Tọa đàm về cải cách chính sách tiền lương và bảo hiểm xã hội

Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ phát biểu tại buổi tọa đàm.

Dự Tọa đàm có Ủy viên Bộ chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ, Trưởng Ban chỉ đạo Nhà nước về cải cách chính sách tiền lương, bảo hiểm xã hội và chính sách ưu đãi người có công; Giáo sư Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương.

Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Phùng Hữu Phú cho biết tại Hội nghị Trung ương 7 Khoá XII diễn ra vào tháng 5/2018, Trung ương sẽ bàn nhiều vấn đề quan trọng, trong đó vấn đề cải cách chính sách tiền lương và bảo hiểm xã hội là “thiết thân” với đông đảo nhân dân, đội ngũ cán bộ, công chức, người lao động trên đất nước.

Theo Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ, trước đây việc xây dựng chính sách và quản lý lĩnh vực tiền lương, bảo hiểm xã hội và ưu đãi người có công liên quan chặt chẽ với nhau, không phản ánh đúng bản chất của các lĩnh vực này. Cụ thể, quan hệ tiền lương theo nguyên tắc giá cả của sức lao động, bảo hiểm xã hội theo nguyên tắc đóng- hưởng, chia sẻ rủi ro và chính sách ưu đãi người có công là chính sách của Đảng, Nhà nước liên quan tới vấn đề an sinh xã hội.

Do đó, Ban Cán sự Đảng Chính phủ tập trung xây dựng 2 Đề án riêng gồm Đề án cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong doanh nghiệp và Đề án cải cách chính sách bảo hiểm xã hội, nhưng có tính tương quan lẫn nhau. Đối với việc xây dựng Đề án cải cách chính sách ưu đãi người có công, Bộ Chính trị vừa ban hành Chỉ thị thực hiện nhiệm vụ này nên Ban cán sự Đảng Chính phủ chưa xây dựng Đề án.

Để thực hiện nhiệm vụ chương trình toàn khoá của Ban chấp hành Trung ương khoá XII, từ năm 2016, Ban chỉ đạo đã triển khai nhiệm vụ để xây dựng Dự thảo Đề án, tham vấn hàng chục cơ quan Đảng, Chính phủ, các cơ quan của Quốc hội, Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tổ chức Lao động quốc tế, Ngân hàng Thế giới và các quốc gia thực hiện tương đối hiệu quả chính sách tiền lương, bảo hiểm xã hội,...

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng xây dựng việc xây dựng Đề án cải cách chính sách tiền lương gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc. Trung ương đã 3 lần thảo luận cho ý kiến về Đề án từ năm 2003 tới nay nhưng chưa thể thông qua Nghị quyết về cải cách vấn đề này.

Theo Trưởng Ban chỉ đạo, Đề án phải khắc phục được những khuyết điểm của chính sách tiền lương hiện nay là tiền lương trong khu vực nhà nước là cơ chế bất cập, chưa theo kịp với khu vực thị trường, điều chỉnh lương của người đang làm việc chưa độc lập với điều chỉnh lương hưu và ưu đãi người có công, ảnh hưởng tới tính bền vững của bảo hiểm xã hội,... đồng thời phải tiệm cận với các chuẩn mực thực hiện chính sách lương của quốc tế.

Một số điểm mới trong tư duy cải cách tiền lương là xây dựng hai bảng lương, một bảng lương dành cho các chức danh vị trí việc làm, một bảng dành cho cán bộ làm công việc thuần tuý về chuyên môn, khắc phục được bất cập khi trả lương theo bằng cấp. “Cán bộ, công chức, người lao động trong khu vực công có trình độ cao hơn thì lương cao hơn, lương của cấp trên cao hơn cấp dưới, tránh tình trạng ngược lại như hiện nay”, Phó Thủ tướng nói.

Đề án cũng đặt ra định hướng chi trả thu nhập của cán bộ, công chức theo thông lệ quốc tế là tỷ trọng lương chiếm không quá 70% thu nhập và phụ cấp không được quá 30% (hiện nay nhiều cơ quan, chức danh chi trả phụ cấp rất cao, làm méo mó quan hệ tiền lương-PV). Đồng thời, quy định Thủ trưởng cơ quan, đơn vị có quyền chi khoản 10% Quỹ tiền thưởng (trong lương) chi trả thêm cho người lao động hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và có Quỹ lương để Thủ trưởng Bộ, địa phương tuyển dụng nhân tài.

