Thu hút trí thức kiều bào ở các lĩnh vực “mũi nhọn”

Ngày 27/11, Ban Cán sự Đảng Bộ Ngoại giao tổ chức hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện Chỉ thị 45-CT/TW về việc tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa IX về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài trong tình hình mới. Dự hội nghị có: Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh; Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Phùng Khánh Tài.

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cho rằng: Hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện Chỉ thị 45 về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài có ý nghĩa quan trọng để đánh giá toàn diện quá trình thực hiện Chỉ thị 45 trong 5 năm qua và xác định phương hướng, nhiệm vụ cho giai đoạn phát triển mới.

Đối với Việt Nam, sau 35 năm tiến hành công cuộc Đổi mới và hội nhập quốc tế, chúng ta đã đạt được những thành tựu to lớn và rất đáng tự hào. Kinh tế tăng trưởng cao trong nhiều năm, giai đoạn 2016-2019 đạt bình quân 6,8%/năm.

Năm 2020, dù kinh tế thế giới rơi vào khủng hoảng do tác động của đại dịch Covid-19, dự báo kinh tế Việt Nam vẫn tăng trưởng khoảng 2-3%, mức tăng trưởng thuộc loại cao nhất ở khu vực và trên thế giới. Quốc phòng, an ninh được củng cố, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm. Chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia được giữ vững. Đối ngoại và hội nhập quốc tế đạt nhiều kết quả quan trọng.

Theo Phó Thủ tướng, cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín mà đất nước ta có được là nhờ sự đoàn kết của toàn dân tộc, sự lãnh đạo sáng suốt của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta, sự đóng góp công sức, trí tuệ, sự hy sinh xương máu của nhiều thế hệ những người con đất Việt, trong đó có những thế hệ kiều bào mà hiện nay đã là cộng đồng 5,3 triệu người. Bên cạnh lĩnh vực kinh tế, kỹ thuật, công nghệ, kiều bào ta ở nước ngoài còn đóng góp tích cực trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, góp phần củng cố lòng tự hào dân tộc của người Việt trên khắp năm châu. Năm 2020, mặc dù bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19, nhưng bà con kiều bào, với truyền thống “tương thân tương ái”, “thương người như thể thương thân”, đã quyên góp được gần 70 tỷ đồng và nhiều hiện vật hỗ trợ công tác phòng chống dịch ở trong nước và giúp đỡ đồng bào miền Trung khắc phục hậu quả thiên tai.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh: “Sự phát triển của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài và những đóng góp quan trọng của kiều bào ta đối với đất nước đã chứng minh tính đúng đắn của những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với công tác về người Việt Nam ở nước ngoài, trong đó có Chỉ thị 45 của Bộ Chính trị. Trong 5 năm qua, nhìn chung, việc quán triệt và triển khai Chỉ thị 45 đã được tiến hành nghiêm túc, đồng bộ. Chủ trương “Người Việt Nam ở nước ngoài là bộ phận không tách rời và là một nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam” đã thực sự đi vào cuộc sống. Công tác về người Việt Nam ở nước ngoài tiếp tục là một trụ cột trong công tác đối ngoại của Đảng, Nhà nước”.

Phó Thủ tướng cũng cho rằng, các chính sách về bảo hộ công dân được triển khai quyết liệt thời gian qua cũng góp phần tích cực vào việc nâng cao hiệu quả công tác về người Việt Nam ở nước ngoài. Trong điều kiện đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, với tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau”, Đảng và Nhà nước đã hết sức quan tâm, kịp thời có các biện pháp hỗ trợ, tổ chức 190 chuyến bay đưa hơn 53.000 công dân mắc kẹt, những người có hoàn cảnh khó khăn từ hơn 50 quốc gia/vùng lãnh thổ về nước. Kết quả chống dịch ở trong nước cùng với sự quan tâm đối với đồng bào ta ở nước ngoài đã khẳng định tính ưu việt của hệ thống chính trị và bản chất tốt đẹp của chế độ ta.

