TP HCM kiến nghị ban hành cơ chế 'cởi trói' cho thành phố

Tại buổi làm việc Chủ tịch UBND TP HCM Phan Văn Mãi báo cáo kết quả công tác năm 2021, nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm năm 2022; tình hình thực hiện Nghị quyết 54 của Quốc hội.

Về kết quả triển khai thực hiện Nghị quyết 54 của Quốc hội, ông Phan Văn Mãi cho biết, UBND TP HCM đã trình HĐND TP HCM thông qua 32 dự án có chuyển mục đích sử dụng trên 10 ha (tổng diện tích dự án hơn 1.840 ha). Từ đó đã giúp TP HCM chủ động, rút ngắn thời gian xem xét việc chuyển mục đích của các dự án sử dụng trên 10 ha.

UBND TP HCM cũng trình HĐND TP HCM quyết định chủ trương đầu tư 5 dự án nhóm A sử dụng vốn ngân sách TPHCM với tổng mức đầu tư hơn 12.950 tỷ đồng; điều chỉnh chủ trương đầu tư 1 dự án từ nhóm B lên nhóm A sử dụng vốn ngân sách TP HCM.

Tuy nhiên, việc triển khai một số nội dung theo Nghị quyết 54 còn chậm so với kế hoạch. Nguyên do có ý kiến khác nhau giữa các bộ ngành, một số vấn đề mới, phức tạp, có tác động lớn, lâu dài khi triển khai cụ thể cần nghiên cứu kỹ trước khi xem xét, quyết định; do đại dịch Covid-19…

Ngoài ra, hơn 4 năm qua, không phát sinh khoản thu tiền sử dụng đất khi bán các tài sản công của các đơn vị Trung ương ở TP HCM. TP HCM chưa được hưởng 50% khoản tiền này để đầu tư hạ tầng kinh tế - xã hội thuộc nhiệm vụ đầu tư công của thành phố.

Bên cạnh đó, thời gian qua, công tác hậu kiểm và phối hợp rà soát việc thực hiện phương án sắp xếp lại và xử lý các nhà, đất do các cơ quan, đơn vị thuộc Trung ương quản lý trên địa bàn thành phố chưa đảm bảo theo tiến độ.

TP HCM đề nghị được tiếp tục thực hiện Nghị quyết 54 đến hết giai đoạn 2023-2025 hoặc Quốc hội ban hành một nghị quyết mới về cơ chế, chính sách phát triển thành phố phù hợp với vị trí vai trò của thành phố.

Trọng tâm của Nghị quyết và Nghị định của Chính phủ là cơ chế phân cấp, phân quyền và ủy quyền một số lĩnh vực quản lý nhà nước cho TP HCM, gồm 4 lĩnh vực: quản lý quy hoạch, kế hoạch, đầu tư và phát triển kinh tế xã hội; quản lý nhà đất và hạ tầng kỹ thuật - xã hội đô thị; quản lý ngân sách nhà nước; tổ chức bộ máy và quản lý căn bộ, công chức theo hướng mở rộng tự chủ, tự chịu trách nhiệm của TP HCM.

Hiện nay, TP HCM đang có nhiều trói buộc bởi các luật chuyên ngành liên quan đến 4 lĩnh vực trên, với những chế định cụ thể, minh bạch thẩm quyền giữa Trung ương và địa phương theo tinh thần Điều 12, 13, 14 Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Trong lĩnh vực tài chính công, có cơ chế cho TP HCM tạo nguồn thu mới từ các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ. Nguồn thu mới không phải điều tiết về Trung ương trong một thời gian nhất định. Ngoài chi thường xuyên, TP HCM được quyền quy định tiêu chuẩn, định mức chi của TP phù hợp với nguồn thu và điều kiện kinh tế xã hội của thành phố.

Về tổ chức bộ máy hành chính, TP HCM được tự quyết định bộ máy giúp việc, quy định chức năng, nhiệm vụ trong nội bộ các bộ phận giúp việc hoặc phân quyền, ủy quyền cho chính quyền cấp dưới thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn thuộc thẩm quyền của thành phố.

TP HCM được quyền lựa chọn các nhân sự thuộc thẩm quyền thành phố quản lý, được sắp xếp, bố trí, sử dụng họ và đưa ra các quyết định cần thiết về nhân sự liên quan đến việc lựa chọn và sắp xếp đó, như tổ chức thi tuyển, bổ nhiệm, nâng ngạch bậc, quyết định đãi ngộ, khen thưởng…

Về thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật, TP HCM kiến nghị được quy định một số khoản thu, chi phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội của thành phố, đặt ra các khoản phí, lệ phí, thuế đặc thù như đánh thuế căn nhà thứ hai, nền đất bỏ hoang, hạn chế đầu cơ bất động sản…

Cùng với đó, được quy định các hành vi vi phạm hành chính thường xảy ra ở đô thị nhưng Trung ương chưa có quy định, được nâng mức xử phạt vi phạm một số hành vi mang tính đặc thù đô thị.

Về áp dụng phương pháp hệ số điều chỉnh giá đất khi xác định, thẩm định, quyết định giá đất trên địa bàn TP HCM.

Theo Chủ tịch Quốc hội, theo quy định tại Nghị quyết 54, tại kỳ họp cuối năm 2022, Chính phủ cần báo cáo Quốc hội việc tổng kết, đánh giá thực hiện Nghị quyết 54 và đề xuất phương án phù hợp. Tuy nhiên, qua báo cáo của thành phố cho thấy một số cơ chế chính sách chưa mang tính khả thi, chưa được thực hiện.

Do đó, đề nghị thành phố phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan để trình Quốc hội ban hành cơ chế mới, trong đó có các cơ chế hiệu quả và loại bỏ các cơ chế chưa thực sự hiện quả, không khả thi.