Thuế tối thiểu toàn cầu và giải pháp ứng phó

T.Hằng• 19/04/2023 06:47

Hiện có 1.015 doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam có công ty mẹ thuộc đối tượng áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Trong đó, có hơn 70 DN có khả năng chịu ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu khi được áp dụng từ năm 2024.

Thuế tối thiểu toàn cầu sẽ tạo ra cơ hội khi Việt Nam áp dụng quy định chung về thuế tối thiểu toàn cầu. Ảnh: Quang Vinh.

Thông tin trên được đưa ra tại Hội thảo khoa học “Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu: Kinh nghiệm áp dụng của các quốc gia, dự kiến tác động và khuyến nghị giải pháp cho Việt Nam” do Bộ Tài chính tổ chức sáng 18/4 tại Hà Nội.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, nếu các quốc gia có công ty mẹ đều thực thi thuế tối thiểu toàn cầu thì các quốc gia này sẽ được thu thêm phần thuế chênh lệch năm 2024 ước tính khoảng hơn 12 nghìn tỷ đồng. Như vậy, các biện pháp ưu đãi thuế sẽ không còn nhiều tác dụng, từ đó đặt ra thách thức không nhỏ đối với việc duy trì tính cạnh tranh về môi trường đầu tư của Việt Nam.

Nói rõ hơn về các ưu đãi, ông Đặng Ngọc Minh - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho hay, hiện các chính sách ưu đãi về thuế trong thu hút đầu tư của Việt Nam đuợc đánh giá là hấp dẫn so với các nước trong khu vực. Theo đó, nhờ có chính sách ưu đãi thuế cạnh tranh, cùng với các thế mạnh như tình hình chính trị ổn định, nguồn lao động lớn... dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vào Việt Nam liên tục tăng qua các năm. Cụ thể, năm 2020, Việt Nam lần đầu tiên vào nhóm 20 nuớc thu hút FDI hàng đầu thế giới, trong khi FDI trên toàn cầu có xu hướng giảm. Đến năm 2021, vốn FDI vào Việt Nam tiếp tục duy trì sự ổn định và vượt mốc 31 tỷ USD, tăng 9,2% so với cùng kỳ năm 2020. Trong năm 2022, Việt Nam cũng đã thu hút gần 30 tỷ USD, dù giảm so với cùng kỳ nhưng đây là tín hiệu tích cực trong đại dịch Covid -19.

Tuy nhiên theo ông Minh, nếu Việt Nam áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc thu hút FDI thông qua ưu đãi thuế. Theo thống kê, hiện có khoảng 335 dự án có số vốn đầu tư đăng ký trên 100 triệu USD hoạt động đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo tại các khu kinh tế và khu công nghiệp và đang được hưởng ưu đãi thuế thu nhập DN thấp hơn 15%.

Theo đó, tổng vốn đầu tư đăng ký của các loại dự án này lại chiếm gần 30% tổng vốn FDI tại Việt Nam (đạt khoảng 131,3 tỷ USD). Đây là những dự án có khả năng sẽ chịu ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu.

Chính vì vậy, nếu thuế tối thiểu toàn cầu được áp dụng và Việt Nam không có những giải pháp ứng phó kịp thời, sẽ ảnh hưởng đến tính hấp dẫn và giảm lợi thế cạnh tranh của thị trường Việt Nam trong thu hút FDI, ảnh hưởng tới kế hoạch mở rộng đầu tư của các dự án.

Nếu Việt Nam không áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu thì số thu ngân sách nhà nước về thuế thu nhập DN không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, nếu Việt Nam áp dụng quy định thuế tối thiểu nội địa đạt chuẩn, Việt Nam sẽ có quyền đánh thuế bổ sung đối với những DN FDI đang được hưởng thuế suất thực tế tại Việt Nam, thấp hơn mức tối thiểu 15%, từ đó tăng thu ngân sách nhà nước. Trường hợp Việt Nam không thu thuế thu nhập DN bổ sung thì toàn bộ số thu được ưu đãi cho các DN hiện tại sẽ được các nước phát triển có DN đầu tư tại Việt Nam thu về ngân sách của các nước đó.

“Mặt khác, khi Việt Nam áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu đối với những DN Việt Nam đầu tư ra nước ngoài thuộc đối tượng áp dụng của thuế tối thiểu toàn cầu và có công ty con ở nước khác có số thuế thu nhập DN thực tế thấp hơn mức tối thiểu thì sẽ thu thêm được thuế thu nhập DN từ những DN này, từ đó tăng thu ngân sách nhà nước” - ông Minh phân tích đồng thời nhận định, không chỉ là nước nhận đầu tư, Việt Nam cũng có các nhà đầu tư ra nước ngoài như Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông Quân đội (Viettel), Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), Tập đoàn Vingroup, Tổng công ty Cao su Việt Nam (VRG), Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam và các ngân hàng thương mại.

Như vậy, thuế tối thiểu toàn cầu cũng tạo ra cơ hội khi Việt Nam áp dụng quy định chung về thuế tối thiểu. Theo đó, Việt Nam có quyền đánh thuế bổ sung đối với các DN Việt Nam nếu thuộc đối tượng áp dụng của thuế tối thiểu toàn cầu đầu tư ra nước ngoài và đang được hưởng thuế suất thực tế thấp hơn mức tối thiểu 15% tại các nước khác.

“Do đó cần ban hành chính sách về thuế thu nhập DN theo quy định về thuế tối thiểu toàn cầu để các DN này nộp phần chênh lệch giữa thuế thu nhập DN thực tế so với thuế tối thiểu toàn cầu tại Việt Nam” – ông Minh đề xuất.

Ông Robert King - Phó Tổng Giám đốc Công ty Ernst & Young Việt Nam khuyến nghị, bài toán về chính sách đặt ra cho Việt Nam tại thời điểm này là đạt được 2 mục tiêu quan trọng về chủ động giành quyền đánh thuế và tiếp tục tạo môi trường đầu tư thuận lợi.

Trên cơ sở đó, ông Robert King đề nghị Việt Nam nên áp dụng thuế tối thiểu nội địa đạt chuẩn. Cùng với đó, Chính phủ nên có chính sách hỗ trợ cho nhà đầu tư để tăng tính cạnh tranh, trong đó các khoản hỗ trợ phải đảm bảo sẽ không chỉ áp dụng cho những đối tượng bị ảnh hưởng của việc thực hiện thuế suất tối thiểu toàn cầu, mà cần mở rộng ra cho cả các đối tượng khác.

Nếu thuế tối thiểu toàn cầu được áp dụng và Việt Nam không có những giải pháp ứng phó kịp thời, những lợi ích mang lại từ các chính sách ưu đãi thuế thu nhập DN mà các dự án được hưởng tại Việt Nam sẽ không còn. Từ đó, ảnh hưởng đến tính hấp dẫn và mất lợi thế cạnh tranh của thị trường Việt Nam trong thu hút đầu tư nước ngoài, ảnh hưởng tới kế hoạch mở rộng đầu tư của các dự án.