Dù đạt nhiều kết quả quan trọng, song Phó Thủ tướng cũng chỉ ra công tác về người Việt Nam ở nước ngoài vẫn còn những mặt hạn chế. Đơn cử, việc ban hành một số chính sách, quy định, hướng dẫn còn chậm; triển khai một số chính sách, biện pháp chưa đồng bộ, kịp thời; kết quả vận động, thu hút nguồn lực kiều bào chưa tương xứng với tiềm năng, đặc biệt trong các lĩnh vực như: chuyển giao công nghệ, đầu tư, thương mại, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội và hội nhập quốc tế; vai trò của kiều bào trong việc nâng cao hình ảnh Việt Nam ở sở tại và thúc đẩy quan hệ Việt Nam với các nước còn hạn chế; sự phối hợp giữa các ban, bộ, ngành, địa phương trong công tác về người Việt Nam ở nước ngoài chưa thực sự chặt chẽ, hiệu quả.

Từ thực tế đất nước đang bước vào thời kỳ chiến lược mới (2021-2030) với yêu cầu cao hơn về phát triển kinh tế-xã hội và hội nhập quốc tế. Trong điều kiện đó, nhiệm vụ đối ngoại sẽ ngày càng nặng nề hơn. Do vậy Phó Thủ tướng đề nghị, công tác về người Việt Nam ở nước ngoài cần có sự chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện và sâu sắc hơn. Theo đó, trên cơ sở đánh giá những kết quả đạt được và những tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện Chỉ thị 45 và Nghị quyết 36 thời gian qua cần thảo luận kỹ và kiến nghị những nội dung cần cập nhật, bổ sung để tiếp tục đổi mới, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với công tác người Việt Nam ở nước ngoài, nhằm củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, tiếp tục đưa quan hệ giữa Việt Nam với các đối tác đi vào chiều sâu, ổn định, bền vững; phục vụ tốt nhất lợi ích quốc gia-dân tộc.

Phó Thủ tướng yêu cầu: Trên cơ sở các định hướng, nhiệm vụ nêu tại Chỉ thị 45 và Nghị quyết 36, cần tập trung rà soát tổng thể và toàn diện các chính sách, biện pháp đối với công tác về người Việt Nam ở nước ngoài thời gian qua, tập trung vào 5 năm gần đây; làm rõ những mặt được cũng như những bất cập, tồn tại, hạn chế và bài học kinh nghiệm; phân tích kỹ các nguyên nhân khách quan và chủ quan; đề xuất, kiến nghị các giải pháp, kiến nghị sửa đổi, hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ chế chính sách, quy định, hướng dẫn nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác về người Việt Nam ở nước ngoài trong thời gian tới, thực sự làm cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài là “bộ phận không tách rời và là một nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam” trong quá trình xây dựng và triển khai các chính sách liên quan.

Song song với việc thảo luận về hoàn thiện các quan điểm chỉ đạo và cơ chế chính sách, theo Phó Thủ tướng, cần tập trung đánh giá tiềm năng, thế mạnh của kiều bào ta ở nước ngoài trong điều kiện mới, từ đó đưa ra những giải pháp cụ thể nhằm đẩy mạnh hơn nữa việc thu hút các nguồn lực của người Việt Nam ở nước ngoài, đặc biệt là đội ngũ trí thức, chuyên gia ở các lĩnh vực mũi nhọn như tin học, viễn thông, điện tử, vật liệu mới, chế tạo máy, sinh học.

Trong đánh giá tiềm năng kiều bào, cần tập trung vào thế hệ kiều bào trẻ, qua đó kiến nghị việc xây dựng các chương trình, kế hoạch cụ thể để đẩy mạnh khai thác tiềm năng của thanh niên, tri thức trẻ là người Việt Nam ở nước ngoài. Theo đó, cần rà soát các chính sách, hoạt động hỗ trợ, kết nối kiều bào ở trong và ngoài nước để có những cải tiến phù hợp về nội dung và hình thức, khai thác tốt các thế mạnh của công nghệ thông tin và những mặt tích cực của mạng xã hội, nhằm làm cho thế hệ kiều bào trẻ ngày càng hướng về quê hương, đất nước.