Thu thuế thương mại điện tử: Không đơn giản

PV: Bà có thể cho biết kết quả thu thuế đối với hoạt động TMĐT năm 2021?

Bà Nguyễn Thị Lan Anh: Quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT trong thời gian qua đã được ngành Thuế chú trọng. Về quản lý thu thuế đối với hàng hóa, dịch vụ xuyên biên giới, theo quy định hiện hành đang thực hiện thu thuế thông qua các tổ chức tại Việt Nam (thuế nộp thay nhà thầu nước ngoài) với số thu trung bình trên 1.000 tỷ đồng/năm (từ năm 2018 đến hết tháng 10/2021).

Các đơn vị này đã khai, nộp thuế với tổng số tiền là 4.263,82 tỷ đồng, trong đó một số tập đoàn lớn như Facebook là 1.641,75 tỷ đồng; Google là 1.573,24 tỷ đồng; Microsoft là 560,67 tỷ đồng.

Năm 2020 số thu thuế từ hoạt động TMĐT xuyên biên giới đạt 1.143,8 tỷ đồng, 10 tháng đầu năm 2021 đạt 1.181,51 tỷ đồng (bằng 103,3% năm 2020).

Trong triển khai thực hiện nhiệm vụ quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT, ngành Thuế đã chú trọng công tác phối hợp với các ban ngành, địa phương để phát hiện, yêu cầu người nộp thuế là cá nhân kê khai, nộp thuế theo pháp luật.

Theo đó, đối với nhóm cá nhân có thu nhập lớn từ cung cấp dịch vụ số xuyên biên giới (tiếp thị, quảng cáo trực tuyến; cung cấp sản phẩm, dịch vụ nội dung thông tin số; bán hàng online;...) đã kê khai, nộp thuế với số thu tính đến tháng 10/2021 là 498 tỷ đồng.

Trong đó có một số trường hợp cá nhân có phát sinh thu nhập cao với số thuế truy thu lớn, điển hình như: Có cá nhân phát sinh thu nhập là 105 tỷ đồng với số thuế và tiền chậm nộp đã nộp năm 2021 là 11 tỷ đồng; cá nhân sản xuất phần mềm và có nguồn thu từ quảng cáo có thu nhập là 330 tỷ đồng với số thuế đã nộp năm 2020 là 23,4 tỷ đồng và một cá nhân khác có thu nhập là 260 tỷ đồng với số thuế đã nộp năm 2020 là 18,1 tỷ đồng...

Theo đánh giá chung, TMĐT ngày càng phát triển trong khi đó thu thuế chưa theo sát được, bà đánh giá như thế nào về việc này?

- Đối với hoạt động TMĐT mua bán hàng hoá, dịch vụ trong nước: Phát sinh quá nhiều đối tượng hoạt động kinh doanh TMĐT, các giao dịch diễn ra quá nhiều mang tính nhỏ lẻ; phát sinh trường hợp người nộp thuế không đăng ký kinh doanh, không đăng ký thuế; cơ quan thuế không xác định được địa điểm kinh doanh, khó xác định cơ quan thuế quản lý; thời gian kinh doanh của người nộp thuế diễn ra liên tục 24/7…

Còn đối với TMĐT xuyên biên giới, người nộp thuế không đăng ký kinh doanh, không có cơ sở kinh doanh cố định; doanh nghiệp nước ngoài thường viện dẫn theo Hiệp định thuế, xác định không có cơ sở kinh doanh cố định tại Việt Nam nên không kê khai, nộp thuế TNDN.

Với những đặc trưng của nền kinh tế số và tình hình phát triển nhanh chóng của TMĐT tại Việt Nam thời gian qua đã đặt ra thách thức không nhỏ đối với công tác quản lý thuế. Thứ nhất, khó khăn trong việc quản lý đầy đủ các nguồn thu, đối tượng nộp thuế khi các tổ chức, cá nhân tiến hành hoạt động kinh doanh xuyên biên giới mà không thuộc đối tượng đánh thuế của bất kỳ quốc gia nào theo nguyên tắc quản lý thuế truyền thống.

Một khó khăn nữa là trong việc xác định căn cứ tính thuế. Trên môi trường số, các hoạt động kinh doanh có thể thực hiện thông qua website hiện diện ở một khu vực thị trường nào đó mà không cần sự hiện diện vật chất của người nộp thuế tại đó. Ngoài ra, rất khó trong việc phân biệt rõ loại thu nhập làm cơ sở đánh thuế. Trong nền kinh tế số rất khó phân biệt một số loại thu nhập, đặc biệt là bản quyền, phí dịch vụ và lợi nhuận kinh doanh.

Việc kiểm soát giao dịch kinh doanh để quản lý đối tượng thu thuế đối với hoạt động kinh doanh TMĐT cũng không đơn giản. Do chủ thể kinh doanh TMĐT không cần đến cửa hàng, cửa hiệu theo cách truyền thống, các giao dịch hoàn toàn thực hiện bằng phương thức điện tử, máy chủ có thể đặt tại nước ngoài, một đối tượng có thể có nhiều gian hàng trên 1 sàn giao dịch TMĐT và cùng lúc trên nhiều sàn giao dịch TMĐT, cùng lúc trên nhiều trang mạng xã hội.

Trước những khó khăn như vậy, năm 2022 ngành Thuế có định hướng như thế nào đối với việc thu thuế TMĐT?

- Về định hướng đối với việc thu thuế TMĐT, tại Đề án “Quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT tại Việt Nam” đã hệ thống các vấn đề về thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế để đưa ra giải pháp xây dựng chính sách thuế, quản lý thuế và pháp luật chuyên ngành có liên quan khác đối với hoạt động TMĐT tại Việt Nam cho giai đoạn từ nay tới năm 2025.

Cụ thể, áp dụng khuyến nghị của các tổ chức quốc tế và tham khảo kinh nghiệm của một số quốc gia, Bộ Tài chính đã xây dựng các chương trình xúc tiến hợp tác quốc tế, trao đổi kinh nghiệm về quản lý thuế quốc tế (đặc biệt thanh tra, kiểm tra thuế) đối với hoạt động TMĐT và dịch vụ số xuyên biên giới.

Bên cạnh đó, để tăng cường công tác quản lý thuế hoạt động TMĐT và dịch vụ số xuyên biên giới cần thực hiện một số giải pháp như: Xây dựng, hoàn thiện cơ sở pháp lý; Phối hợp các Bộ, ngành, doanh nghiệp, hiệp hội; Hiện đại hóa công tác quản lý thuế một cách toàn diện theo hướng áp dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo; Áp dụng giải pháp tăng cường công tác tuyên truyền trong quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT; Áp dụng biện pháp thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động TMĐT.

Trân trọng cảm ơn bà!