TPHCM chuyển mình thành trung tâm đổi mới sáng tạo khu vực - Bài 1: Bứt phá nhờ trí tuệ nhân tạo
Đổi mới sáng tạo không chỉ là xu thế mà trở thành yêu cầu sống còn của nền kinh tế. TPHCM - trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước đang tiên phong xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện. Ở đó, nơi công nghệ, con người và chính sách cùng hội tụ, kiến tạo động lực mới cho tăng trưởng.
Không còn là khái niệm xa vời, đổi mới sáng tạo hôm nay trở thành hơi thở đối với từng doanh nghiệp (DN). Tại TPHCM, từ xưởng dệt, nhà máy gỗ đến sàn thương mại điện tử, du lịch... đã tận dụng trí tuệ nhân tạo (AI) một cách hiệu quả nhất. Cộng đồng DN đang chứng minh rằng, đổi mới không chỉ là mục tiêu, mà là cách để tồn tại và bứt phá trong thời đại mới.
Khi AI vào nhà máy
Giới chuyên gia nước ngoài nhận định, hiện tại khu vực DN tư nhân đang chiếm khoảng 82% tổng số lao động của Việt Nam, tạo ra nhiều việc làm, giảm tỷ lệ thất nghiệp, nâng cao thu nhập hộ gia đình và cải thiện điều kiện sống nói chung. Đặc biệt, các DN rất tiến bộ và có phản ứng nhanh chóng với nhu cầu tiêu dùng, tín hiệu thị trường, từ đó thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao hiệu quả và năng suất hướng đến cạnh tranh trên quy mô toàn cầu. Tại Công ty TNHH Việt Thắng Jean (VTJ), AI không chỉ là thuật ngữ kỹ thuật mà đã trở thành một phần trong mọi quy trình sản xuất.
Ông Phạm Văn Việt - Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH Việt Thắng Jean cho hay: “Ban đầu, công ty chỉ dùng 3 con AI với chi phí 50 USD mỗi con/năm. Thấy hiệu quả, chúng tôi tăng lên 13 con, chi phí bình quân chỉ còn 17 USD/con”. Không riêng ngành may mặc, các lĩnh vực khác cũng đang chứng kiến bước chuyển mình mạnh mẽ. Sau nhiều lần chào hàng trên thị trường các con tem công nghệ mới để chống nạn hàng giả, cuối cùng Công ty Cổ phần Phát triển Khoa học Công nghệ Vina (Vina CHG) - đơn vị chuyên về giải pháp chống hàng giả đã sử dụng AI cho những con tem nhỏ mang tên AI-Chatbox để bảo vệ thương hiệu cho DN Việt. Ông Nguyễn Viết Hồng - Tổng Giám đốc Vina CHG khẳng định, DN khá tâm đắc với việc ứng dụng AI để chống hàng giả. Theo đó, người tiêu dùng chỉ cần quét tem là có thể tương tác trực tiếp với hệ thống AI để nhận thông tin chi tiết về sản phẩm, cụ thể là thật hay giả. AI được dạy cách phân biệt hàng giả dựa trên toàn bộ cơ sở dữ liệu sản phẩm thật do DN cung cấp. “Nhiều DN đã ứng dụng công nghệ này để chống hàng giả. Chẳng hạn, nhờ tem AI-Chatbox, một số DN nhanh chóng phát hiện các vụ làm giả thương hiệu, phối hợp cơ quan chức năng xử lý, bảo vệ người tiêu dùng. Hy vọng với tem chống hàng giả ứng dụng AI giúp DN bảo vệ thương hiệu tốt hơn trước vấn nạn hàng giả tràn lan trên thị trường như hiện nay” - ông Hồng kỳ vọng.
