Vì sao mỏ đá Núi Voi chưa đóng cửa?

Mỏ đá Núi Voi (tại phường Chùa Hang, TP Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên) thuộc Công ty cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên được UBND tỉnh Thái Nguyên cấp phép khai thác theo Quyết định số 348/QĐ-UBND ngày 1/3/2006 hết hiệu lực từ ngày 1/3/2021 và đã được Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên ra thông báo “về việc Giấy phép khai thác khoáng sản chấm dứt hiệu lực” vào ngày 26/2/2021 với nội dung yêu cầu Công ty có trách nhiệm thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật hiện hành, đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường đất đai…

Tiếp đó, sau thời gian hết hạn của mỏ (ngày 1/3/2021), Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên cũng đã có những thông báo gửi tới Công ty cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên về việc chưa nhận được hồ sơ đề nghị phê duyệt đề án đóng cửa mỏ nên đã vi phạm Luật Khoáng sản và phải khẩn trương thực hiện theo thời hạn ấn định.

Tuy nhiên, Công ty cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên vẫn bàng quan trước những yêu cầu thực hiện của Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên. Không những vậy, trên khu vực đất của công ty, của mỏ đá Núi Voi lại diễn ra hoạt động san đổ đất và hợp tác tập kết nghiền chuyển quặng sắt. Hoạt động này đã được phản ánh, Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên tiếp nhận và tiến hành kiểm tra hiện trạng, làm rõ, lập biên bản.

Biên bản làm việc, đại diện của Công ty cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên nêu ý kiến cho rằng: Dù mỏ đá đã hết hạn, không được gia hạn nên công ty đã dừng mọi hoạt động khai thác (18,6ha). Các hoạt động nghiền, tuyển, bốc xúc chỉ thực hiện ở khu đất thuê làm công trình phụ trợ. Hoạt động tại mỏ đá Núi Voi hiện nay chỉ là nghiền đá. Trong giai đoạn khó khăn, nhằm tạo công việc cho người lao động trong thời hạn chưa chuyển đổi việc làm của mỏ đá Núi Voi nên đã tận dụng máy móc để hợp đồng gia công nghiền thuê quặng cho Công ty Đông Việt. Đề nghị các cơ quan liên quan tạo điều kiện giúp đỡ.

Đại diện phía Công ty Đông Việt thì cho rằng được UBND tỉnh Thái Nguyên cấp phép khai thác khoáng sản đất đi kèm trong quá trình khai thác tại mỏ sắt Linh Nham (xã Linh Sơn, TP Thái Nguyên và xã Khe Mo, huyện Đồng Hỷ) tại Quyết định số 197/QĐ-UBND ngày 20/1/2020 nên đã ký hợp đồng thuê Công ty cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên nghiền quặng sắt và hợp đồng mua đất san lấp và san gạt.

Không chấp nhận nhưng trước đề nghị của các công ty này, phía Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên và chính quyền địa phương đã yêu cầu 2 công ty dừng mọi hoạt động tại khu vực mỏ đã hết hạn khai thác, di dời máy móc thiết bị, tài sản ra khỏi khu vực vì trước đó Sở TN&MT đã nhiều lần ra văn bản thông báo thực hiện theo quy định. Yêu cầu Công ty cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên và Công ty TNHH Đông Việt Thái Nguyên cung cấp bản sao hợp đồng nghiền quặng sắt và mua bán, san gạt đất. Báo cáo các nội dung liên quan đến việc lập đề án đóng cửa mỏ hoặc tiến độ hoàn thiện hồ sơ xin cấp lại Giấy phép khai thác khoáng sản theo quy định trước ngày 15/1/2022.

Thông tin về vấn đề này, Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên - bà Nguyễn Thị Loan cho biết: Hiện nay, Phòng Khoáng sản của Sở đang tiếp tục đôn đốc, yêu cầu Công ty cổ phần Cơ điện luyện Kim Thái Nguyên thực hiện thủ tục đóng cửa mỏ. Khi đóng cửa mỏ sẽ báo cáo lên tỉnh để trình thủ tục về hết hạn quỹ đất, thu hồi giấy chứng nhận đã cấp. Tiền thân của công ty này được hình thành từ những năm 1960, thuộc Công ty Gang thép nên được Bộ Công thương phê duyệt mỏ và hình thành. Khi đó Luật Đất đai, Luật Khoáng sản chưa có. Năm 1994 thì được tỉnh Bắc Thái (cũ) giao đất. Năm 1997 tiếp tục chuyển mô hình từ giao đất không thu tiền sang thuê đất theo quy định của Chính phủ thì Công ty kê khai và chuyển hình thức, được tỉnh cho thuê đất có thời hạn đến năm 2047.

Theo diện tích được xác định gồm có phần diện tích mỏ và đất sản xuất. Trong đó có khoảng 18,7ha đất khoáng sản (mỏ đá), diện tích còn lại là đất sản xuất kinh doanh. Sau quá trình chuyển đổi nhiều lần, đã đổi tên thành Công ty cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên.

Bà Loan khẳng định: Mỏ đá Núi Voi với diện tích khoảng 18,7ha đã hết hạn khai thác, không được gia hạn. Tất cả các phòng chuyên môn của Sở TN&MT đều có các hướng dẫn yêu cầu công ty phải thực hiện thủ tục đóng cửa mỏ nên việc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và đóng cửa mỏ sẽ được thực hiện đồng thời và giao lại đất cho địa phương quản lý. Sau đó sẽ tiếp tục rà soát lại tất cả các quỹ đất còn lại của công ty này để thực hiện theo đúng quy định.

Vấn đề Công ty cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên cho đổ đất san lấp trái quy định đã yêu cầu đình chỉ. Phần đổ đất này “áng định” có diện tích khoảng 2.000m với chiều cao trung bình từ 2,5 đến 3m. Còn hoạt động chuyển quặng sắt nơi khác về “nghiền” và chở được công ty cho biết là hợp tác với đơn vị khác và được thực hiện trên phần đất công trình. Khi kiểm tra, yêu cầu họ đã trình ra 2 bản hợp đồng đổ đất và nghiền thuê quặng sắt. Việc đổ đất và tập kết nghiền quặng đang được rà soát, xem xét xử lý theo quy định của Luật Khoáng sản, Luật Đất đai và Luật Môi trường.

Trước thông tin về việc Công ty cổ phần Cơ điện luyện kim Thái Nguyên trình UBND tỉnh được chuyển đổi đất, thực hiện dự án khu dân cư thì bà Loan cho rằng mình chưa từng nghe tới và thực tế hiện nay, trong các quy hoạch gần đây nhất thì khu đất đó vẫn đang là đất sản xuất kinh doanh. Tất cả phải phù hợp theo quy hoạch, dự án đầu tư, lựa chọn… như thế nào chứ không phải đơn giản.