Bên cạnh đó, Đề án cũng bãi bỏ cách tính lương theo hệ số mà quy định về số tuyệt đối trong thang, bảng lương; xác định mức lương tối thiểu là mức sàn thấp nhất, được luật hoá không ai trả thấp hơn. Ngoài ra quy định cả mức lương tối thiểu giờ; bãi bỏ can thiệp của nhà nước vào thang, bảng lương của doanh nghiệp, tiến tới liên thông giữa tiền lương khu vực công và tư.

Để thực hiện thành công cải cách tiền lương, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu các Bộ, ngành phải hoàn thành xây dựng vị trí việc làm, chức danh nghề nghiệp, thực hiện hiệu quả 2 Nghị quyết số 18 và 19 của Hội nghị Trung ương 6 khoá XII về tinh gọn bộ máy và đổi mới hoạt động đơn vị sự nghiệp công lập.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết sau khi Đề án được thông qua thì từ năm 2021, cả nước mới bắt đầu thực hiện cải cách chính sách tiền lương. Về nguồn cải cách tiền lương, Phó Thủ tướng cho biết từ nay, Chính phủ sẽ giữ lại 70% phần tăng thu ngân sách của địa phương, giữ lại 50% số vượt thu của ngân sách trung ương để bổ sung tạo nguồn thực hiện từ năm 2021; tập trung chống xói mòn cơ sở thuế để củng cố nguồn lực cho ngân sách.

Về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết Đề án thiết kế chính sách đa tầng, hướng tới phổ cập toàn dân, tuân thủ nguyên tắc đóng- hưởng và chia sẻ rủi ro.

Cụ thể, tầng thứ nhất là tiền trợ cấp của Chính phủ cho người cao tuổi (đang thực hiện) do Bảo hiểm xã hội chi trả, đồng thời bổ sung hình thức cho người thụ hưởng đóng thêm theo nguyên tắc đóng hưởng để hỗ trợ cho Quỹ và nâng cao chất lượng chi trả. Tầng thứ hai là bao phủ đối tượng có thu nhập thì có đóng bảo hiểm xã hội, trong đó nhà nước hỗ trợ 1 phần việc tham gia bảo hiểm xã hội cho người nông dân, người nghèo, người thu nhập thấp để hình thành văn hoá đóng- hưởng. Phó Thủ tướng cho biết Việt Nam đã thành công với cách thức này khi hỗ trợ người khó khăn đóng bảo hiểm y tế. Tầng thứ ba là thiết kế chính sách hưu trí tự nguyên lưu thông với khối thị trường.

Để bảo đảm nguyên tắc của chính sách và duy trì, phát triển Quỹ, Đề án quy định người lao động tham gia bảo hiểm xã hội trên 10 năm thì mới bắt đầu được hưởng trợ cấp hưu trí. Nếu người lao động rời khỏi hệ thống trước thì chỉ được hưởng số tài khoản hiện hữu.

Bên cạnh đó, việc điều chỉnh lương hưu độc lập với điều chỉnh tiền lương công chức, khi có biến động lơn về CPI và phù hợp với NSNN. Đề án cũng đặt ra vấn đề điều chỉnh tuổi hưu để bảo đảm tính bền vững của Quỹ Bảo hiểm xã hội, tập trung theo phương án điều chỉnh tăng tuổi từ 1/1/2021 theo lộ trình với người lao động bình thường trong điều kiện lao động bình thường tăng thêm mỗi năm 3 tháng cho đến khi nam đủ 62 tuổi, nữ đủ 60 tuổi.

“Nếu không không bàn tới tăng tuổi nghỉ hưu thì khó bảo đảm Quỹ. Quyết định này có tác động lâu dài hàng chục năm nhưng phải hành động mau lẹ trong thời gian ngắn. Bài học Italia điều chỉnh 4 tuổi nghỉ hưu trong 10 năm mà làm cho thị trường lao động rối loạn trong 20 năm sau này”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết.

Tại cuộc Toạ đàm, các thành viên Hội đồng Lý luận Trung ương bày tỏ đồng tình với các quan điểm, cách thức xây dựng hai Đề án, nhấn mạnh Ban Chỉ đạo, Chính phủ cần tăng cường truyền thông để các cấp uỷ, chính quyền, cán bộ, công chức, viên chức nhận thức rõ được tính cấp bách của vấn đề cải cách tiền lương, bảo hiểm xã hội để đưa chủ trương, chính sách đi vào cuộc sống, khơi thông nguồn lực con người cho phát triển kinh tế- xã hội của đất nước.