Xây dựng môi trường học đường an toàn, lành mạnh
Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) vừa ban hành Thông tư số 18/2025 hướng dẫn công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học, được kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu quả hoạt động tư vấn học đường, đồng thời phòng ngừa, can thiệp và hỗ trợ học sinh gặp khó khăn về học tập, sức khỏe, tâm lý, xã hội.
Thiếu hụt kỹ năng giải quyết mâu thuẫn bằng đối thoại
Thực tế, nhiều vụ việc bạo lực học đường trước khi xảy ra đã có những dấu hiệu bất ổn cảnh báo song chưa được chú ý, coi trọng để có giải pháp xử lý thích hợp dẫn đến những sự việc đáng tiếc xảy ra sau đó. Đơn cử, trong vụ việc học sinh lớp 10 ở Trường THPT Cam Lộ (tỉnh Quảng Trị) bị 4 thanh niên dùng hung khí tấn công hồi tháng 9/2025, nguyên nhân xuất phát từ việc trước đó em này có mâu thuẫn với một bạn nữ cùng lớp.
Trước đó, tại tỉnh Quảng Ninh, một nam sinh bị nhóm hơn chục thanh thiếu niên vây đánh ngay trước cổng trường Cao đẳng Việt - Hàn (phường Việt Hưng) vào 7h30, thời điểm đông phụ huynh vào học sinh qua lại nhưng không ai can ngăn, đa số chỉ đứng quay clip. Nguyên nhân được xác định là do hai nam sinh THCS nảy sinh xích mích vì một nữ sinh, sau đó kéo theo vụ xô xát nghiêm trọng.
Mâu thuẫn trong ứng xử là điều khó tránh khỏi, đặc biệt trong môi trường học đường – nơi những xích mích nhỏ, nếu không được xử lý khéo léo, có thể dẫn đến căng thẳng nghiêm trọng hơn. Dù nhà trường và gia đình đã chú trọng trang bị kỹ năng sống cho học sinh, song vẫn còn một bộ phận chưa được rèn luyện đầy đủ kỹ năng ứng xử, giải quyết mâu thuẫn bằng đối thoại. Ở độ tuổi dậy thì, sự biến động nội tiết tố khiến các em dễ thay đổi tâm trạng thất thường – từ cáu gắt, buồn bã đến vui vẻ bất chợt và khó kiểm soát cảm xúc tiêu cực.
Liên quan vụ học sinh kéo tóc, ghìm cô giáo để giằng lại đồ chơi xảy ra tại Trường THCS Đại Kim (Hà Nội) cuối tháng 9, ông Hoàng Đức Minh – Vụ trưởng Vụ Học sinh, Sinh viên (Bộ GDĐT) cho rằng học sinh cần được tư vấn, hỗ trợ toàn diện trên nhiều phương diện. Nhà trường có thể áp dụng quy trình tư vấn 5 bước theo hướng dẫn của Bộ để hỗ trợ học sinh về tâm lý, kỹ năng sống, chính sách và pháp luật.
“Điều này góp phần đánh giá, phân loại vấn đề của học sinh; xác định nguyên nhân, khó khăn của học sinh; từ đó xác định các giải pháp, hình thức tư vấn, hỗ trợ phù hợp với vấn đề học sinh gặp phải; xây dựng kế hoạch hỗ trợ cho học sinh về tâm lý, học tập, kỹ năng sống, pháp luật… và báo cáo kết quả cho các cấp liên quan” – ông Hoàng Đức Minh chia sẻ.
Vụ việc này cũng đặt ra yêu cầu đối với Sở GDĐT Hà Nội nói riêng và các địa phương khác về việc cần chú ý công tác giáo dục đạo đức, ý thức tuân thủ pháp luật, tôn trọng thầy, cô giáo đối với học sinh. Cần làm tốt công tác tư vấn tâm lý học đường, sớm phát hiện những trường hợp học sinh có biểu hiện bất thường về tâm lý để cùng với gia đình có biện pháp chăm sóc, giáo dục phù hợp; nâng cao năng lực quản trị, điều hành của Ban Giám hiệu, chủ động và có biện pháp xử lý tình huống mất an toàn trong nhà trường; phát hiện và ngăn chặn kịp thời, từ sớm các hành vi sai phạm của học sinh; phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, các cơ quan chức năng của địa phương để đảm bảo an toàn trường học.
Sự hỗ trợ từ chính sách
Trước đây, Bộ GDĐT đã ban hành các Thông tư số 31/2017 và 33/2018 về công tác tư vấn tâm lý và công tác xã hội trong trường học. Mới đây, Bộ tiếp tục ban hành Thông tư số 18/2025 nhằm tinh gọn, thống nhất các quy định, nâng cao hiệu quả hoạt động tư vấn trong nhà trường. Công tác này giúp học sinh nâng cao năng lực nhận diện và phòng ngừa khó khăn, biết tìm kiếm sự trợ giúp phù hợp, đồng thời rèn luyện kỹ năng sống, tăng cường bản lĩnh, chăm sóc sức khỏe tinh thần và thể chất, hình thành thái độ ứng xử đúng mực, góp phần hoàn thiện nhân cách.
Thông tư số 18 được ban hành cùng thời điểm với Thông tư số 19/2025 về khen thưởng, kỷ luật học sinh trong các cơ sở giáo dục được các chuyên gia đồng tình trong việc bổ sung cho nhau, cùng giúp nhà trường giải quyết những vướng mắc từ thực tiễn, là một bước tiến quan trọng trong quá trình hoàn thiện hệ thống chính sách giáo dục, đặc biệt về chăm sóc sức khỏe tinh thần và phát triển toàn diện cho người học.
Nhà trường và giáo viên không chỉ truyền đạt kiến thức, rèn kỹ năng mà còn là người đồng hành cùng học sinh trong quá trình hình thành nhân cách và phát triển toàn diện. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và các cơ quan, tổ chức liên quan trong việc phát hiện, hỗ trợ kịp thời những khó khăn của học sinh. Chỉ khi mối liên kết này được thực hiện đồng bộ, môi trường học đường mới thực sự an toàn, lành mạnh.
