Xuất khẩu cá tra kỳ vọng phục hồi

Nhiều thị trường ưa chuộng

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep), lũy kế 2 tháng đầu năm, xuất khẩu thủy sản đạt trên 1,1 tỷ USD, giảm 26% so với cùng kỳ năm 2022; trong đó, cá tra vẫn giảm sâu 38% đạt 240 triệu USD.

Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam (VCBS) cho biết, nhu cầu cá tra bắt đầu giảm mạnh từ quý IV/2022. Mặc dù Trung Quốc đã mở cửa trở lại, nhưng cũng chỉ nới lỏng một phần các biện pháp phong tỏa, bởi vậy nhu cầu nhập khẩu của thị trường này vẫn không đủ để bù đắp cho thiếu hụt nặng nề về cầu ở các nước phương Tây.

Sang tháng 1/2023, sản lượng và kim ngạch xuất khẩu cá tra của Việt Nam tiếp tục sụt giảm mạnh lần lượt là 51% và 60% so với cùng kỳ năm 2022, do vướng vào dịp Tết Nguyên đán nên hoạt động xuất khẩu bị trì hoãn.

Tuy nhiên, số liệu thống kê từ Vasep cho thấy, sau khi sụt giảm mạnh trong tháng đầu năm, xuất khẩu thủy sản đã tăng nhẹ trở lại trong tháng 2/2023, đạt 662 triệu USD, tăng 4% so với cùng kỳ năm 2022. Đây là một kết quả đáng mừng cho cá tra xuất khẩu. Dù vậy, với dự báo của VCBS, nhu cầu về cá tra vẫn chưa thể tăng trở lại, ngược lại vẫn có xu hướng giảm ở nhiều thị trường cho đến quý III/2023, khi nhu cầu thế giới tăng trở lại để phục vụ cho các dịp lễ cuối năm.

Nhìn lại bức tranh xuất khẩu cá tra trong năm 2022, thực tế cho thấy, dù giá thức ăn tăng cao, nhưng xuất khẩu cá tra vẫn tăng trưởng ấn tượng. Theo đó, tăng trưởng kim ngạch ở các thị trường so với cùng kỳ năm trước hầu như đều ở mức từ 30% trở lên; trong đó, thị trường Trung Quốc tăng trưởng 60%, thị trường Mỹ tăng trưởng 45%, EU tăng 94%, các nước thuộc Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) tăng 57%. Đặc biệt, Vasep chỉ rõ, xuất khẩu cá tra sang một số thị trường nhỏ ở Trung Đông có mức tăng đột phá từ 115 - 429%. Nhờ xuất khẩu tăng cao, nhiều doanh nghiệp (DN) cá tra có doanh thu và lợi nhuận bứt phá.

Và đến thời điểm này, các đơn hàng đang có dấu hiệu quay trở lại đối với nhiều DN xuất khẩu cá tra.

Bà Lê Hằng - Giám đốc truyền thông của Vasep nhận định, dù những tháng cuối năm có sự sụt giảm về kim ngạch xuất khẩu, song sản phẩm cá tra đang có triển vọng khả quan trong năm 2023, nhờ những tín hiệu tích cực từ 2 thị trường lớn là Trung Quốc và Mỹ.

Trong số các thị trường nhập khẩu cá tra Việt Nam, Trung Quốc thu hút số DN xuất khẩu đông đảo nhất. Năm 2022, có hơn 160 DN Việt Nam có mặt hàng cá tra xuất khẩu sang Trung Quốc, mang về doanh số hơn 700 triệu USD, chiếm 29% tổng xuất khẩu cá tra. “Việc Trung Quốc mở cửa hoàn toàn đã khai thông cho nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam, trong đó có cá tra” - bà Hằng nhấn mạnh. Bên cạnh đó, chi phí vận chuyển hàng hóa cũng đã giảm xuống dưới mức trước đại dịch, tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho xuất khẩu cá tra sang thị trường này.

Đối với thị trường Mỹ, diễn biến cung cầu cá thịt trắng đang có lợi cho cá tra. Các chuyên gia và các thương gia tại thị trường Mỹ đều nhận định lạc quan về nhu cầu cá tra và cá rô phi tại thị trường Mỹ trong năm 2023. Hai loài này đều có giá phù hợp và nguồn cung ổn định.

