Tự tạo nguồn thu để bảo tồn, phát triển

Thực tế thì hầu hết các quốc gia đều coi di sản là một địa điểm du lịch, được tự tạo nguồn thu để bảo tồn, phát triển. UNESCO cũng khuyến nghị các di sản được vinh danh thực hiện thu phí tham quan.

Việc tỉnh Hà Giang dự định thu phí với Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn cũng không có gì “ghê gớm” lắm (cao nhất 40.000 đồng/người lớn/đêm) thì cũng “rất phải chăng” khi so với mức phí vào tham quan khu vục lõi phố cổ Hội An (tỉnh Quảng Nam) có mức giá 120.000 đồng/vé dành cho khách quốc tế và 80.000 đồng/vé dành cho khách nội địa. Trong khi thời gian tham quan chỉ từ 7 giờ 30 đến 21 giờ 30 hàng ngày vào mùa hè và đến 21 giờ vào mùa đông.

Tất nhiên chúng ta đều hiểu rằng phố cổ Hội An và Cao nguyên đá Đồng Văn tính chất không giống nhau, tuy cùng mang tính di sản.

Tới nay UNESCO đã vinh danh 3 Công viên địa chất toàn cầu cho Việt Nam, đó là: Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang, năm 2010); Công viên địa chất toàn cầu Non Nước Cao Bằng (năm 2018) và Công viên địa chất toàn cầu Đắk Nông (năm 2020). Đây đều là những khu vực thiên nhiên rộng lớn, có cấu tạo địa chất đặc biệt và phong phú, đa dạng, đặc sắc về văn hóa.

Riêng đối với Công viên địa chất cao nguyên đá Đồng Văn được hội đồng tư vấn Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu (GGN) của UNESCO ghi danh là Công viên địa chất toàn cầu vào tháng 10/2010. Vào thời điểm đó, đây là danh hiệu duy nhất ở Việt Nam và thứ hai ở Đông Nam Á. Cao nguyên đá Đồng Văn là một trong những vùng đá vôi đặc biệt, chứa đựng những dấu ấn tiêu biểu về lịch sử phát triển vỏ trái đất và cũng là nơi có nhiều di tích danh lam thắng cảnh quốc gia đã được công nhận, như cột cờ Lũng Cú, di tích kiến trúc nhà Vương, phố cổ Đồng Văn, đèo Mã Pí Lèng...

Đáng chú ý, năm 2014 và năm 2019, UNESCO tái công nhận Cao nguyên đá Đồng Văn là thành viên của mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu UNESCO giai đoạn 2015-2018 và giai đoạn 2019-2022.

Với việc thu phí tham quan Công viên đá Đồng Văn, ý kiến quan ngại chính là lo lạm thu, tiền thu được sử dụng không đúng mục đích. Còn việc do thu phí sẽ giảm lượng khách tham quan là không có cơ sở. Tuy nhiên, đó lại là vấn đề thuộc về quản lý chứ không phải về bảo tồn, phát huy giá trị di sản trong sự kết hợp với du lịch và nâng cao đời sống của người dân địa phương. Bây giờ mới tính đến chuyện thu phí tham quan Công viên đá Đồng Văn là quá chậm!