sẽ tiếp tục quan tâm và tạo sự thuận lợi để các đơn vị hoạt động hiệu quả thực hiện đầy đủ chức năng nhiệm vụ được giao từng bước tiến tới xây dựng thị trường mua bán nợ trong tương lai.

Theo chuyên gia của Tập đoàn tài chính quốc tế (IFC), một thị trường năng động với những bên bán sẵn sàng, khung pháp lý mạnh mẽ, luật lệ, quy định thống nhất, không có mâu thuẫn; đơn giản hóa thủ tục cưỡng chế tài sản đảm bảo… là những yếu tố tác động tích cực đối với thị trường, thu hút nhà đầu tư tham gia thị trường. Song song với đó, Việt Nam cần phải tháo gỡ một số rào cản để tăng hiệu quả của thị trường, như những khó khăn liên quan đến chuyển nhượng tài sản; những điểm chưa rõ ràng liên quan đến việc trả lại vật chứng trong vụ án hình sự…

Theo chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực, thách thức với thị trường mua bán nợ tại Việt Nam là chưa có hành lang pháp lý cho hoạt động mua bán nợ của những chủ thể không phải là VAMC, Công ty TNHH mua bán nợ Việt Nam (DATC) hay các tổ chức tín dụng chưa có nhà đầu tư tư nhân, nhất là nước ngoài. Bên cạnh đó, hiện chỉ cho phép 2 phương pháp mua bán nợ là đàm phán trực tiếp và đấu giá được phép thực hiện, trong khi chứng khoán, hình thức mua bán nợ phổ biến trên thế giới lại chưa được phép thực hiện; công ty tham gia mua nợ chuyên nghiệp còn ít về số lượng, hạn chế về năng lực tài chính một phần là do quy định của pháp luật còn hạn chế. Do đó, ông Lực cho rằng cần bổ sung các chủ thể tham gia thị trường có các tổ chức, cá nhân, định chế tài chính phi ngân hàng, nhà đầu tư tư nhân trong và ngoài nước, mở rộng phương thức mua bán nợ cho phép chứng khoán hóa. Đặc biệt, theo ông Lực phải phát triển thị trường thứ cấp, tăng tính thanh khoản, phát triển hạ tầng tài chính, đẩy nhanh tiến trình cơ cấu lại các tổ chức tín dụng, DN nhà nước.

Theo chuyên gia Tập đoàn tài chính quốc tế (IFC), một thị trường năng động với những bên bán sẵn sàng, khung pháp lý mạnh mẽ, luật lệ, quy định thống nhất, không có mâu thuẫn; đơn giản hóa thủ tục cưỡng chế tài sản đảm bảo… là những yếu tố tác động tích cực đối với thị trường, thu hút nhà đầu tư tham gia thị trường.