Thị trường Anh cũng được dự báo là rất tiềm năng cho xuất khẩu cá tra của Việt Nam. Trong 2 tháng đầu năm, Anh nằm trong số ít ỏi các thị trường có tăng trưởng dương nhập khẩu thủy sản Việt Nam. Trong khi xuất khẩu sang top 10 thị trường lớn nhất đều giảm từ 18 - 50% so với cùng kỳ, riêng Anh - thị trường lớn thứ 6 của Việt Nam, vẫn giữ được mức tăng trưởng 22%.

Giám đốc truyền thông của Vasep cho hay, tính tới giữa tháng 2/2023, xuất khẩu cá tra sang thị trường Anh đạt gần 7 triệu USD, chiếm 4,5% giá trị xuất khẩu đi các thị trường. Riêng nửa đầu tháng 2, xuất khẩu cá tra sang Anh tăng đột biến, với mức 142% so với cùng kỳ.

Năm 2022, Anh cũng nằm trong top 6 thị trường nhập khẩu cá tra Việt Nam, nhưng chỉ chiếm tỷ trọng 2,6% với gần 64 triệu USD, tăng 24% so với năm 2021.

Tin vui với người nuôi cá tra

Ở thị trường trong nước, con cá tra cũng đang nhận những tín hiệu vui. Theo đó, giá cá tra nguyên liệu đang ở mức 30.000 - 31.000 đồng/kg, trong khi chi phí trung bình để sản xuất 1kg cá nguyên liệu khoảng 26.990 đồng/kg, với mức giá này người nuôi lãi từ 3.000 - 4.000 đồng/kg.

Thời điểm này, người nuôi cá tra ở Đồng Tháp đang khá vui mừng với việc giá cá tra nguyên liệu tăng. Ông Trần Văn Thời (xã Bình Thạnh, TP Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp) cho biết, gia đình ông có 9 ao với tổng diện tích hơn 9ha, giá cá tra xuất bán đang ở mức 30.000 đồng/kg, với mức này người nuôi đang có lãi hơn 4.000 đồng/kg.

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đồng Tháp, toàn tỉnh có 22 DN chế biến cá tra xuất khẩu, tổng công suất thiết kế hơn 467 tấn thành phẩm/năm. Hiện nay, sản phẩm cá tra được xuất khẩu sang 134 quốc gia; trong đó có các thị trường chủ lực như: Trung Quốc, Mỹ, ASEAN, EU, Anh, Mexico, Brazil, Colombia. Nuôi cá tra không chỉ mang lại những giá trị kinh tế cho địa phương mà còn góp phần tạo ra chuỗi ngành nghề liên quan, giải quyết việc làm cho hàng trăm nghìn lao động trong tỉnh Đồng Tháp.

Hiện địa phương đã và đang hình thành các vùng sản xuất chuyên canh tập trung quy mô lớn tại các huyện: Thanh Bình, Tam Nông, Tân Hồng, Châu Thành Hồng Ngự và Cao Lãnh. Các vùng sản xuất cá tra đã được cấp 368 mã số nhận diện ao nuôi cá tra thương phẩm với diện tích hơn 1.509 ha; trong đó, 60% diện tích thả nuôi cá tra đạt chuẩn quốc tế. Nhiều vùng nuôi cá tra sản xuất theo quy trình, quy chuẩn VietGAP, GlobalGAP, ASC...

Đây là cơ sở để ngành cá tra tỉnh Đồng Tháp xuất khẩu bền vững, đóng góp vào tăng trưởng chung của ngành cá tra xuất khẩu.

Giới chuyên gia cũng nhấn mạnh, để sản xuất, ổn định vùng nuôi cá tra, các DN cần hướng đến mục tiêu phát triển ngành hàng cá tra bền vững, hiện đại dựa trên việc áp dụng khoa học công nghệ tiên tiến vào sản xuất và quản lý để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu, đáp ứng được các yêu cầu về chất lượng và an toàn thực phẩm của thị trường trong nước và xuất khẩu. Khi đó, việc chinh phục thị trường khó tính và vững chân tại các thị trường quốc tế của ngành cá tra nước nhà là trong tầm tay.