Đúng 100 năm ngày sinh của GS Hoàng Đình Cầu, hôm nay (ngày 5/8), tại Hà Nội, gia đình giáo sư quyết định trao tặng cho Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam hơn 6.000 đơn vị tài liệu, hiện vật. Đây cũng là dịp để nhìn nhận lại khối tài liệu to lớn cả về số lượng và giá trị mà GS Hoàng Đình Cầu đã để lại.
Theo đó, các hiện vật được hiến tặng là những bản thảo viết tay về các vấn đề ung thư phổi, châm tê trong mổ phổi, chăm sóc sức khỏe ban đầu, bảo hiểm y tế ở Việt Nam, nghiên cứu về chất độc da cam (dioxin)…; bản thảo sách, từ điển; thư gửi các vị lãnh đạo Đảng và Nhà nước; hiện vật khối và ảnh tư liệu về những hoạt động khác nhau.
Những tài liệu này không chỉ phản ánh cuộc đời cùng sự nghiệp giảng dạy, nghiên cứu khoa học và công tác quản lý của GS.AHLĐ.NGND Hoàng Đình Cầu, mà còn có giá trị để tìm hiểu về lịch sử các chuyên ngành, các cơ quan mà ông từng gắn bó.
GS.AHLĐ.NGND Hoàng Đình Cầu (1917-2005) quê ở xã Võ Liệt, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An. Với mong muốn theo học một nghề tự do, có thể giúp cho người dân, năm 1937 chàng trai Hoàng Đình Cầu đã quyết định vào học trường Y khoa Đông Dương (nay là Trường Đại học Y Hà Nội), sau đó học nội trú bệnh viện và tốt nghiệp y khoa năm 1944.
Trong kháng chiến chống Pháp, BS Hoàng Đình Cầu vừa tham gia công tác đào tạo, vừa phục vụ cứu chữa thương binh không chỉ ở bệnh viện mà còn ở các mặt trận. Năm 1955, BS Hoàng Đình Cầu được cử đi tu nghiệp về phẫu thuật phổi tại Liên Xô. Về nước năm 1958, ông bắt tay xây dựng Khoa Phẫu thuật phổi đầu tiên ở miền Bắc và trở thành người sáng lập chuyên ngành Phẫu thuật phổi ở Việt Nam…
GS Hoàng Đình Cầu là người sáng lập Làng Hòa bình ở Việt Nam năm 1991, với sự giúp đỡ của Làng Hòa bình quốc tế Oberhauzen, để chăm sóc, nuôi dưỡng và điều trị cho trẻ em khuyết tật bị ảnh hưởng chất độc da cam/dioxin.
Theo PGS.TS Nguyễn Văn Huy- Giám đốc Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam cho biết không chỉ đóng góp cho y học Việt Nam, GS Hoàng Đình Cầu còn là tác giả của trên 50 công trình nghiên cứu, ngoài lĩnh vực phổi.
Ông đã có nhiều đóng góp về lý luận thuộc các vấn đề: sư phạm trong ngành y tế (giáo dục học), công tác dân số chủ yếu là sinh đẻ có kế hoạch, kinh tế y tế và hạch toán toàn bộ, chăm sóc sức khỏe ban đầu và chiến lược của ngành y tế từ 1995-2000, xây dựng trạm y tế cơ sở, bể khí sinh vật (sinh học - Bioga) và môi trường, bảo hiểm y tế tự nguyện hay bảo hiểm y tế cộng đồng.
Những tác phẩm tiêu biểu phải kể đến như: Tổ chức y tế (1978), Kinh tế y học (1980), Y xã hội học (1982), Quản lý sức khỏe và chăm sóc sức khỏe ban đầu (1983), Bể khí sinh vật và xây dựng nông thôn Việt Nam (1983), Kế hoạch hóa gia đình ở Việt Nam (1985), Xây dựng trạm y tế cơ sở (1994)...
Trong công tác đào tạo, GS Hoàng Đình Cầu chú trọng đến việc đào tạo các bác sĩ chuyên khoa. Đồng thời, ông cũng dành nhiều thời gian tham gia việc biên soạn từ điển, tiêu biểu là Từ điển Y học Pháp - Việt xuất bản năm 1963, tái bản năm 1976 và cuốn Từ điển Y học Nga - Việt do NXB Ngoại văn Moscova, Liên Xô xuất bản năm 1967, và Từ điển Bách khoa Việt Nam xuất bản 1995, đã trở thành tài liệu hữu ích phục vụ cho công tác giảng dạy và nghiên cứu y học.
Với những đóng góp cho sự nghiệp y tế, ông được Nhà nước phong học hàm Giáo sư năm 1980, phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động năm 1985, Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ (2000), và nhiều huân huy chương.