TPHCM đặt nền móng cho chính quyền thông minh

Dữ liệu số - nền móng cho chính quyền thông minh

TPHCM xác định, một chính quyền thông minh chỉ có thể vận hành hiệu quả khi mọi quyết định được đưa ra dựa trên dữ liệu “đúng, đủ, sạch và sống”. Đây là nguyên tắc nền tảng trong bối cảnh quy mô hành chính của một đô thị đang mở rộng, yêu cầu tốc độ điều hành ngày càng nhanh và chính xác.

Theo định hướng của thành phố, hệ thống dữ liệu phải thống nhất, liên thông hai cấp, bảo đảm khả năng phân tích thời gian thực để hỗ trợ công tác chỉ đạo, điều hành. Điều này không chỉ đòi hỏi hạ tầng công nghệ mạnh, còn cần sự đồng bộ giữa các sở - ngành, phường - xã nhằm giảm tình trạng phân mảnh dữ liệu. Đây là một rào cản tồn tại lâu nay nhưng chưa thể xử lý hiệu quả nhất.

Bà Võ Thị Trung Trinh - Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số TPHCM cho biết, thành phố đã sớm ban hành chiến lược quản trị dữ liệu từ đầu năm 2023, xác định ba nhóm dữ liệu trọng tâm, bao gồm: dữ liệu người dân, dữ liệu doanh nghiệp và dữ liệu quản lý đô thị. Đây là nền tảng quan trọng để thúc đẩy chương trình chuyển đổi số và xây dựng đô thị thông minh.

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay là sự thiếu liên thông giữa các hệ thống của Trung ương đến địa phương và sự không đồng bộ dữ liệu giữa các cơ quan khiến việc tích hợp và chia sẻ dữ liệu còn hạn chế. Theo bà Trinh, thành phố đang tập trung tháo gỡ những rào cản này để từng bước hình thành nền tảng dữ liệu dùng chung, phục vụ hoạt động điều hành và nâng cao chất lượng phục vụ người dân.

Với góc nhìn chuyên gia quốc tế, GS Yuan Feng - Viện Phần mềm (Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc) nhấn mạnh, các mô hình đô thị thông minh thành công đều dựa trên ba yếu tố, đó là quy hoạch tổng thể, nền tảng dữ liệu thống nhất và khả năng phối hợp liên ngành. Ông Yuan Feng nói rõ: “Dữ liệu chính là “động cơ” định hình mọi chính sách và sự tích hợp giữa hạ tầng số, dịch vụ công trực tuyến và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo sẽ giúp tối ưu hóa việc ra quyết định của chính quyền”.

Ở khía cạnh khác, bà Julia Le - Quản lý cấp cao tại Cyber Security Centre of Excellence cũng cảnh báo, quá trình số hóa quy mô lớn tại TPHCM tất yếu kéo theo nguy cơ tấn công mạng tăng mạnh. Bà Julia Le chia sẻ, bảo mật phải được xem là điều kiện tiên quyết ngay từ giai đoạn thiết kế hệ thống, không phải là bước xử lý sau. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền – doanh nghiệp – tổ chức chuyên môn, trong đó phần lớn năng lực công nghệ hiện nằm ở khu vực tư nhân.

Hướng tới siêu đô thị thông minh

Một trong ba đặc điểm trọng tâm của chính quyền thông minh mà TPHCM xác định là mô hình cung cấp dịch vụ công “mọi lúc – mọi nơi – mọi thiết bị” với quy trình đơn giản, minh bạch. Trong đó, trải nghiệm và mức độ hài lòng của người dân trở thành thước đo chất lượng quản trị.

Theo các chuyên gia, văn hóa niềm tin số chỉ có thể hình thành khi người dân được tham gia giám sát, phản hồi và đồng sáng tạo trong quá trình vận hành dịch vụ công. Từ đó, mỗi ý kiến đóng góp đều được ghi nhận và xử lý minh bạch, tạo sự đồng thuận xã hội.

GS Vũ Minh Khương - Trường Chính sách công Lý Quang Diệu – Đại học Quốc gia Singapore khẳng định, TPHCM với vai trò siêu đô thị sau sáp nhập cần một mô hình chính quyền hai cấp nêu cao hiệu quả phục vụ. Ông Khương cho rằng, cấp phường - xã phải trở thành tuyến phục vụ trực tiếp, còn cấp trên cần tinh gọn và kiến tạo.

Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt từ Singapore, ông Khương chỉ ra 5 bài học cốt lõi. Cụ thể, nắm bắt đúng xu thế, tạo sức mạnh cộng hưởng toàn hệ thống, có chiến lược kinh tế rõ ràng ở thời điểm bước ngoặt, thu hút nhân tài và đẩy mạnh hợp tác công – tư. Đáng chú ý, GS Khương đề xuất TPHCM nên xây dựng một nền tảng one service, nơi mà mười mấy triệu dân đều có thể tham gia. Mọi vấn đề xã hội được người dân góp ý, doanh nghiệp kiến nghị và chính quyền trả lời minh bạch, có thời hạn. Đồng thời, ứng dụng AI để gợi ý giải pháp dựa trên kinh nghiệm quốc tế.

Lãnh đạo thành phố khẳng định, mô hình quản trị thông minh phải được vận hành trong không gian hành chính mở rộng, gắn kết chặt chẽ với các tỉnh - thành trong vùng để bảo đảm phát triển đồng bộ và bền vững. Ông Nguyễn Mạnh Cường - Phó Chủ tịch UBND TPHCM khẳng định: “Xây dựng chính quyền thông minh thì ngoài hiện đại hóa quản lý cần chuyển đổi sâu sắc về văn hóa quản trị công. Đó là hành trình mà dữ liệu trở thành ngôn ngữ chung, công nghệ trở thành công cụ phục vụ và người dân là trung tâm của mọi quyết sách”.

Ông Cường cũng chia sẻ thêm, TPHCM hiện đóng góp 23,5% GDP và 31% thu ngân sách quốc gia và đang nỗ lực tiếp thu kinh nghiệm từ Singapore, Hàn Quốc, Australia… để thúc đẩy hợp tác giữa ba nhà: Nhà nước – doanh nghiệp – viện trường nhằm tạo ra các giải pháp thực thi hiệu quả. Mục tiêu cuối cùng là một chính quyền minh bạch, có trách nhiệm, linh hoạt và thấu hiểu, nơi người dân được tiếp cận thông tin đầy đủ, được phục vụ nhanh chóng và được tham gia vào tiến trình ra quyết định.