Tìm thị trường cho sách tinh gọn

Thị trường tiềm năng

Trên thế giới, thị trường sách tinh gọn hình thành từ khá lâu và ngày càng có nhiều độc giả quan tâm. Hiện nay lĩnh vực này đang là cuộc cạnh tranh của nhiều đơn vị nổi tiếng như 12min, Blinkist, getAbstract, Instaread, ReadinGraphics, StoryShots...

Đơn cử như getAbstract của Mỹ, doanh thu năm cỡ 30 triệu USD, hay như Blinkist của Đức mới ra mắt vào năm 2012 nhưng đến nay doanh thu năm cũng đã ở mức 28 triệu USD.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, thể loại sách này còn mới mẻ. Hiện mới chỉ có một số nhà xuất bản có tổ chức tóm tắt vài đầu sách văn học kinh điển để phục vụ thiếu nhi hoặc một số loại sách đặc thù như: tư duy - kỹ năng, lịch sử, kinh tế...

NXB như Kim Đồng, Văn học có xuất bản một số sách văn học kinh điển được tóm lược phục vụ cho thiếu nhi, sách liên kết của một số đơn vị như Alphabooks. 2 năm trở lại đây, với sự xuất hiện của các đơn vị phát hành sách nói như Waka, Fonos, W&W, sách tinh gọn, tóm tắt định dạng text hoặc nói đã xuất hiện với số lượng nhiều hơn.

Nhìn nhận về thị trường đầy tiềm năng này, TS Nguyễn Anh Vũ, Giám đốc NXB Văn học cho rằng, trên thực tế, rất nhiều người vẫn có nhu cầu tiếp nhận thông tin, tri thức hay giải trí thông qua việc đọc sách. Trong nhịp sống hôm nay có lẽ họ cần đến một loại hình thể hiện ngắn gọn, chắt lọc và quan trọng là tiêu tốn ít thời gian. Đó là cơ sở thực tiễn để sách tinh gọn hay còn gọi là sách tóm tắt ra đời.

Cũng theo ông Vũ, sách tinh gọn, hiểu một cách đơn giản đó là những cuốn sách được viết lại dưới dạng tóm tắt nội dung những cuốn sách đã được xuất bản. Hiện nay, sách tinh gọn đang được coi là một hình thức tiếp cận sách dễ dàng, thoải mái, thú vị và không gây cảm giác nhàm chán cho người đọc, qua đó giúp họ tiếp thu thông tin, tri thức một cách nhanh chóng và thuận tiện nhất.

“Dòng sách tóm tắt - tinh gọn không thể là thước đo “sức khoẻ” của ngành xuất bản nói chung, của một nền văn học nói riêng. Nhưng hy vọng đó sẽ là những viên gạch nền móng gia cố thêm trên con đường tạo dựng, hình thành và phát triển thói quen đọc sách để hướng tới một xã hội đọc lành mạnh, bền vững” - Giám đốc NXB Văn học nói.

Tạo thói quen cho độc giả

Sách tinh gọn có lợi thế của ngắn gọn, cô đọng, dễ đọc, dễ tiếp thu, tiếp nhận. Đặc biệt trong thời đại công nghệ thông tin, loại sách này là lựa chọn hữu dụng tới đối tượng bạn đọc có nhu cầu cập nhật, tìm hiểu, trang bị những thông tin, kiến thức phổ thông, cơ bản. Tuy nhiên, để sách tinh gọn đến gần hơn với độc giả vẫn còn nhiều thách thức.

Trong đó, vướng mắc lớn nhất để phát triển thị trường sách tóm tắt tại Việt Nam là hành vi, thói quen của người dùng. Nói đến sách, họ mới chỉ quen với việc đọc cuốn sách giấy, đọc sách điện tử trên các thiết bị chuyên dụng, hay gần đây nhất là việc nghe sách nói.

Với vai trò là người đồng sáng lập ứng dụng “Sách tinh gọn” (NT Studio) ông Nguyễn Bá Thanh Tùng nhìn nhận, khi giới thiệu ứng dụng “Sách tinh gọn” với mọi người, tôi thấy nhiều người vẫn chưa hiểu đúng về sách tóm tắt. Nhiều người nghĩ sách tóm tắt là nhặt nhạnh các câu từ, đoạn văn trong sách gốc ra. Thực tế thì sách tóm tắt là viết lại nội dung cuốn sách theo cách hiểu của một cá nhân. Tất nhiên, là cách viết sẽ phải đảm bảo tính khách quan và gọn gàng, cô đọng nhất có thể.

Cũng theo ông Tùng, bên cạnh việc tạo thói quen cho độc giả để làm ra ứng dụng “Sách tinh gọn” còn là những vướng mắc, giới hạn về mặt kỹ thuật. Ban đầu đơn vị hình dung ra ứng dụng khá đơn giản nên nghĩ triển khai cũng dễ dàng. Nhưng sau một thời gian bắt tay vào thực hiện và liên tục phát sinh vấn đề thì thấy khó dần. Ngoài ra, một khó khăn khác là việc tóm tắt một cuốn sách.

“Tóm tắt sách là cá nhân bạn kể lại nội dung cô đọng của cuốn sách theo cách hiểu của bản thân và theo một cách khách quan. Còn đánh giá sách là cá nhân bạn chia sẻ cảm nhận của bản thân về cuốn sách đó” - ông Tùng bày tỏ.

Bên cạnh đó, việc phát triển sách tinh gọn lại Việt Nam còn gặp phải những vướng mắc trong vấn đề bản quyền. Tổng Biên tập NXB Trẻ Nguyễn Thành Nam cho biết, vấn đề quyền tác giả của sách tinh gọn hiện nay vẫn chưa được Luật Sở hữu trí tuệ điều chỉnh một cách cụ thể, do đó dẫn đến những rắc rối về pháp lý. Việc áp dụng pháp luật trong vấn đề này cũng gặp nhiều khó khăn.

Đơn cử khi thực hiện tóm tắt sách có cần phải có sự đồng ý của Tác giả và/hoặc Chủ sở hữu quyền tác giả? Hay việc có hay không việc xác nhận hành vi thực hiện, khai thác và kinh doanh sách tóm tắt là hành vi xâm phạm quyền tác giả?

“Nếu sớm có được những quy định chặt chẽ, rõ ràng, thì việc phát triển sách tinh gọn càng làm phong phú thêm thị trường sách và càng góp phần gia tăng văn hóa đọc ở Việt Nam” - ông Nam nói.

Nhằm tháo gỡ trong việc phát triển thị trường sách tinh gọn, Cục Xuất bản, In và Phát hành đang tiến hành xây dựng Dự thảo nhằm phát triển loại hình này. Bên cạnh đó, Cục cũng đang khuyến khích, tạo sự kết nối giữa các đơn vị làm sách tóm tắt và đơn vị xuất bản; Tích cực ngăn chặn các hành vi vi phạm bản quyền, nêu cao yếu tố pháp lý để tránh những rủi ro trong quá trình xuất bản; Hỗ trợ quảng bá sách thông qua các kênh truyền thông để tiếp cận nhiều đối tượng và cuối cùng, nhìn nhận và nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để đề xuất các chính sách phù hợp với sự phát triển.