Xung lực mới cho xuất khẩu

Sau 2 năm thực thi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) (1/8/2020 - 1/8/2022), các doanh nghiệp đã bắt đầu thể hiện tính tích cực hơn. Theo đó tỷ lệ sử dụng chứng nhận xuất xứ ưu đãi theo Hiệp định tăng cao, đáng chú ý, 6 tháng năm 2022, tỷ lệ này đã tăng trên 32% - cao hơn khoảng hơn 4 lần so với tỷ lệ tận dụng ưu đãi trong Hiệp định CPTPP.

Ông Phạm Thái Bình-Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An nhấn mạnh: Hiệp định EVFTA đã đi vào thực thi 2 năm đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đã xuất khẩu những lô hàng sang thị trường EU và tăng trưởng thêm số lượng các container. Riêng 6 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu gạo của Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An tăng tới 68%, và riêng kim ngạch tăng tới 19%; trong đó, châu Âu trở thành thị trường chính của doanh nghiệp, gạo chất lượng cao là mặt hàng chủ lực được xuất sang thị trường này.

Ngoài ra, có rất nhiều doanh nghiệp gạo khác có thể tận dụng được cơ hội từ Hiệp định EVFTA để tăng cường xuất khẩu gạo và đã có được bước tăng trưởng tương đối tốt. Sau gạo, công ty đang tập trung phát triển bún khô, phở khô, những sản phẩm này tiếp tục được nhập khẩu vào thị trường châu Âu và được thị trường đón nhận tích cực.

Theo ông Phạm Thái Bình, về tiềm năng của gạo và các sản phẩm sau gạo của Việt Nam rất có cơ hội nhưng tăng trưởng nhanh hay chậm, nhiều hay ít là do doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, dù Hiệp định EVFTA đã rất mở và có sự chỉ đạo của Bộ Công thương nhưng vẫn còn một số vấn đề về tiêu chuẩn ở thị trường này.

Có thể thấy rằng, doanh nghiệp Việt Nam tận dụng đa dạng ưu đãi từ EVFTA, dù EU là thị trường khó tính với hàng rào kỹ thuật cao. Điều đó cho thấy tư duy của doanh nghiệp đã thay đổi để đáp ứng nhu cầu của thị trường này. Giới chuyên gia cho rằng, những thành tích xuất khẩu vừa qua cho thấy doanh nghiệp đã tận dụng tương đối tốt, biết thay đổi tư duy, định hướng thị trường và mặt hàng nhưng nhìn vào thị phần vẫn còn thấp. Muốn gia tăng giá trị xuất khẩu bắt buộc phải xây dựng thương hiệu ngành hàng.

Trao đổi với PV Báo Đại Đoàn Kết, chuyên gia kinh tế Mạc Quốc Anh cho rằng, tại nhiều ngành hàng trong đó có thuỷ sản, nông sản các doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu Việt Nam vẫn được khách hàng quốc tế biết đến về khả năng cung cấp khối lượng lớn, giá rẻ và chất lượng xuất khẩu trung bình. Để thay đổi được hình ảnh này là một thách thức rất lớn đối với mỗi công ty sản xuất và xuất khẩu.

Theo đánh giá EVFTA là một trong số ít những hiệp định có tiêu chuẩn rất cao mà Việt Nam đã tham gia trong thời gian vừa qua. Trong giai đoạn đầu thực thi, mặc dù bối cảnh quốc tế không hoàn toàn thuận lợi, đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, đứt gãy chuỗi cung ứng, ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu và các doanh nghiệp Việt Nam, song tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam sang EU đạt khoảng trên 14%.

Ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) phân tích, EVFTA có tác động rất lớn đến hoạt động xuất nhập khẩu vì EU là thị trường tiêu thụ rất nhiều sản phẩm của Việt Nam; trong đó, có các sản phẩm như thủy sản, lúa gạo và cũng là thị trường đa dạng sản phẩm công nghiệp tiêu thụ lớn. Trong 2 năm qua, đa số mặt hàng xuất khẩu sang EU đều có mức tăng trưởng cao, đặc biệt với một số nhóm hàng như sắt thép, mức tăng trưởng lên đến 200%, hoặc nhóm cà phê tăng 75,2%, hạt tiêu tăng trưởng 55,8%.

Cũng theo ông Hải, hàng hóa khi xuất khẩu sang thị trường EU cũng như các thị trường khác có nhiều quy định liên quan; trong đó, có quy tắc xuất xứ. Đây vừa là hàng rào nhưng cũng là công cụ giúp doanh nghiệp tận dụng ưu đãi từ hiệp định, tránh tình trạng gian lận xuất xứ từ các nước cạnh tranh khác.

Để tận dụng hiệu quả hơn Hiệp định EVFTA, giới chuyên gia cho rằng điều quan trọng nhất là cần phải cung cấp thông tin đầy đủ cho cộng đồng doanh nghiệp có thể khai thác tốt nhất những quy định đã có. Bên cạnh đó, cần sự hỗ trợ mạnh mẽ để doanh nghiệp có thể tự lớn lên, tìm hiểu thông tin tốt hơn khi tham gia vào thị trường EU và vượt qua thách thức, rào cản về kỹ thuật, xu hướng tiêu dùng mới đang phát sinh ở thị trường EU.