Ngày 9/1, phiên tòa sơ thẩm xét xử đại án Việt Á tiếp tục với phần tranh luận. Bào chữa cho cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, 4 luật sư đồng tình với cáo buộc, song xin HĐXX xét đến các yếu tố khách quan về bối cảnh, công lao, cũng như sức khỏe sụt giảm của bị cáo sau quá trình chống dịch.
Theo luật sư, sai phạm của cựu Bộ trưởng Long diễn ra trong bối cảnh dịch bệnh đặc thù, đòi hỏi cách xử lý chưa từng có tiền lệ. Việc cấp phép tạm thời cho kit test Việt Á diễn ra ngày 4/3/2020, khi bị cáo Long mới làm Thứ trưởng Bộ Y tế được một tuần. Luật sư cho rằng, cuối năm 2020, dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, bị cáo Long đã “toàn tâm, toàn ý” chống dịch.
“Bị cáo Nguyễn Thanh Long nhiều đêm mất ngủ, suy kiệt, sang chấn tâm lý vì chống dịch, làm việc đến lao lực. Hiện mắt trái hầu như mất hẳn thị lực. Không chỉ vậy, bị cáo Long còn được Bộ Y tế và Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương, hơn 140 đồng nghiệp thân thiết, trong đó có hơn 40 giáo sư, phó giáo sư đầu ngành, cùng nhiều học trò viết đơn xin giảm án...” - luật sư nêu.
Trong khi đó, bị cáo Phạm Xuân Thăng - cựu Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương (bị cơ quan công tố đề nghị mức án 5-6 năm tù về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ) cũng được hơn 100 cựu giáo viên, học sinh của Trường THPT Cầu Xe (huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương) viết đơn xin giảm nhẹ, do giai đoạn 1988 - 1995 bị cáo Thăng là giáo viên của trường, có nhiều đóng góp cho trường và địa phương.
Luật sư mong HĐXX xem xét bối cảnh căng thẳng địa phương này và bản thân cựu Bí thư Thăng phải đối mặt và thời điểm cuối năm 2020 đầu năm 2021. Động cơ khiến bị cáo Thăng đưa ra chỉ đạo Công ty Việt Á tham gia xét nghiệm tại tỉnh Hải Dương là do tình hình dịch bệnh cấp bách, bị cáo tin tưởng đề xuất từ lãnh đạo Bộ Y tế lúc đó là bị cáo Nguyễn Thanh Long. Thời điểm đó, theo luật sư, cựu Bí thư Thăng và Phan Quốc Việt cũng như Công ty Việt Á không có bất kỳ liên hệ, tiếp xúc nào, cũng như không thỏa thuận, hứa hẹn nào về chia sẻ lợi nhuận từ bán kit test.
Ngoài ra, luật sư dẫn chứng trong quá trình chỉ đạo phòng chống dịch, thân chủ đã đưa ra 62 chỉ đạo của đúng đắn, kịp thời, giúp Hải Dương dập dịch, kiểm soát dịch bệnh thành công.
Ngoài 2 bị cáo từng là lãnh đạo cao cấp của bộ, ngành, địa phương là Nguyễn Thanh Long và Phạm Xuân Thăng, còn có cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh (bị VKS đề nghị án 3-4 năm tù vì tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí) cũng đã thừa nhận hành vi, chỉ mong HĐXX xem xét bối cảnh khách quan, đánh giá toàn diện vụ án để giảm nhẹ hình phạt.
Về cáo buộc ký quyết định phê duyệt đề tài nghiên cứu kit test, giao cho Học viện Quân y chủ trì nhưng lại để Công ty Việt Á phối hợp, luật sư cho rằng, việc ký các quyết định của bị cáo Chu Ngọc Anh là trong bối cảnh cấp bách. Do đó, bị cáo Chu Ngọc Anh đã trao đổi với cấp dưới để tổ chức cuộc gặp với các nhà khoa học, xin ý kiến, góp ý, khuyến cáo.
Về việc đưa kit xét nghiệm sản xuất thương mại trái quy định, luật sư cho rằng đề tài này dừng ở mức nghiên cứu quy trình, Bộ Khoa học và Công nghệ không chịu trách nhiệm sản xuất thương mại.