Vụ công nhân mắc bụi phổi ở Nghệ An: Công tác giám sát an toàn lao động có lỗ hổng

Không đảm bảo an toàn lao động

Mới đây, đoàn công tác của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam đã báo cáo kết quả kiểm tra sau khi trực tiếp về làm việc tại Công ty TNHH Châu Tiến (DN Châu Tiến) và các cơ quan chức năng liên quan đến vụ 62 công nhân mắc bụi phổi. Ngoài việc chỉ ra các sai phạm của DN Châu Tiến, đóng tại Khu công nghiệp Nam Cấm, xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc; báo cáo này đã cho thấy những bất cập, lỗ hổng trong quản lý nhà nước về đảm bảo an toàn lao động tại các doanh nghiệp.

Theo đó, vào năm 2017, DN Châu Tiến chính thức đi vào hoạt động với dây chuyền công nghệ sản xuất sản phẩm bột đá và đá silic. Quy trình công nghệ chế biến đá bao gồm: Nghiền thô, xay đá, ngâm, rửa, sấy, phân tách hạt và nghiền tinh, đóng bao. Qua kiểm tra, đoàn công tác xác định, ngay từ khâu nghiền thô đã phát sinh và phát tán bụi đá có hàm lượng silic cao. Đặc biệt, tại khu vực nghiền tinh, bụi đá được ghi nhận bằng mắt thường rất đậm đặc; tại khu vực ngâm, rửa và sấy có dùng dung môi chứa hóa chất tẩy trắng để làm sạch, làm bóng nguyên liệu.

Không những vậy, kết luận còn chỉ ra, các thiết bị phụ trợ, các hệ thống hút lọc bụi đã cũ, hỏng, đa phần là tự chế, chắp vá. Chủ DN bố trí lao động tập trung trong một khu vực nhà xưởng rộng, tiếp xúc trực tiếp với bụi, trang bị phương tiện bảo vệ cá nhân không đầy đủ, không đúng chủng loại, nên không đảm bảo các điều kiện, nguyên tắc cơ bản của phòng, chống bụi trong sản xuất, từ hệ thống công nghệ đến tổ chức lao động. DN Châu Tiến không bố trí những đối tượng lao động không cần phải tiếp xúc trực tiếp sang khu vực không có bụi hoặc có vách ngăn giữa khu vực làm việc cho các khâu chuẩn bị, phụ trợ với khu vực trực tiếp vận hành tiếp xúc trực tiếp với bụi. Việc trang bị phương tiện bảo vệ cá nhân không đảm bảo tiêu chuẩn, quy chuẩn, chất lượng (khẩu trang lọc bụi, bán mặt nạ lọc bụi…).

Cũng theo báo cáo của đoàn công tác, trước năm 2023, DN Châu Tiến không tổ chức quan trắc môi trường lao động. Sau khi phát hiện nhiều công nhân tử vong do bụi phổi, tháng 3/2023, DN này mới ký hợp đồng thực hiện quan trắc môi trường lao động, kết quả: 43 mẫu không đạt tiêu chuẩn. Ngoài ra, DN Châu Tiến không tổ chức khám sức khỏe trước khi bố trí việc làm cho người lao động, không có hồ sơ quản lý bệnh nghề nghiệp. Từ trước năm 2023, DN Châu Tiến không tổ chức khám sức khỏe định kỳ và khám phát hiện bệnh nghề nghiệp.

Lỗ hổng trong giám sát

Ông Nguyễn Anh Thơ - Viện trưởng Viện Khoa học và An toàn vệ sinh lao động (Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam), Trưởng đoàn kiểm tra cho rằng: Vụ việc ở DN Châu Tiến cho thấy, việc giám sát, kiểm tra, thanh tra của các cơ quan quản lý nhà nước các cấp chưa được tiến hành kịp thời, đầy đủ với một DN sản xuất trong một lĩnh vực có nguy cơ cao về tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp là sản xuất, chế biến vật liệu xây dựng (chế biến đá có hàm lượng silic cao). Việc hướng dẫn, tổ chức triển khai các quy định pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động chưa hiệu quả, đặc biệt là các nội dung liên quan đến vệ sinh lao động, phòng, chống bệnh nghề nghiệp, khám phát hiện bệnh nghề nghiệp và bảo hiểm xã hội, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.

Cũng theo ông Thơ, tất cả các trường hợp bị mắc bệnh nghề nghiệp tại DN Châu Tiến đến nay chưa được giải quyết các chế độ bồi thường theo quy định của Luật An toàn, vệ sinh lao động. DN Châu Tiến đã không chấp hành việc thông tin đầy đủ về điều kiện lao động, quyền lợi của người lao động trong hợp đồng lao động và quá trình sử dụng lao động. Nhiều lao động được tuyển dụng không được tham gia bảo hiểm xã hội, trong đó có bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp. DN Châu Tiến không thực hiện đầy đủ trách nhiệm đảm bảo điều kiện làm việc an toàn, vệ sinh lao động; không tập luyện an toàn, vệ sinh lao động, đánh giá rủi ro nghề nghiệp, phân loại lao động theo điều kiện lao động; không trang bị đầy đủ các thiết bị an toàn, vệ sinh lao động; không thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng, chống bệnh nghề nghiệp; không trang bị đầy đủ, đúng chủng loại phương tiện bảo vệ cá nhân; không tổ chức quan trắc môi trường lao động đầy đủ, không tổ chức khám phát hiện bệnh nghề nghiệp và nhiều quy định khác.

Được biết, từ năm 2017 đến nay, DN Châu Tiến đã tuyển dụng tổng số 137 lao động. Sau khi có một số trường hợp lao động từng làm việc tại DN Châu Tiến tử vong và Bệnh viện Phổi Trung ương chẩn đoán mắc bệnh bụi phổi silic, Sở Y tế Nghệ An đã tổ chức khám, phát hiện bệnh nghề nghiệp cho 101 người lao động từng làm việc tại DN Châu Tiến. Qua kết quả khám, phát hiện bệnh nghề nghiệp, có 62 lao động đã và đang làm việc tại đây mắc bệnh bụi phổi silic nghề nghiệp, trong đó: 5 người chết liên quan đến bệnh bụi phổi silic, 1 trường hợp tử vong chưa xác định nguyên nhân cụ thể, 19 người lao động bị mắc bệnh bụi phổi silic nặng, 25 người mức độ mắc bệnh trung bình, 13 người mức độ tổn thương trên phổi cần theo dõi và 20 trường hợp khám đợt 3 chưa có kết quả.