Xây dựng nông thôn mới: Huy động phải vừa sức dân

Ảnh: Trần Thương

Xóa “xã trắng” NTM

Theo thống kê của Ban Chỉ đạo Trung ương về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, đến nay, cả nước đã có 889 xã (9,94%) được công nhận đạt chuẩn NTM và 5 huyện được công nhận đạt chuẩn NTM.

Thời gian qua đã có thêm nhiều mô hình mới, hiệu quả trong triển khai thực hiện Chương trình như: Chuyển đổi diện tích ven biển để nuôi tôm của tỉnh Nam Định; mô hình mỗi làng một sản phẩm (OCOP) của tỉnh Quảng Ninh; xây dựng khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu; phát triển sản xuất nông nghiệp công nghệ cao trên vùng cát ven biển của tỉnh Hà Tĩnh...

Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia Chương trình mục tiêu xây dựng NTM cho biết, dù đã đạt được những kết quả như vậy nhưng chương trình NTM còn có một số hạn chế nhất định. Đặc biệt, hiện vẫn còn 10 tỉnh chưa phân bổ xong vốn, 5 tỉnh còn “trắng” xã điểm đạt NTM.

Đưa ra hướng “xử lý” 5 tỉnh dự kiến không có xã đạt NTM vào cuối năm nay là Đăk Nông, Điện Biên, Cao Bằng, Sơn La và Bắc Kạn, Phó Thủ tướng đề nghị phải tập trung nguồn lực để mỗi tỉnh này phải có ít nhất một xã đạt chuẩn 19 tiêu chí NTM . “Không phải ở đây là chạy theo thành tích mà để hoàn thiện mô hình xã NTM để các xã còn lại của địa phương nhìn vào đó học tập, phấn đấu”, Phó Thủ tướng nói.

Huy động nhưng không được trừ vào tiền hộ nghèo

Ngoài tình trạng “xã trắng” NTM, hiện, còn một vấn đề đáng quan ngại đang nổi lên đó là vì những mục tiêu trong hoàn thành tiến độ NTM mà đã xảy ra tình trạng huy động quá sức dân. Chủ tịch Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, ông Nguyễn Quốc Cường cho rằng, NTM là Chương trình mục tiêu quốc gia dài hơi. Việc đặt ra mục tiêu là để toàn Đảng, toàn dân chung sức phấn đấu nhưng không phải làm bằng mọi giá. Ép dân thu nhiều khoản bất hợp pháp với các khoản thu nặng nề thì không thể chấp nhận được.

“Thành công đầu tiên của NTM phải làm cho người dân được no ấm. Trong quá trình thực hiện xây dựng NTM, không được nóng vội, cần những bước đi vững chắc và điều quan trọng là cần phải đảm bảo được người dân đủ ăn, đủ ở. Đủ ăn là đủ trang trải cuộc sống. Đủ ở là phải xóa hết nhà tạm. Sau đó mới tính đến các tiêu chí khác”.

Về vấn đề này, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh đặc biệt lưu ý “vừa rồi có nơi đã huy động cả người nghèo đóng góp vào xây dựng NTM, trừ vào cả số tiền mà người nghèo được hưởng thì thật là phản cảm. Chính phủ nghiêm cấm huy động người nghèo đóng góp”, Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng nói thêm, hiện nay, việc phân bổ vốn xây dựng NTM cho các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, hải đảo, bãi ngang ven biển được Chính phủ ưu tiên nguồn lực gấp 2 lần các xã bình thường (theo Nghị quyết của Quốc hội) nhưng để đáp ứng nhu cầu về hạ tầng giao thông, sản xuất thì còn phải đầu tư nhiều hơn nữa. Tuy nhiên, chính quyền địa phương các cấp chỉ được huy động sức dân vào xây dựng NTM ở mức hợp lý, tùy thuộc vào điều kiện của người dân. Nếu huy động người nghèo dùng sức để xây dựng các công trình ở nông thôn, chính quyền phải tạo thêm điều kiện để người nghèo có thêm thu nhập từ sự huy động của chính quyền.

Phó Thủ tướng cũng đề nghị các Bộ, ngành, địa phương ưu tiên phân bổ kinh phí, nguồn lực cho vùng khó khăn xây dựng NTM. “Bộ Tài chính nhanh chóng ra văn bản hướng dẫn các nơi phân bổ vốn để tránh tình trạng phân bổ không đầy đủ cho các xã miền núi, biên giới nên chính quyền phải huy động quá sức dân”. Đặc biệt, các Bộ, ngành phải kiểm tra, giám sát, nếu để xảy ra huy động quá sức dân thì phải chấn chỉnh ngay.

Sửa bộ tiêu chí NTM

Ông Tăng Minh Lộc, Cục trưởng, Chánh văn phòng điều phối NTM cho biết sẽ sửa đổi bộ tiêu chí NTM. Theo đó, tiêu chí về thủy lợi dự kiến bỏ phần về kiên cố hóa kênh mương mà chỉ đảm bảo tiêu chí tưới tiêu và phòng chống thiên tai hiệu quả. Tiêu chí bưu điện cũng đổi thành tiêu chí thông tin và truyền thông đồng thời bổ sung thêm tiêu chí đài truyền thanh xã và loa truyền thanh hoạt động thường xuyên phục vụ chương trình NTM. Về tiêu chí môi trường, ông Lộc cho biết các cơ sở sản xuất kinh doanh ở làng nghề phải đảm bảo quy định về môi trường như tỷ lệ hộ có nhà tiêu hợp vệ sinh, có chuồng trại đảm bảo vệ sinh môi trường.

Về tiêu chí huyện NTM, trước đây quy định là huyện có 75% tổng số xã đạt chuẩn NTM là thành huyện NTM. Tuy nhiên, Bộ NN&PTNT dự kiến bổ sung thêm tiêu chí: Vai trò của huyện để hỗ trợ cho các xã. Cụ thể, huyện phải có quy hoạch sử dụng đất công khai, tiêu chí giao thông đạt chuẩn, kết nối với các hệ thống đường giao thông cấp xã. Tiêu chí điện phải vươn tới các xã. Y tế, giáo dục, văn hóa có 3 nội dung: Bệnh viện huyện tối thiểu hạng 3, trung tâm y tế, văn hóa, trường học cấp 3 đạt chuẩn quốc gia. Về tiêu chí môi trường thì chất thải rắn phải được thu gom xử lý cho cụm xã, không có cơ sở chăn nuôi gây ô nhiễm môi trường.

Đồng tình sửa đổi, bổ sung bộ tiêu chí NTM để phù hợp thực tiễn, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh cho rằng: Trước mắt các Bộ, ngành cần rà soát lại các tiêu chí, tiếp tục hướng dẫn địa phương triển khai vận dụng cho thuận tiện, nhưng không được theo hướng hạ tiêu chuẩn của tiêu chí NTM.