Từ năm 2025 sẽ không được rút bảo hiểm xã hội một lần

Đối với vấn đề hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần, Chính phủ đề xuất 2 phương án. Cụ thể Phương án 1: Quy định việc hưởng BHXH một lần đối với 2 nhóm người lao động (NLĐ) khác nhau. Nhóm 1: Đối với NLĐ đã tham gia BHXH trước khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng BHXH, có nhu cầu thì được nhận BHXH một lần.

Về bản chất, quy định này kế thừa Nghị quyết số 93/2015/QH13 cho phép NLĐ được lựa chọn giữa bảo lưu thời gian tham gia BHXH để hưởng lương hưu, hoặc nhận BHXH một lần nếu có nhu cầu. Tuy nhiên, sự khác biệt lần này là nếu NLĐ lựa chọn bảo lưu, không nhận BHXH một lần thì sẽ được hưởng các quyền lợi bổ sung. Đơn cử như, hưởng trợ cấp hằng tháng trong trường hợp có thời gian đóng BHXH, mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; hưởng bảo hiểm y tế do ngân sách nhà nước đảm bảo trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng. Ngoài ra, NLĐ trong thời gian bị mất việc chưa có việc làm còn được hưởng chính sách hỗ trợ về tín dụng nhằm giải quyết khó khăn tài chính trước mắt... Trường hợp NLĐ lựa chọn nhận BHXH một lần thì sẽ mất đi cơ hội được nhận các quyền lợi bổ sung nêu trên.

Nhóm 2: Đối với NLĐ bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực trở đi (dự kiến 1/7/2025) thì không được nhận BHXH một lần. Theo đó, chỉ giải quyết hưởng BHXH một lần trong các trường hợp: đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định tại Điều 60 Luật BHXH hiện hành.

Chính phủ nhận định, phương án 1 có ưu điểm là dần từng bước khắc phục được tình trạng hưởng BHXH một lần thời gian qua. Trong những năm đầu, số người hưởng BHXH một lần có thể không giảm nhiều, nhưng từ năm thứ 5 trở đi sẽ giảm nhanh. Trong ngắn hạn, phương án này không giúp duy trì, gia tăng đối tượng tham gia BHXH nhưng trong dài hạn thì tối ưu hơn. Do quy định này không ảnh hưởng tới những NLĐ đang tham gia BHXH, nên sẽ dễ nhận được sự đồng thuận hơn của NLĐ.

Mặc dù vậy, nhược điểm của phương án là do chỉ áp dụng đối với NLĐ bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật này có hiệu lực, nên hơn 17,5 triệu NLĐ đang tham gia BHXH vẫn có quyền lựa chọn hưởng BHXH một lần. Đồng thời có thể tạo sự so sánh giữa những NLĐ tham gia trước và sau khi Luật có hiệu lực trong việc hưởng BHXH một lần.

Chính phủ đề xuất phương án 2: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà NLĐ có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để NLĐ tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.

Theo Chính phủ, phương án này đảm bảo đúng tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW; hài hòa quyền lợi trước mắt của NLĐ và chính sách an sinh xã hội lâu dài. Phương án này vừa đáp ứng được nhu cầu nhận BHXH một lần của NLĐ trong thời điểm hiện tại, song cũng đáp ứng được yêu cầu bảo đảm sự ổn định của hệ thống, quyền lợi của NLĐ trong thời gian dài hạn.

Tuy nhiên, phương án này chưa giải quyết triệt để việc rút BHXH một lần theo tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế. NLĐ đã giải quyết một phần thời gian đóng, chỉ còn bảo lưu lại được một phần nên sẽ ảnh hưởng tới việc thụ hưởng các chế độ BHXH (thời gian đóng ngắn) khi tiếp tục tham gia. Ngoài ra, theo phương án này, tình trạng hưởng BHXH một lần khi còn trẻ (chưa đến tuổi nghỉ hưu) sẽ tiếp tục diễn ra trong tương lai.