Ở góc nhìn của DN ứng dụng AI khá tốt trong quản trị, ông Lê Hữu Nghĩa - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Thương mại – Xây dựng Lê Thành cho biết, hiện DN đang vận hành hệ thống 5 AI lớn. Mỗi “AI mẹ” kết nối với nhiều “AI con” chuyên trách từng nhiệm vụ. Ông Nghĩa chia sẻ, tại chuỗi siêu thị mỹ phẩm AB Beauty World, AI hỗ trợ tư vấn sản phẩm theo yêu cầu từng khách hàng. “Khi khách hỏi mua dầu thơm, AI tiếp tục hỏi rõ khác cần loại nào, gợi ý mẫu mã, báo giá, đưa link sản phẩm, soạn đơn. Nếu khách chưa chọn, AI lại tiếp tục đưa thêm gợi ý. AI vận hành như một nhân viên bán hàng chuyên nghiệp, làm việc không mệt mỏi” - ông Nghĩa giới thiệu. Nhận thấy nhiều hiệu quả trong việc ứng dụng AI, DN này tiếp tục “chạy” mô hình này cho hệ thống khách sạn ở Đà Lạt. AI tại đây giúp khách hàng chọn phòng bằng hình ảnh, báo giá sơ bộ, xin thông tin cá nhân và sau đó tạo đơn đặt phòng, gửi mã xác nhận qua email. Đáng chú ý, AI còn có khả năng giao tiếp bằng nhiều ngôn ngữ như: tiếng Anh, Trung, Hàn, Nhật, phục vụ khách quốc tế.
Báo cáo “AI for Business: APAC Trends in AI Adoption” của Công ty Kiểm toán Deloitte ghi nhận, gần 93% DN Việt Nam ứng dụng ít nhất 1 công cụ AI để tiếp cận khách hàng. Còn theo khảo sát của Công ty Công nghệ Lenovo Việt Nam, 44% DN Việt Nam đã tích hợp AI vào hoạt động, 39% DN khác dự kiến triển khai trong vòng 12 tháng tới.
Tạo sức bật mới
Không chỉ những DN lớn ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong sản xuất kinh doanh, hiện nay nhiều bạn trẻ khởi nghiệp cũng bắt nhịp công nghệ khá tốt. Những sợi bún, phở làm từ quả sa kê của ông Phạm Đông Huy (TPHCM) khiến nhiều người không khỏi tò mò. Để sản phẩm phát triển theo đúng xu hướng tiêu dùng hiện nay, ngay từ khi khởi nghiệp ông Huy áp dụng quy trình số hóa toàn bộ vùng trồng, gắn mã truy xuất cho từng cây sa kê, giúp kiểm soát chặt chẽ quy trình canh tác. Nhờ đó, các sản phẩm mang thương hiệu Sa kê Toàn Cầu – Sa kê Việt đạt tiêu chuẩn xuất khẩu sang Mỹ và Hà Lan. Năm 2024, doanh thu của Huy đạt hơn 2 tỷ đồng, trong đó 70% đến từ thị trường nước ngoài. Kế hoạch của ông chủ trẻ tuổi này là gọi vốn 10 tỷ đồng để mở rộng nhà xưởng 2.000m². Dự kiến, năm 2026 daonh thu đạt khoảng 10 tỷ đồng.
Theo nhận định của giới kinh doanh, đổi mới sáng tạo đang giúp DN vừa tăng năng suất vừa phát triển bền vững. Những ví dụ trên cho thấy, trí tuệ nhân tạo không còn là công nghệ xa xỉ. Khi được ứng dụng đúng cách, AI trở thành “trái tim” của quy trình vận hành hiện đại. Từ sản xuất, kinh doanh đến chăm sóc khách hàng, giúp DN tiết kiệm chi phí, gia tăng năng suất và tạo trải nghiệm tốt hơn cho người tiêu dùng. “Nhờ áp dụng AI nên toàn bộ khâu thiết kế, cắt may, mô tả sản phẩm và chăm sóc khách hàng được rút ngắn 90% thời gian và chi phí. Nếu trước đây mất 10 ngày cho một quy trình, nay chỉ còn vài giờ. AI tạo ra mẫu thiết kế trong phút mốt, chọn hình ảnh đẹp nhất, viết nội dung quảng cáo và phản hồi tự động trên sàn thương mại điện tử. “Nhờ AI, chúng tôi đặt mục tiêu doanh thu nội địa 250 tỉ đồng năm 2025, gấp đôi năm trước” - ông Việt chia sẻ.
