“Hiệp định Thương mại Tự do với Liên minh châu Âu (EVFTA) sẽ mở ra cánh cửa rộng lớn hơn cho hàng hóa TP HCM tiếp cận thị trường trên 500 triệu dân của EU. Để chuẩn bị cho việc thực thi EVFTA, thành phố đã xây dựng kế hoạch triển khai các hiệp định thế hệ mới, bao gồm CPTPP và EVFTA, thống nhất một đầu mối chỉ đạo thực hiện là Ban chỉ đạo TP HCM về hội nhập quốc tế”. Ông Dương Anh Đức, Phó Chủ tịch UBND TP HCM khẳng định như vậy tại Hội nghị trực tuyến “Triển khai kế hoạch thực thi Hiệp định EVFTA” của Chính phủ với 63 tỉnh, thành và lãnh đạo các hiệp hội doanh nghiệp (DN) của Việt Nam và EU, tổ chức vào sáng 6/8.
Theo Phó Chủ tịch UBND TP HCM, EU là nhà đầu tư, đối tác thương mại truyền thống của TP HCM. Trong hơn 30 năm qua, EU có 909 dự án được cấp phép chứng nhận đầu tư vào thành phố với tổng vốn 3,17 tỉ USD. Riêng trong 6 tháng đầu năm 2020, EU có 54 dự án được cấp mới giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.
Về thương mại, EU là thị trường xuất siêu truyền thống của TP HCM, là đối tác xuất khẩu thứ 3, và là đối tác nhập khẩu thứ 2 của thành phố. Năm 2019, kim ngạch xuất khẩu của TP HCM sang EU đạt hơn 5 tỷ USD, tương đương 10% tổng kim ngạch xuất khẩu của thành phố, trong khi kim ngạch nhập khẩu đạt 3,6 tỷ USD. Trong 7 tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất khẩu ước đạt 2,7 tỷ USD và kim ngạch nhập khẩu đạt 1,5 tỷ USD.
Xét về cơ cấu mặt hàng, sản phẩm xuất nhập khẩu của TP HCM và EU không đối đầu, không cạnh tranh trực tiếp mà sản phẩm của hai bên bổ trợ cho nhau. TP HCM chủ yếu xuất vào EU các mặt hàng dệt may, da giày, nông sản các loại và ngược lại, nhập khẩu từ EU máy móc thiết bị sản xuất hiện đại.
Ông Dương Anh Đức cho rằng, TP HCM không thụ động chờ EVFTA có hiệu lực. Từ khi EU thông báo thông qua EVFTA vào tháng 10/2018, thành phố đã chủ động triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ DN nhằm đón nhận cơ hội từ EVFTA với trọng tâm là hiểu quy tắc xuất xứ hàng hóa, xem đây là yếu tố then chốt để DN được hưởng thuế xuất ưu đãi từ Hiệp định.
Bên cạnh đó, thành phố thực hiện nhiều giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của DN, nâng cao chất lượng sản xuất để khai thác về chiều sâu đối với thị trường quan trọng EU. Đồng thời, thành phố triển khai chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ để kết nối DN nhỏ và vừa trên địa bàn với chuỗi cung ứng khu vực châu Á và kết nối với DN FDI trong đó có DN FDI của EU.
Cũng theo lãnh đạo UBND TP HCM, thời gian qua, thông qua các hội nghị, hội thảo của các bộ ngành, đặc biệt là Bộ Công thương triển khai trên địa bàn thành phố, phổ biến cho DN hiểu, nắm rõ những cơ hội và thách thức của EVFTA. Cuối tháng 7 vừa qua, TP HCM phối hợp với EuroCham tổ chức đối thoại, trao đổi cơ hội hợp tác khi EVFTA có hiệu lực. Trong đó bao gồm cả việc trao đổi, tháo gỡ khó khăn do dịch bệnh Covid-19 gây ra.
TP HCM xác định 2 nhóm sản phẩm tiềm năng mở rộng xuất khẩu sang EU. Thứ nhất, là nhóm nông nghiệp, nổi bật là café, hồ tiêu, thủy hải sản, rau củ quả nhiệt đới. Nhóm này chủ yếu từ các tỉnh đưa về thành phố chế biến và xuất khẩu đi EU. Thứ hai, là sản phẩm công nghiệp, ngoài dệt may, da giày, thành phố còn có lợi thế xuất khẩu về công nghệ thông tin và các sản phẩm, dịch vụ nội dung số.
Dựa trên nền tảng đó, TP HCM đã có kế hoạch thực thi EVFTA với những giải pháp cụ thể. Trước hết, nắm rõ nhu cầu của DN, thành phố tích cực tuyên truyền, tập huấn chuyên sâu cho DN về EVFTA. Kinh nghiệm của thành phố là không dàn trải mà phải tập trung vào những vấn đề DN cần, lắng nghe DN để điều chỉnh nội dung và cách thức truyền thông. Hiện rất nhiều DN chưa biết, chưa hiểu rõ về EVFTA, do vậy lãnh đạo UBND TPHCM đề nghị công tác truyền thông cần nhấn mạnh những yêu cầu khắt khe của EU, để DN ý thức tự nâng cao năng lực, thực sự tận dụng cơ hội từ thị trường EU.
Để cải tiến chất lượng, dịch vụ, TP sẽ tổ chức tập huấn về EVFTA cho công chức theo từng nhóm, bám sát yêu cầu công việc cụ thể để hỗ trợ thiết thực cho DN. Cụ thể, công chức hải quan thì cần tập huấn về quy trình thủ tục các loại thuế suất ưu đãi; công chức ngành công thương cần nắm chắc về xúc tiến, xuất khẩu nông sản, sản phẩm công nghệ thông tin sang EU.
Đại diện TP HCM đề xuất các bộ ngành liên quan tiếp tục hỗ trợ về thông tin thị trường từng nước thành viên EU để thành phố hỗ trợ xúc tiến thương mại cho gần 20 ngàn DN hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn. TP HCM cũng xác định đẩy mạnh liên kết vùng để gia tăng thế mạnh của từng địa phương. Trên thực tế, hầu hết nông sản xuất khẩu đi EU qua cửa khẩu TP HCM là nông sản từ các tỉnh, và ngược lại nhập khẩu máy móc, thiết bị từ EU là để trang bị cho các tỉnh. Điều này cho thấy TP HCM giữ vai trò cửa ngõ xuất – nhập khẩu với thị trường EU của cả khu vực phía Nam.