Xét tuyển đại học sau năm 2025: Kỳ thi đánh giá năng lực sẽ ra sao?

Chủ động thay đổi để thích ứng

Được triển khai từ năm 2020, kỳ thi đánh giá tư duy do ĐH Bách khoa Hà Nội tổ chức đến nay được hơn 80 trường ĐH sử dụng kết quả để xét tuyển vào ĐH và chiếm đến 60-70% chỉ tiêu tuyển sinh của trường. Nội dung và cấu trúc bài thi được thiết kế và xây dựng theo hướng tiếp cận các bài thi đánh giá tư duy của một số ĐH trên thế giới và các bài thi SAT, ACT đã được sử dụng rộng rãi.

Theo PGS.TS Huỳnh Quyết Thắng - Hiệu trưởng ĐH Bách khoa Hà Nội, từ năm 2023, bài thi đánh giá tư duy dự kiến sẽ theo hình thức trắc nghiệm với 3 phần (150 phút), gồm: Tư duy toán học, tư duy đọc hiểu và tư duy giải quyết vấn đề. Như vậy, cấu trúc và nội dung bài thi được điều chỉnh theo hướng gọn nhẹ hơn (từ 270 phút xuống còn 150 phút). Xóa bỏ tư duy theo tổ hợp môn học (từ Toán + Đọc hiểu + Khoa học tự nhiên + Tiếng Anh thành nội dung đánh giá tư duy Toán học, tư duy đọc hiểu và tư duy giải quyết vấn đề) để phù hợp với Chương trình giáo dục phổ thông mới áp dụng.

Kỳ thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia TPHCM hiện đang kiểm tra 3 khối kiến thức, gồm Khoa học tự nhiên, Khoa học xã hội, Tiếng Anh. Trong khi đó, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 bậc THPT gồm 6 môn học bắt buộc và học sinh được chọn 4 môn trong 8 môn của 3 nhóm môn, nên sẽ có những môn có thể không được chọn. Câu hỏi đặt ra là đến năm 2025, kỳ thi này của ĐH Quốc gia TPHCM sẽ thay đổi về nội dung, cấu trúc đề thi để phù hợp với lứa học sinh học theo chương trình mới hay sẽ kết thúc?

Tương tự, kỳ thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia Hà Nội cũng bao gồm 150 câu, chia làm 3 phần, hỏi về Toán học, Văn học - Ngôn ngữ, Khoa học tự nhiên và xã hội. Như vậy, nếu kiến thức bao gồm những phần thuộc môn học tự chọn các em không chọn học sẽ rất thiệt thòi.

Liên quan đến vấn đề này, PGS. TS Trần Xuân Nhĩ - Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường ĐH, CĐ Việt Nam cho rằng, những thay đổi này là tất yếu bởi chương trình nào thì sẽ có hình thức thi cử, kiểm tra tương ứng. Các kỳ thi riêng do các trường ĐH tổ chức mục tiêu cuối cùng cũng là nhằm giúp các trường chọn được các sinh viên ưu tú, phù hợp với chương trình đào tạo của mình thay vì chấp nhận kết quả sàng lọc từ kỳ thi tốt nghiệp THPT hoặc điểm học bạ, các chứng chỉ quốc tế, trong nước… Hiện đây vẫn là các phương thức xét tuyển truyền thống được phần lớn các trường ĐH, cao đẳng áp dụng, nhưng rõ ràng những bất cập phát sinh trong quá trình đào tạo đã cho thấy cần phải có thêm một “kênh” khác để lựa chọn được sinh viên theo mục tiêu và đặc thù đào tạo của từng trường.

Xu hướng tất yếu

TS Lê Viết Khuyến - nguyên Phó Vụ trưởng Vụ ĐH, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, hàng năm đều có những thí sinh điểm cao tới 9 điểm/môn vẫn trượt ĐH thực chất là do các em đăng ký vào các ngành có tính cạnh tranh cao, ngành hot. Nếu không đổi mới tuyển sinh thì có thể bỏ lọt những thí sinh điểm cao, xuất sắc vì một bài thi chỉ chênh nhau 0,25 điểm đã có thể người khóc, người cười nên cần có thêm các kỳ thi riêng để thực sự tìm kiếm được những thí sinh phù hợp.

Ông Khuyến cũng bày tỏ quan điểm ủng hộ các kỳ thi riêng vì khác với kỳ thi tốt nghiệp THPT, các kỳ thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy… đều được các trường khẳng định là không tổ chức ôn thi, luyện thi tràn lan, thí sinh chỉ cần tự học theo đề thi tham khảo đã được công bố. Các kỳ thi này được đánh giá là khá nhẹ nhàng, giảm áp lực cho kỳ thi tốt nghiệp THPT do có thể tham gia thi nhiều đợt và đặc biệt không thể gian lận. Vấn đề hiện nay chỉ là đổi mới các bài thi ra sao để phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Đức Nghĩa - nguyên Phó Giám đốc ĐH Quốc gia TPHCM cho rằng, xu hướng các trường chuyển hướng sang những phương thức tuyển sinh khác, giảm dần phụ thuộc vào kỳ thi tốt nghiệp THPT, trong đó có việc xét kết quả từ các kỳ thi riêng là hoàn toàn phù hợp. Từ kết quả xét tuyển ĐH năm 2022 cho thấy, vấn đề lạm phát điểm chuẩn ở phương thức xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT của nhiều trường đã giảm đáng kể. Điển hình, như điểm chuẩn 8 trường khối ngành Công an đều giảm mạnh so với năm 2021, hay điểm chuẩn ĐH Bách khoa Hà Nội, ĐH Quốc gia TPHCM... đều giảm đáng kể. Điều này cho thấy định hướng xây dựng các kỳ thi riêng đang đúng hướng, các trường cần phát huy tốt hơn trong mùa tuyển sinh tiếp theo.

Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 được triển khai áp dụng từ năm 2022 ở lớp 10, để đảm bảo quyền lợi của học sinh, ĐH Bách khoa Hà Nội dự kiến điều chỉnh nội dung các phần thi của bài thi đánh giá tư duy theo hướng gọn nhẹ, xóa bỏ tư duy theo tổ hợp môn học.