Tiếp sức cho giáo dục vùng khó khăn

Làn gió mới

Trong các bậc học, giáo viên mầm non được xem là những người chịu áp lực công việc lớn nhất. Với giáo viên mầm non ở vùng khó, việc chăm sóc, giáo dục trẻ càng khó khăn hơn do điều kiện thiếu thốn cơ sở vật chất, đội ngũ nhân lực ít.

Cô giáo Đặng Thị Coi - Trường Mầm non Lý Quốc (huyện Hạ Lang, Cao Bằng) cho biết, mỗi ngày phải đi bộ hơn 7km đến trường, đặc biệt nguy hiểm vào mùa mưa. Dạy trẻ chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, cô đã tự học thêm tiếng Mông để thuận tiện trong giao tiếp với học sinh và phụ huynh. Theo cô, nếu phụ cấp ưu đãi cho giáo viên vùng đặc biệt khó khăn được nâng lên 80% sẽ là nguồn động viên lớn cho giáo viên đang gắn bó với vùng khó.

Hiện giáo viên mầm non có thu nhập thấp nhất trong các cấp học, với hệ số lương khởi điểm 2,1, phụ cấp 35%, tổng thu nhập khoảng 6,63 triệu đồng/tháng. Đây là nguyên nhân chính khiến tỷ lệ nghỉ việc ở cấp học này tăng cao, chỉ từ tháng 8/2023 đến tháng 4/2024 đã có hơn 1.600 giáo viên mầm non bỏ việc. Nhiều ý kiến đề xuất cần điều chỉnh không chỉ về lương, phụ cấp nghề mà còn hỗ trợ thêm về đi lại, nhà ở, con cái học hành…, đồng thời duy trì các chính sách từng có như Nghị định 19/2013/NĐ-CP về chế độ với nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục ở trường chuyên biệt, vùng khó khăn – vốn chỉ áp dụng trong 5 năm đầu.

Không chỉ đối với giáo viên, trẻ mầm non nhà trẻ tại các khu vực khó khăn, vùng dân tộc thiểu số, ven biển, hải đảo từ ngày 1/5/2025 cũng được hỗ trợ theo Nghị định 66/2025 của Chính phủ. Trước đó, đối tượng hỗ trợ là học sinh tiểu học và THCS. Cụ thể, mỗi trẻ nhà trẻ từ 3 tháng đến dưới 3 tuổi bán trú được hỗ trợ 360.000 đồng/tháng tiền ăn trưa; học sinh bán trú các cấp được hỗ trợ 936.000 đồng/tháng bao gồm tiền ăn và chi phí sinh hoạt. Ngoài ra, trường học được cấp kinh phí để mua sắm đồ dùng, hỗ trợ chi phí vận hành. Điều này giúp gia tăng tỉ lệ trẻ đến trường, thúc đẩy hiệu quả của giáo dục sớm đối với trẻ vùng khó, đánh dấu bước tiến quan trọng trong hành trình thu hẹp khoảng cách giáo dục giữa các vùng miền.

Cần sự lắng nghe, linh hoạt

Tình trạng thiếu giáo viên tại vùng khó khăn, nhất là các môn học mới theo Chương trình GDPT 2018 như Tiếng Anh, Tin học, Âm nhạc, Mỹ thuật đã diễn ra vài năm trở lại đây nhưng vẫn chưa có giải pháp khắc phục triệt để. Ngoài lý do thiếu nguồn tuyển, còn một lý do khiến các cử nhân sư phạm ngại nộp hồ sơ xét tuyển đối với các vị trí công tác này là tâm lý sợ “đi dễ, khó về”.

Tại khoản 3, Điều 23 Dự thảo Nhà giáo (dự thảo 5) về thuyên chuyển nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập quy định: “Nhà giáo đã công tác ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn từ 03 năm trở lên được cơ sở giáo dục nơi nhà giáo công tác và cơ quan quản lý giáo dục theo thẩm quyền giải quyết cho thuyên chuyển khi nơi đến đồng ý tiếp nhận”. Tuy nhiên, nhiều ý kiến bày tỏ lo ngại quy định này sẽ khó thực hiện trên thực tế bởi nếu áp dụng thì chỉ một thời gian ngắn tại các vùng thuận lợi đã tuyển đủ và dôi dư, việc giáo viên từ vùng sâu, vùng xa xin về miền xuôi khó khăn hơn, thậm chí không được tiếp nhận.

Vì vậy, theo các chuyên gia, để thu hút giáo viên cho vùng khó không chỉ là về ưu đãi chính sách chế độ tiền lương, phụ cấp mà còn cần linh hoạt, hài hòa với chính sách thuyên chuyển, điều động giáo viên.

Trong bối cảnh sắp xếp, tinh gọn bộ máy, Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn tại buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Gia Lai mới đây đã bày tỏ lo ngại tình trạng giáo viên có xu hướng dịch chuyển khỏi vùng khó khi tổ chức mô hình 2 cấp. Bộ trưởng lưu ý ngành giáo dục các địa phương cần chủ động lắng nghe tâm tư giáo viên và dự báo trước các biến động để tránh tình trạng thừa - thiếu cục bộ trong đội ngũ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới.