'Xanh hóa' để xuất khẩu

Ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cho biết, từ quý 3/2022 đơn hàng của ngành dệt may đã giảm 15%, đơn giá giảm từ 20 - 30%. Hàng hoá không tiêu thụ được, tồn kho lên tới 25%.

Luật chơi mới về thương mại

Trước tình trạng khó khăn này, TS Cấn Văn Lực, cho rằng hiện nay phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn đang dần trở thành xu hướng toàn cầu, như một giải pháp tích cực nhằm giảm phát thải nhà kính, nâng cao năng lực chống chịu và tính sáng tạo của nền kinh tế, hướng tới mục tiêu trung hòa carbon và phát triển bền vững. Xu hướng phát triển này đã và đang hình thành, tạo nên luật chơi mới về thương mại và đầu tư trên toàn cầu.

Nhiều doanh nghiệp (DN) đã nhận thức được tầm quan trọng ấy nên đã chủ động đầu tư, chuyển hướng. Điển hình như Công ty CP Phong Phú, hơn 10 năm trước DN này đã chủ động thay đổi dây chuyền công nghệ robot và thực hiện kiểm soát các yêu cầu kỹ thuật đối với các đơn hàng cho hai thị trường EU và Mỹ. Hàng loạt quy trình được thay đổi như: Quản lý chặt chẽ tiêu thụ năng lượng điện, nước, khí thải, nước thải; xây dựng kế hoạch giảm tiêu hao năng lượng, hóa chất; thay thế dần các thiết bị cũ, tạo môi trường làm việc tốt cho người lao động.

Theo Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Phong Phú Nguyễn Thị Liên, điều này không chỉ giúp dệt may Phong Phú đáp ứng tiêu chuẩn, nâng cao uy tín với đối tác, mà sản phẩm còn tăng tính cạnh tranh, có nhiều đơn hàng hơn, đặc biệt là những nhãn hàng cao cấp. Vì vậy, dù thị trường xuất khẩu gặp nhiều khó khăn nhưng Phong Phú vẫn giữ được mức tăng trưởng từ 15 - 20%, duy trì ổn định hơn 30 nhà máy với hơn 17.000 công nhân.

Thời gian gần đây các yếu tố tăng trưởng xanh đã được nhắc rất nhiều và mọi ngành nghề cũng đang hướng tới mục tiêu này để phát triển. Ông Đào Thế Anh (Viện Khoa học nông nghiệp, Bộ NN&PTNT) chia sẻ: Đầu năm 2022 Viện ban hành kế hoạch hành động tăng trưởng xanh của ngành nông nghiệp, thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh chung của Chính phủ. Trong kế hoạch tăng trưởng xanh của ngành nông nghiệp, Viện cũng nhận thức nông nghiệp là ngành có nhiều thành tựu về tăng trưởng xuất khẩu nhưng cũng sử dụng các nguồn tài nguyên về đất và ô nhiễm về tài nguyên đất, nước, đa dạng sinh học ảnh hưởng đến độ che phủ rừng.

“Vì thế, chúng tôi quyết tâm trong 10 năm tới vẫn đảm bảo tốc độ tăng trưởng của ngành nông nghiệp từ 2,5-3% hằng năm để đóng góp vào tăng trưởng chung của nền kinh tế. Thứ hai là đảm bảo tăng trưởng xuất khẩu khoảng 5-6%. Thứ ba là đảm bảo an ninh lương thực, an ninh dinh dưỡng, xóa đói giảm nghèo” - ông Thế Anh nói đồng thời cho rằng điều quan trọng nữa là nông nghiệp hiện nay không chỉ định vị trên thị trường (vì nông nghiệp của chúng ta là nông nghiệp xuất khẩu, xu hướng xuất khẩu vẫn đang tăng) nhưng nếu Việt Nam không đạt được các tiêu chuẩn của quốc tế ngày càng chặt chẽ về vấn đề trách nhiệm xã hội, về an toàn thực phẩm, phát thải khí nhà kính thì Việt Nam sẽ không bảo đảm được tăng trưởng xuất khẩu nông sản theo mục tiêu của Chính phủ.

Tương tự, ông Trương Đình Hòe - Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam nhận định, chuyển đổi xanh là xu hướng tất yếu của ngành thủy sản. Ngành thủy sản đang được quy hoạch theo mục tiêu phát triển xanh, thân thiện với môi trường, giảm khai thác, tăng nuôi trồng để bảo vệ nguồn lợi thủy sản.

Theo ông Hòe, những áp lực thị trường, áp lực chính sách, áp lực cạnh tranh và sự nhạy cảm của các nhà quản lý DN về vấn đề môi trường đều có tác động thúc đẩy việc ứng dụng chiến lược xuất khẩu xanh của các DN chế biến thủy sản. Hơn nữa, việc theo đuổi chiến lược xuất khẩu xanh tác động mạnh mẽ đến lợi thế cạnh tranh kỳ vọng của các DN chế biến thủy sản.

Giám đốc Công ty CP thực phẩm Sao Ta Hồ Quốc Lực chia sẻ, nỗ lực thực hiện chuyển đổi xanh, công ty đã mở rộng mô hình nuôi trồng thủy sản bền vững, nâng cấp các chuỗi giá trị trong hệ thống thức ăn thủy sản. Công ty cũng đáp ứng được mọi yêu cầu về chất lượng, an toàn thực phẩm, kiểm dịch từ phía EU nhờ quy hoạch vùng nuôi trồng thủy sản tốt, sản xuất theo chuỗi giá trị, kiểm soát được mọi khâu trong sản xuất, chế biến.

Để doanh nghiệp không bị loại khỏi cuộc chơi

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, tăng trưởng xanh, phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn đã và đang hình thành “luật chơi” mới về thương mại và đầu tư. Các thị trường nhập khẩu quan trọng triển khai áp dụng thuế suất cao đối với các sản phẩm có "dấu chân carbon" lớn; nhiều nền kinh tế phát triển trên thế giới đã đặt ra những quy định liên quan đến môi trường khắt khe hơn đối với hàng hóa nhập khẩu.

“Trong bối cảnh đó, để không bị loại khỏi cuộc chơi bởi các tiêu chuẩn cao về môi trường và xã hội do các thị trường nhập khẩu đặt ra, các nước xuất khẩu, trong đó có Việt Nam cần thay đổi tư duy, quan tâm tới “tính xanh” của chuỗi sản xuất và cung ứng thương mại quốc tế để đáp ứng được các yêu cầu kỹ thuật khắt khe của thị trường”- Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Trong khi đó, theo ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, nếu như trước đây các tiêu chuẩn xanh, bền vững chỉ được nhìn thấy ở các phân khúc cao cấp thì hiện nay đã trở thành các yêu cầu phổ biến trên mọi phân khúc, mọi thị trường. Tăng trưởng xanh, phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn đang trở thành xu hướng trên toàn cầu và được thực hành quyết liệt ở các nền kinh tế phát triển nhất trên thế giới như thị trường châu Âu. Đây chính là một giải pháp nhằm giảm phát thải nhà kính, hướng tới nền kinh tế trung hòa các-bon trong dài hạn.

Thời gian qua, nước ta đã ban hành các chủ trương, đường lối và cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường. Nhiều ngành hàng, DN đã chủ động nắm bắt xu hướng nêu trên, có những bước chuyển đổi mạnh mẽ trong chuỗi sản xuất để đáp ứng các tiêu chuẩn về sản xuất xanh, xuất khẩu xanh, bền vững, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và vị thế của hàng hóa xuất khẩu Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI) cho biết, chuyển đổi sang sản xuất xanh, xuất khẩu xanh đòi hỏi vốn đầu tư lớn và công nghệ cao mà không phải DN nào cũng có đủ năng lực để theo đuổi và đáp ứng. Để không bị loại khỏi cuộc chơi bởi những tiêu chuẩn cao về môi trường và xã hội do các thị trường nhập khẩu đặt ra, DN Việt Nam cần được các bộ, ngành, địa phương hỗ trợ nhiều hơn nữa về cơ chế, chính sách. Việc theo đuổi chiến lược xuất khẩu xanh với mục đích xanh hóa sản phẩm sẽ giúp khách hàng có thiện cảm hơn với sản phẩm của DN Việt Nam giúp tạo nên lợi thế cạnh tranh trong xuất khẩu.

Ông Nguyễn Quang Vinh - Phó Chủ tịch VCCI:

Kinh doanh gắn với bảo vệ môi trường

Chuyển đổi tư duy xanh là cực kỳ quan trọng. Có thể nói chúng ta nâng cao nhận thức, nhưng chưa đủ. Chúng ta phải chuyển đổi tư duy từ kinh doanh truyền thống vị lợi nhuận sang kinh doanh bao trùm hơn, bền vững hơn. Kinh doanh tạo ra những giá trị mới không chỉ về kinh tế, mà kinh doanh còn tạo ra những giá trị nhân bản về mặt xã hội và kinh doanh gắn với bảo vệ môi trường. Đó chính là những giá trị mới trong thế kỷ XXI này. Các DN vừa và nhỏ, kể cả các DN lớn của Việt Nam, cần theo đuổi mục tiêu này.

Xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn

Quan điểm kinh tế tuần hoàn được nhấn mạnh trong Nghị quyết Đại hội toàn quốc của Đảng lần thứ XIII, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045 khẳng định: Khuyến khích phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn để sử dụng tổng hợp và hiệu quả đầu ra của quá trình sản xuất. Nghị quyết nhấn mạnh: “Chủ động thích ứng có hiệu quả với biến đổi khí hậu, phòng chống và giảm nhẹ thiên tai, dịch bệnh; quản lý, khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả và bền vững tài nguyên; lấy bảo vệ môi trường sống và sức khỏe nhân dân làm mục tiêu hàng đầu; kiên quyết loại bỏ những dự án gây ô nhiễm môi trường, bảo đảm chất lượng môi trường sống, bảo vệ đa dạng sinh học và hệ sinh thái; xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường”.