Vận tải biển trước áp lực thuế carbon

Thúc đẩy một mức thuế

Các tài liệu đang được thảo luận tại cuộc họp của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO), hiện cuộc họp đang bước sang tuần thứ 2, nêu ra 4 đề xuất được 47 quốc gia, trong đó có Liên minh châu Âu (EU), Canada, Nhật Bản và các quốc đảo Thái Bình Dương ủng hộ trong việc áp thuế đối với mỗi tấn khí nhà kính mà ngành vận tải biển phát ra môi trường. Sự ủng hộ cho ý tưởng này đã tăng hơn gấp đôi từ 20 quốc gia tại Hội nghị thượng đỉnh về tài chính khí hậu của Pháp năm 2023.

Những người ủng hộ cho rằng, chính sách này có thể huy động được hơn 80 tỷ USD tài trợ mỗi năm, từ đó có thể dùng để tái đầu tư để phát triển nhiên liệu vận chuyển có hàm lượng carbon thấp và hỗ trợ các nước nghèo chuyển đổi. Những người phản đối thì cho rằng, nó sẽ trừng phạt các nền kinh tế mới nổi phụ thuộc vào thương mại.

Các quốc gia đang cạnh tranh để giành chiến thắng trước hàng chục quốc gia khác hầu hết là các quốc gia châu Phi - nơi mà các nhà ngoại giao cho rằng vẫn chưa có lập trường vững chắc về vấn đề này. IMO sẽ đưa ra quyết định bằng sự đồng thuận, nhưng cũng có thể làm như vậy bằng sự ủng hộ của đa số.

Cơ quan của Liên hợp quốc năm ngoái đã đồng ý đặt mục tiêu cắt giảm 20% lượng khí thải vào năm 2030 và lượng phát thải ròng bằng 0 vào khoảng năm 2050. Dù các nước đã đồng ý trong các cuộc đàm phán vào tuần trước để tiếp tục đàm phán về giá khí thải, nhưng họ đã "không đồng thuận về một số vấn đề".

Ông Albon Ishoda - đại biểu IMO tại Quần đảo Marshall cho rằng, thuế là con đường đáng tin cậy duy nhất để đáp ứng các mục tiêu của IMO. Nếu điều này không được thông qua, thì đâu là giải pháp thay thế?

Vận tải biển vận chuyển khoảng 90% thương mại thế giới, chiếm gần 3% lượng khí thải carbon dioxide trên thế giới, một tỷ lệ dự kiến sẽ tăng trong những thập kỷ tới nếu không có các biện pháp chống ô nhiễm cứng rắn hơn.

Quần đảo Marshall, Vanuatu và các nước khác đề xuất mức phí 150 USD cho mỗi tấn carbon dioxide. Các nhà nghiên cứu cho biết, mức thuế này có thể giúp đầu tư vào các hệ thống sử dụng nhiên liệu amoniac có hàm lượng carbon thấp trở nên tiết kiệm hơn so với các tàu thông thường.

Bộ trưởng Khí hậu Vanuatu Ralph Regenvanu cho biết: “Chúng ta cần một quá trình chuyển đổi với quy mô và tốc độ chưa từng có. Nếu không có các giải pháp chi phí thấp thì các đề xuất kết hợp sẽ không thực hiện được”.

Một đệ trình khác từ 27 quốc gia EU, Nhật Bản, Namibia, Hàn Quốc, nhóm công nghiệp Phòng Vận tải Quốc tế và các tổ chức khác ủng hộ việc kết hợp giá khí thải vận chuyển với tiêu chuẩn khí thải toàn cầu đối với nhiên liệu hàng hải.

Cuộc họp của IMO vào tháng 9 năm nay được cho là thời hạn cuối cùng để các quốc gia quyết định xem có nên áp dụng cả tiêu chuẩn nhiên liệu và giá khí thải hay không. Một quan chức cấp cao của EU cho biết, khối EU tin rằng, chỉ cần 2 điều đó là đủ để đáp ứng các mục tiêu của IMO. Trong khi đó, các nhà ngoại giao dự đoán, tiêu chuẩn nhiên liệu có thể sẽ được đưa ra.

Bất đồng ý kiến

Một nghiên cứu của Đại học Sao Paulo của Brazil cho thấy, thuế carbon đối với vận tải biển sẽ làm giảm 0,13% tổng sản phẩm quốc nội ở các nước đang phát triển, trong đó, châu Phi và Nam Mỹ là những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Theo một nhà đàm phán Brazil, nước này và các nước đang phát triển khác đang tìm kiếm một quá trình chuyển đổi năng lượng nhanh chóng với ít tác động gây gián đoạn nhất đến nền kinh tế của họ, đặc biệt là đối với các quốc gia phụ thuộc vào thương mại bằng đường biển.

Đề xuất của Argentina, Brazil, Trung Quốc, Na Uy, Nam Phi, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Uruguay ủng hộ giới hạn cường độ phát thải nhiên liệu toàn cầu, kèm theo hình phạt tài chính đối với các hành vi vi phạm như một biện pháp thay thế cho thuế đối với tất cả lượng khí thải vận chuyển. Điều đó có nghĩa là nếu các quốc gia tuân thủ đầy đủ tiêu chuẩn nhiên liệu thì sẽ không có lượng khí thải nào phải chịu phí.

Nhà đàm phán Brazil cho biết: “Chúng tôi sẽ không ủng hộ một mức thuế cố định có thể gây tổn hại cho các nước đang phát triển, nhưng chúng tôi sẽ ủng hộ một mức thuế tốt chỉ áp dụng cho lượng khí thải vượt quá một tiêu chuẩn nhất định”.

Bất chấp những khác biệt về quan điểm, các quốc gia thành viên IMO vẫn đang cố gắng thống nhất về các biện pháp toàn cầu để tránh có thêm nhiều quốc gia nhắm mục tiêu vào ngành này ở cấp quốc gia. Điều đó sẽ phân mảnh thị trường với các tiêu chuẩn địa phương khác nhau và gây đau đầu cho các công ty vận chuyển hàng hóa trên toàn cầu.

EU từng cho biết, họ có thể đưa nhiều khí thải vận chuyển quốc tế hơn vào thị trường carbon dioxide địa phương nếu IMO không đồng ý mức giá phát thải toàn cầu vào năm 2028.

Ông Ishoda ở quần đảo Marshall cho biết, hy vọng những tranh chấp về các chi tiết sẽ không ngăn cản sự ra đời của thỏa thuận. “Nếu chúng ta không thể đi được 1 dặm thì cuối cùng chúng ta cũng sẽ đi được 1 inch, bởi tranh cãi là việc bình thường trước mọi quyết định trên đời”.

“

Các câu hỏi về việc ai sẽ quản lý khoản phí và số tiền thu được sẽ được tái đầu tư như thế nào vẫn còn bỏ ngỏ. Các nhà ngoại giao đã đề xuất một sự thỏa hiệp có thể nằm ở việc IMO quyết định giá carbon được thiết kế để đảm bảo nó không cần phải được tính là thuế. Ví dụ, thiết kế chính sách cho mục đích chính là cắt giảm khí thải thay vì tăng doanh thu.