Triển khai 2 dự án tại Khu đền tháp Mỹ Sơn

Trao đổi với phóng viên báo Đại Đoàn Kết, ông Nguyễn Thanh Hồng - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) tỉnh Quảng Nam cho biết: “Việc triển khai 2 dự án khai quật khảo cổ tại nhóm tháp L tại Khu Đền tháp Mỹ Sơn đã được Bộ VHTTDL cấp phép để Viện khảo cổ thực hiện, đây là dự án hết sức có ý nghĩa trong công tác tổng thể về quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị của Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn. Thực tế cho thấy sau mỗi đợt khai quật khảo cổ tại Mỹ Sơn, các nhà khảo cổ, khoa học, nghiên cứu đều phát hiện thêm các yếu tố về lịch sử, văn hóa, khoa học rất có giá trị, góp phần làm căn cứ khoa học vững chắc cho các dự án trùng tu tôn tạo Khu Đền tháp Mỹ Sơn”.

Ông Nguyễn Công Khiết - Giám đốc Ban Quản lý Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn cho biết, dưới dự chỉ đạo của Bộ VHTTDL và lãnh đạo tỉnh, việc bảo tồn, tôn tạo, trùng tu Khu đền tháp Mỹ Sơn luôn được chú trọng. Tuy nhiên Khu đền tháp Mỹ Sơn vẫn còn khoảng 71 di tích và phế tích phân bố ở nhiều khu vực và hầu hết công trình kiến trúc không còn nguyên vẹn cần phải được sớm trùng tu.

Do đó, ngày 6/5/2025, Bộ VHTTDL có quyết định số 1263 cho phép đơn vị phối hợp với Viện Bảo tồn di tích, Viện Khảo cổ học và Quỹ C.M. Lerici (Italia) khai quật khảo cổ tại nhóm tháp L, thuộc khu đền tháp Mỹ Sơn, diện tích khai quật 150m2, thời gian từ 9/5 đến 30/7/2025.

Về vấn đề này, ThS. Nguyễn Văn Thọ - Trưởng phòng Bảo tồn, Ban Quản lý Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn cho biết, mới đây Tiến sĩ khảo cổ học Patrizia Zolese và cộng sự đã thực hiện biện pháp gia cố, gia cường bảo vệ nguyên trạng nền móng kiến trúc của nhóm tháp L bị vùi sâu trong lòng đất. Từ đó, nhóm lên phương án trùng tu di sản phải giữ được nguyên vẹn.

Cùng với dự án khảo cổ khai quật nhóm tháp L, dự án bảo tồn nhóm tháp E, F được triển khai thành công sẽ giúp hồi sinh toàn bộ khu di tích Mỹ Sơn. Đồng thời, tạo tiền đề tiếp tục triển khai bảo tồn các nhóm tháp còn lại tại Mỹ Sơn trong thời gian tới.

TS Patrizia Zolese chia sẻ: “Mục tiêu chính của chúng tôi trong công tác bóc tách dọn dẹp các phế tích của nhóm tháp L là tìm ra cứ liệu xác thực làm cơ sở khoa học cho việc trùng tu nhóm tháp L. Những kết quả ban đầu cho thấy nhóm tháp L có kết cấu, kiểu dáng không chỉ khác xa với các nhóm tháp khác trong Khu Đền tháp Mỹ Sơn mà còn khác xa với các ngôi đền tháp khác trong kiến trúc Champa”.

ThS. Nguyễn Văn Thọ cho hay: Hiện nay tại khu di tích Mỹ Sơn có 2 dự án gồm, khai quật khảo cổ học nhóm L và nhóm E, F, trong đó nhóm L đến nay đã phát hiện thêm một số kiến trúc mới nhưng trước chưa được phát hiện, một số chuyên gia nhận định khả năng khu này là nơi cư trú chứ không phải đền thờ. “Hiện nay, chúng tôi đang tiếp tục nghiên cứu, chỉnh lý hiện vật và có thể khẳng định nhóm L là một công trình kiến trúc, chứ không phải là kiến trúc riêng lẻ, ghi nhận vào đầu thế kỷ XX”.

Còn nhóm E và F, ThS. Nguyễn Văn Thọ cho rằng, trên cơ sở ký kết bản ghi nhớ giữa hai nước Việt Nam và Ấn Độ đã tiếp tục trùng tu, nhóm E, F là một trong nhóm tháp tồn tại sau chiến tranh. Hiện nay nhóm E, F đang được các chuyên gia Ấn Độ đến trùng tu, thời tiết rất thuận lợi cho công việc khai quật và trùng tu ở đây.

“Kết quả những cuộc khai quật vừa qua, nhất là phát hiện mới trong lần khai quật hiện tại, đã cho thấy các công trình kiến trúc này có niên đại từ rất sớm. Những phát hiện về điêu khắc nghệ thuật trong lần khai quật này còn cho thấy tục thờ Shiva giáo cũng như sự giao lưu văn hóa giữa vương triều Champa với các quốc gia cổ trong khu vực”- ThS. Nguyễn Văn Thọ nói.

Trong khi đó, ông Nguyễn Thanh Hồng - Giám đốc VHTTDL tỉnh Quảng Nam cho biết: “Ngoài nhóm tháp L thì theo bảng ghi nhớ được ký kết giữa hai chính phủ Việt Nam và Ấn Độ, Cơ quan Khảo sát Khảo cổ Ấn Độ (ASI) tiếp tục trùng tu nhóm tháp E-F, nhóm tháp E-F là tổ hợp phế tích kiến trúc có giá trị đặc biệt về lịch sử văn hóa của di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn. Tuy nhiên, nhóm đền tháp này vẫn còn trong tình trạng đổ nát sau chiến tranh. Dự án lần này là rất cần thiết để bảo tồn trùng tu các kiến trúc, các yếu tố gốc còn lại sau chiến tranh. Cả hai dự án với mục tiêu quan trọng là bảo tồn các yếu tố gốc của di sản, tiếp tục nhận diện giá trị còn tiềm ẩn của Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn”.

Ông Nguyễn Công Khiết - Giám đốc Ban Quản lý Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn cho biết: “Việc triển khai dự án khai quật khảo cổ nhóm tháp L rất quan trọng bởi đây là số ít nhóm tháp cuối cùng của Mỹ Sơn cần được khai quật bảo tồn khẩn cấp. Đặc biệt, phương pháp bảo tồn nhóm tháp L sau khai quật cũng được đơn vị đề xuất thực hiện hoàn toàn khác biệt so với những dự án trước đây. Cụ thể, sẽ bảo tồn nguyên vẹn hiện trạng sau khai quật theo phương pháp lộ thiên nhằm phục vụ khách tham quan. Nhóm tháp L nằm trên một gò đất cao, tương đối cách biệt với các nhóm tháp còn lại trong khu di tích”.