Ông Tim Evans – Tổng Giám đốc HSBC Việt Nam: Việt Nam đang tập trung vào 4 trụ cột chính để tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng, gồm: đổi mới công nghệ và số hóa, hội nhập quốc tế, hoàn thiện pháp lý và phát triển kinh tế tư nhân hơn nữa. Các trụ cột này nhằm chuyển đổi nền kinh tế từ mô hình dựa vào nhân công chi phí thấp và khai thác tài nguyên sang mô hình dựa trên năng suất, chất lượng và các ngành có giá trị gia tăng cao. Đặc biệt, Việt Nam đang ưu tiên chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ nhằm vượt qua “bẫy thu nhập trung bình” và nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu. Khi các động lực tăng trưởng truyền thống đạt đến giới hạn, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo được xem là động lực mới thúc đẩy nền kinh tế tri thức. Chuyển đổi số được kỳ vọng sẽ giải phóng sức sáng tạo và nâng cao năng suất trong mọi lĩnh vực. Chính phủ đã đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng cho nền kinh tế số, hướng tới mục tiêu chiếm 30% GDP vào năm 2030. Đổi mới, sáng tạo công nghệ và R&D đóng một vai trò thiết yếu trong tăng trưởng kinh tế tư nhân. Chính phủ có thể hỗ trợ bằng các ưu đãi cho hoạt động R&D, xây dựng chính sách khuyến khích chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ tiên tiến. Nghị quyết 57 là một ví dụ tiêu biểu cho thấy chính sách tập trung vào xây dựng chiến lược phát triển khoa học, công nghệ mới như AI, công nghệ xanh và số hóa.
Ông Lê Đức Nghĩa - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Gỗ An Cường nhấn mạnh: “Chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo là động lực then chốt nâng cao sức cạnh tranh và phát triển bền vững. Nhiều DN lớn đã chứng minh hiệu quả của chuyển đổi số khi giảm khoảng 10% chi phí, tăng trưởng hơn 10% doanh thu và tăng hơn 20% năng suất lao động. Các công cụ như; ERP, CAD/CAM, IoT, robot hóa sản xuất giúp tăng hiệu quả vận hành và đảm bảo chất lượng”. Theo ông Nghĩa, Công ty An Cường đã nâng cấp hệ thống ERP lên SAP/HANA từ đầu năm 2024, số hóa quy trình nội bộ và tối ưu hóa quy trình sản xuất tại nhà máy. “Những dự án này tối ưu hóa chi phí sản xuất, gia tăng năng suất và tiết kiệm hàng tỷ đồng. Giá trị lớn nhất mà chuyển đổi số chính là minh bạch hóa chuỗi cung ứng, nâng cao năng lực cạnh tranh, kiểm soát chi phí và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về quản trị hiện đại, phát triển bền vững” - ông Nghĩa nói.
Theo báo cáo Vietnam AI Economy 2025 do Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) và các đơn vị liên quan công bố vào tháng 6/2025, dự báo đến năm 2040, AI có thể đóng góp 120-130 tỉ USD vào GDP Việt Nam, tương đương khoảng 25% quy mô nền kinh tế hiện tại. Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra rằng, còn không ít khó khăn để DN Việt ứng dụng AI, như thiếu nhân lực chất lượng cao, chi phí đầu tư ban đầu cao, tư duy quản trị còn hạn chế. Để ứng dụng AI hiệu quả, DN nên bắt đầu từ các quy trình có thể tối ưu hóa nhanh chóng, như tự động hóa quản lý tài chính, phân tích khách hàng hoặc chăm sóc khách hàng.
(còn nữa)
