Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà được công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới

Vào hồi 21h39 ngày 16/9/2023 (theo giờ Việt Nam), tại Kỳ họp lần thứ 45 của Ủy ban Di sản Thế giới, UNESCO đã gõ búa thông qua hồ sơ đề cử, công nhận quần thể Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà (thuộc địa bàn tỉnh Quảng Ninh và TP Hải Phòng) là Di sản Thiên nhiên Thế giới.

Trước đó, Vịnh Hạ Long được UNESCO hai lần công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới vào năm 1994 và năm 2000 theo tiêu chí (vii) và tiêu chí (viii). Năm 2013, hồ sơ đề cử Quần đảo Cát Bà là Di sản thiên nhiên thế giới theo tiêu chí đa dạng sinh học và hệ sinh thái (tiêu chí ix và x) được gửi tới Trung tâm Di sản Thế giới. Sau quá trình thẩm định, IUCN đã dự thảo Quyết định số WHC-14/38.COM/INF.8B để Ủy ban Di sản Thế giới thông qua tại Kỳ họp lần thứ 38 ở Qatar năm 2014, trong đó khuyến nghị: “Quốc gia thành viên xem xét khả năng đề xuất nối dài với Vịnh Hạ Long, theo các tiêu chí (vii) và (viii) và có thể là tiêu chí (x), để gộp cả Quần đảo Cát Bà”. Kể từ đó tới nay, việc triển khai các hoạt động bảo tồn, nghiên cứu lập hồ sơ đề cử Di sản Thế giới Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà được tiếp tục đẩy mạnh.

Tháng 9/2016, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý cho phép TP Hải Phòng chủ trì, phối hợp với tỉnh Quảng Ninh xây dựng hồ sơ mở rộng Vịnh Hạ Long sang Quần đảo Cát Bà để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt gửi tới UNESCO. Đồng thời, giao Bộ VH,TT&DL hướng dẫn thành phố Hải Phòng trong việc xây dựng hồ sơ Di sản Thiên nhiên Thế giới Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà theo đúng quy định.

Đến đầu năm 2021, hồ sơ đã được chỉnh sửa, hoàn thiện theo nội dung khuyến nghị của UNESCO, Hiệp hội Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới (IUCN). UBND TP Hải Phòng, UBND tỉnh Quảng Ninh đã thống nhất có văn bản đề nghị Bộ VH,TT&DL, Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia thẩm định và trình Thủ tướng Chính phủ cho phép gửi tới UNESCO để được ghi vào Danh mục Di sản Thế giới. Qua quá trình thẩm định, tháng 1/2021, Bộ VH,TT&DL đã báo cáo và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý để Bộ trưởng Bộ VH,TT&DL ký hồ sơ đề cử Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà và giao Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam chủ trì, gửi hồ sơ tới UNESCO theo thời hạn quy định.

Tham gia Kỳ họp lần thứ 45 của Ủy ban Di sản Thế giới diễn ra tại Thủ đô Riyadh, Vương quốc Ả-rập Xê-út, đoàn Bộ VH,TT&DL cùng với Đại sứ, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam bên cạnh UNESCO tại Pháp và hai địa phương Hải Phòng, Quảng Ninh đã làm việc với các cơ quan chuyên môn của UNESCO, Giám đốc Trung tâm Di sản Thế giới, Tổng Giám đốc ICOMOS, Giám đốc Chương trình Di sản Thế giới IUCN, Trưởng Bộ phận hồ sơ đề cử của Trung tâm Di sản Thế giới, 21 Quốc gia thành viên của Ủy ban Di sản Thế giới để cung cấp thông tin, giải trình, làm rõ, bày tỏ quan điểm, cam kết của Việt Nam trong việc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản sau khi được ghi vào Danh mục Di sản Thế giới. Qua đó, các chuyên gia, nhà khoa học quốc tế và các Quốc gia thành viên Ủy ban Di sản Thế giới đều đánh giá cao giá trị di sản, từ đó ủng hộ Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà trở thành Di sản Thiên nhiên Thế giới, đồng thời mong muốn được đến tham quan di sản trong thời gian tới.

Việc Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới là bài học kinh nghiệm hữu ích trong việc kết hợp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị Di sản Thế giới nói riêng, di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh nói chung ở Việt Nam trong những năm tới.

Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà được UNESCO công nhận Di sản Thiên Nhiên Thế giới, bởi nơi đây chứa đựng các khu vực có vẻ đẹp thiên nhiên bao gồm các đảo đá vôi có thảm thực vật che phủ và các đỉnh nhọn núi đá vôi nhô lên trên mặt biển cùng với các đặc điểm karst liên quan như các mái vòm và hang động.

Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà được xem là bảo tàng địa chất, chứa đựng những di sản với giá trị nổi bật toàn cầu, nơi chứng kiến những thay đổi đặc trưng trong lịch sử phát triển của Trái đất. Vùng biển Hạ Long - Cát Bà gồm nhiều hệ tầng trầm tích lục nguyên và cacbonat, có tuổi từ nguyên đại Cổ sinh đến Tân sinh. Nhiều hệ tầng trầm tích ở khu vực này chứa đựng các vết tích cổ sinh vật dưới các dạng hóa thạch khác nhau, trong đó có những nhóm ngành động, thực vật đã tuyệt diệt hoặc gần như tuyệt diệt trên trái đất…

Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà còn là một khu vực tiêu biểu, có mức độ đa dạng cao của Châu Á khi sở hữu 7 hệ sinh thái biển - đảo, nhiệt đới, cận nhiệt đới liền kề, kế tiếp nhau phát triển bao gồm: hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới nguyên sinh; hệ sinh thái hang động; hệ sinh thái rừng ngập mặn; hệ sinh thái bãi triều; hệ sinh thái rạn san hô; hệ sinh thái đáy mềm; hệ sinh thái hồ nước mặn. Các hệ sinh thái này đại diện cho các quá trình sinh thái và sinh học vẫn đang tiến hóa và phát triển, thể hiện qua sự đa dạng của các quần xã động thực vật. Bên cạnh đó, Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà là nơi chứa đựng một môi trường sống của 4.910 loài động thực vật trên cạn và dưới biển, trong đó có tới 198 loài thuộc Danh mục Đỏ IUCN, 51 loài đặc hữu…