Tiềm năng phát triển khu công nghiệp rất lớn

Cần 72 tỷ USD để phát triển KCN

Theo số liệu thống kê, hiện cả nước có 414 KCN được thành lập tại 61/63 tỉnh, thành phố trong cả nước với tổng diện tích gần 127 nghìn héc ta và hơn 1.000 cụm công nghiệp với tổng diện tích hơn 31 nghìn héc ta. Các KCN đã trở thành những khu vực trọng điểm thu hút các dự án đầu tư trong và ngoài nước, là điểm đến của nhiều tập đoàn hàng đầu trên thế giới. Thông qua hoạt động sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp (DN) trong KCN đã đóng góp rất lớn, khoảng 50% vào tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước (tính đến cuối năm 2022) cũng như đóng góp quan trọng vào nguồn thu ngân sách.

Trong khi đó cũng theo quy hoạch sử dụng đất quốc gia đã được Quốc hội thông qua ngày 13/11/2021, đến hết năm 2030, diện tích đất phát triển các KCN sẽ đạt khoảng 210.930ha. Như vậy, từ nay đến năm 2030 sẽ có thêm khoảng 120.000ha KCN, trong đó diện tích đất công nghiệp cho thuê khoảng 80-85.000ha.

Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu Đầu tư quốc tế (ISC), ước tính chi phí đầu tư phát triển một héc ta đất KCN bình quân hiện nay khoảng 600.000 USD/ha. Từ ước tính này, TS Ngô Công Thành - Phó Chủ tịch Hội đồng thành viên ISC cho rằng nhu cầu vốn đầu tư phát triển hạ tầng các KCN đã được quy hoạch đến năm 2030, đang và sẽ triển khai xây dựng vào khoảng 72 tỷ USD.

Nói về nguồn lực tài chính, ông Lê Minh Nghĩa - Chủ tịch Hội Tư vấn tài chính Việt Nam cho biết, nguồn lực cho phát triển hạ tầng kỹ thuật KCN còn rất hạn chế, dẫn đến việc hạ tầng chưa hoàn thiện, quá trình xây dựng chậm trễ kéo dài nên khó thu hút đầu tư; Tồn tại sự chồng chéo về quy định ưu đãi đầu tư theo địa bàn, dẫn đến một số KCN không được hưởng các chính sách ưu đãi; Chưa có chính sách tài chính ưu đãi cho các doanh nghiệp, dự án đầu tư thứ cấp trong KCN…

Ngoài ra, theo ông Nghĩa, nguồn vốn dành cho phát triển kinh tế xanh nói chung và các KCN sinh thái nói riêng vẫn còn rất hạn chế. Thống kê cho thấy, đến tháng 12/2022, tổng dư nợ tín dụng xanh tại Việt Nam mới chỉ đạt 500 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng 4,3% tổng dư nợ tín dụng ngân hàng cho nền kinh tế.

Cho đến nay, hầu như chưa có chính sách tín dụng ưu đãi nào được quy định nhằm thúc đẩy tiếp cận vốn cho các KCN sinh thái. Nếu không có nguồn vốn đầu tư kịp thời thì rất khó để mô hình KCN sinh thái phát triển được trong thực tế và điều này có thể khiến cho Việt Nam bỏ lỡ làn sóng đầu tư xanh vốn đang ngày càng trở thành xu hướng trọng tâm của các nhà đầu tư quốc tế.

“Qua hơn 30 năm phát triển đã chứng minh vai trò quan trọng của các KCN đóng góp vào sự phát triển chung của nền kinh tế nước ta. Song thực tiễn cũng cho thấy, còn rất nhiều khó khăn, hạn chế về tài chính cần phải được tháo gỡ, để các KCN có thể tiếp tục phát triển, tương xứng với tiềm năng to lớn của mô hình này”- ông Nghĩa nhấn mạnh.

Gỡ nút thắt vốn

TS Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách tài chính tiền tệ quốc gia cho biết, tính đến hết tháng 8/2023, dự nợ tín dụng cho các KCN là 65 nghìn tỷ đồng, chiếm 6,6% tổng dư nợ kinh doanh bất động sản và tăng hơn 41% so cuối năm 2022 theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Ông Lực cho rằng đối với nguồn vốn phát triển KCN phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn bên ngoài, hiện nay nguồn vốn ngân sách nhà nước hỗ trợ phát triển hạ tầng KCN còn thấp so với nhu cầu (trong kế hoạch đầu tư công trung hạn năm 2016 – 2020 nguồn vốn đã bố trí để hỗ trợ phát triển hạ tầng KCN chỉ đáp ứng 53% nhu cầu).

Chưa kể thời gian đầu tư và hoàn vốn kéo dài nhiều năm nên phụ thuộc vào nguồn vốn tín dụng và trái phiếu doanh nghiệp, do đó nhu cầu vay vốn trung dài hạn là rất lớn.

Do vậy theo ông Lực, để gỡ nút thắt huy động tài chính phát triển KCN, cần sớm hoàn thiện thể chế; đẩy nhanh tốc độ rà soát và tháo gỡ vướng mắc kịp thời cho các dự án bất động sản KCN; quyết liệt thực hiện các quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội đã được duyệt và giải ngân đầu tư công để nâng cấp hạ tầng kết nối các KCN; cụ thể hóa tiêu chí KCN sinh thái với những chính sách ưu đãi cụ thể.

“Các định chế tài chính cũng cần triển khai thực hiện quyết liệt các định hướng, thông tư hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính để hỗ trợ nguồn vốn và chính sách thuế, phí đối với các KCN. Còn về phía các chủ đầu tư KCN cần thực hiện cơ cấu lại hoạt động, sản phẩm; đa dạng hóa nguồn vốn hướng tới minh bạch và hiệu quả hơn; quan tâm quản lý rủi ro, đáp ứng tốt hơn các yêu cầu về môi trường, an toàn...” - ông Lực khuyến cáo.