Thị trường phân bón: Quản chặt từ khâu đầu

Trong đó, Nghị định mở rộng hơn phạm vi điều chỉnh quản lý phân bón từ khâu kiểm soát nhãn mác, tránh việc nhãn hiệu phân bón đang bát nháo ngoài thị trường, cùng với đó là khuyến khích phát triển sản xuất phân hữu cơ - các chuyên gia nhận định tại cuộc tọa đàm “Tăng cường quản lý thị trường phân bón” do Cổng TTĐT Chính phủ tổ chức ngày 20/10.

Siết chặt quản lý ngay từ đầu vào cũng như quá trình lưu thông và sử dụng phân bón.

Mở rộng phạm vi kiểm soát

Tại cuộc tọa đàm, ông Hoàng Trung - Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NNPTNT) cho biết, để khắc phục những hạn chế, tồn tại, kẽ hở, những vấn đề chưa bắt kịp yêu cầu thực tiễn… dẫn đến thị trường phân bón phát triển ồ ạt, không theo định hướng, ngày 20/9/2017 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 108/2017/NĐ-CP về quản lý phân bón thay thế Nghị định số 202/2013.

“Nghị định 108 được đánh giá là văn bản chặt chẽ, toàn diện quy định quản lý nhà nước về phân bón, bao gồm: Công nhận, khảo nghiệm, sản xuất, buôn bán, xuất khẩu, nhập khẩu, quản lý chất lượng, ghi nhãn, quảng cáo, hội thảo và sử dụng phân bón ở Việt Nam”- ông Trung cho biết.

Theo ông Trung, ngay sau khi được ban hành, Nghị định đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của doanh nghiệp và người dân, vì những quy định mới sẽ tác động tới các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh phân bón nói riêng và sản xuất nông nghiệp nói chung.
Ông Hoàng Trung, trong tái quy hoạch tái cơ cấu ngành nông nghiệp đang có xu hướng giảm sử dụng phân bón và chuyển đổi cây trồng.

Trong khi hiện nay, lượng phân vô cơ quá lớn dẫn tới hệ lụy phân bón giả, kém chất lượng tràn lan, người dân khó lựa chọn phân bón trong sản xuất của mình.

Do đó, điểm quan trọng của Nghị định 108 nhằm giúp Chính phủ quản lý tốt mặt hàng này, thống nhất cao làm sao siết chặt quản lý ngay từ đầu vào cũng như quá trình lưu thông và sử dụng phân bón.

Trong đó, Nghị định mở rộng hơn phạm vi điều chỉnh quản lý phân bón từ khâu kiểm soát nhãn mác, tránh việc nhãn hiệu phân bón đang bát nháo ngoài thị trường, cùng với đó là khuyến khích phát triển sản xuất phân hữu cơ.

Đặc biệt, Nghị định cũng thống nhất việc quản lý phân bón về duy nhất Bộ NN&PTNT quản lý, đánh giá và công nhận mặt hàng phân bón lưu hành tại Việt Nam.

“Tiến tới những loại phân bón nào được khảo nghiệm, khi đưa vào công nhận là phải có đặc điểm vượt trội so với phân bón hiện nay. Các loại như hiện nay hay kém hiện nay thì không được đưa vào. Bộ NN&PTNT sẽ làm rất chặt việc này để hạn chế các loại phân bón trong bối cảnh dư thừa” - ông Trung thông tin.

Ông Trung cũng cho biết, quy trình kiểm tra tới đây là Bộ NN&PTNT, không phải cơ quan Hải quan. Đồng thời sẽ có quá trình phân cấp quản lý 6/8 nội dung về các địa phương như chứng nhận đủ điều kiện đóng gói, sản xuất, buôn bán, thanh tra kiểm tra và chịu trách nhiệm. Nếu địa phương để xảy ra tình trạng phân bón giả, người đứng đầu phải chịu trách nhiệm.

Không để thao túng thị trường

Tại cuộc tọa đàm, nói về việc quản lý thị trường phân bón hiện nay, ông Nguyễn Đình Hạc Thúy - Phó Chủ tịch thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội phân bón Việt Nam cho rằng, thị trường phân bón tại Việt Nam đang phát triển tự phát.

Khi tiến hành kiểm tra chỉ với 56 cơ sở sản xuất đã có 20 cơ sở không có giấy phép. Chính vì thế, nếu không quản lý chặt thị trường phân bón sẽ rất khó xử lý tình trạng phân bón giảtràn lan như hiện nay.

Ông Thúy cho rằng, Nghị định 108 ra đời là công cụ pháp lý về văn bản của Nhà nước quy định làm theo quy tắc, nhưng không phải là “vũ khí thần tiên” để dẹp nạn phân bón giả.

Bởi lẽ Nghị định dù có mạnh đến đâu, nếu khâu tổ chức không được tốt, không ngăn chặn lợi ích nhóm và các cơ quan sản xuất vẫn còn gian lận sẽ không bao giờ thành công.

Lấy ví dụ vụ phân bón giả của Công ty Thuận Phong thời gian qua, ông Thúy bức xúc cho rằng, vụ việc đã trải qua 2 năm nhưng đến nay vẫn “án binh bất động”. Ông Thúy cho biết đây là hiện tượng vô cùng nguy hiểm.

Đồng tình với nhận định này, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật lưu ý, muốn ngăn được nạn phân bón giả, kém chất lượng, những vụ kéo dài như vụ Thuận Phong vừa rồi phải được giải quyết dứt điểm, vừa làm gương cho những cơ sở có hành vi sản xuất và kinh doanh phân bón giả vừa giữ gìn được kỷ cương phép nước.

Thực hiện Nghị định 108, Bộ NNPTNT sẽ tiến hành tổng kiểm tra lại 41 trung tâm khảo nghiệm chất lượng phân bón, qua đó để khẳng định năng lực đánh giá chất lượng phân bón, đồng thời nâng cao năng lực của các trung tâm này trong tình hình mới.

Đối với 11 tổ chức chứng nhận chất lượng có nhiều sai sót trong thời gian qua tới đây sẽ không được tham gia vào việc kiểm nghiệm.

“Hệ thống trung tâm khảo nghiệm là rất quan trọng, đây là hàng rào kỹ thuật về pháp lý, tạo sự minh bạch với nông dân, Nhà nước. Tuy nhiên vừa qua 11 trung tâm đã cấp khống hàng nghìn sản phẩm nhưng không cá nhân nào phải chịu trách nhiệm. Chính phủ và Bộ NN&PTNT cần làm rõ 11 trung tâm này nếu không sẽ giảm tính hiệu quả của Nghị định 108”- Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật đề xuất.

Bên cạnh đó, theo các chuyên gia và nhà quản lý, cần xây dựng gấp rút nghị định về xử phạt, chế tài xử phạt hành vi sản xuất và tiêu thụ phân bón giả có đủ sức răn đe. Ngoài xử phạt bằng tiền áp dụng tăng thêm 7 lần cần bổ sung các biện pháp khác như thu hồi giấy chứng nhận trong 12 - 24 tháng nếu vẫn vi phạm sẽ rút vĩnh viễn; đóng cửa các nhà máy nếu không chấp hành và bổ sung các mức và biện pháp khắc phục.

“Phải xây dựng đủ hành lang pháp lý, đủ sức răn đe, để cơ sở vi phạm chỉ cần 1 lần sẽ không bao giờ dám tái phạm”- ông Hoàng Trung lưu ý.