An toàn khi thủy điện xả lũ

Ngày 6/6, sau gần 5 giờ ứng cứu, 5 thanh niên mắc kẹt trên một phiến đá giữa sông khi hồ thủy điện Đồng Nai 2 xả lũ mới được lực lượng chức năng giăng dây cứu thoát. Ngày 5/8 hồ Thuỷ điện Thác Bà xả lũ. Tại các xã Vĩnh Kiên, Yên Bình, Hán Đà, Đại Minh và thị trấn Yên Bình (tỉnh Yên bái) có 49 nhà dân, 30 xưởng gỗ bị chìm trong nước. 200 người đã được huy động tham gia hỗ trợ di chuyển tài sản cho các gia đình.

Trong 2 vụ kể trên thì việc xả lũ của Thuỷ điện Thác Bà được thực hiện theo đúng quy trình khi có Công điện của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Yên Bái cũng ban hành công văn yêu cầu đảm bảo an toàn hạ du khi thủy điện xả lũ. Còn vụ ở Thủy điện Đồng Nai 2, theo UBND xã Đinh Trang Thượng (huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng), chính quyền địa phương không nhận được thông báo xả lũ nên không có thông tin để cảnh báo người dân.

Theo quy định, việc xả lũ phải tuân thủ chặt chẽ các bước theo đúng quy trình, nhưng dù vậy thì cũng phải gắn với trách nhiệm đảm bảo an toàn, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại về người và tài sản có thể xảy ra.

Dự báo tình hình mưa lũ năm nay diễn biến phức tạp, ngày 4/8 Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện số 75 yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan chỉ đạo vận hành an toàn các hồ thủy lợi, thủy điện, bảo đảm tuyệt đối an toàn cho công trình, góp phần cắt giảm lũ cho hạ du. Công điện nêu rõ, trong mọi trường hợp việc phòng chống thiệt hại, phòng tránh ngập úng cho hạ du phải được đặt lên trước nhất, cao nhất. Các lực lượng chức năng ở địa phương rà soát phương án chống lũ, đặc biệt khu vực có nguy cơ sạt lở bờ sông, khu dân cư ở bãi sông.

Trước đó, ngày 15/7, tại một cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp cũng đã đặc biệt lưu ý, các hồ thuỷ điện phải tuân thủ quy trình vận hành để đảm bảo an toàn; trước khi xả lũ phải có thông báo trước, gửi đến đúng địa chỉ.

Theo cơ quan khí tượng thủy văn trung ương, năm nay, mưa lũ ở phía Bắc sẽ diễn biến phức tạp, khó lường, đặc biệt là trong tháng 8 và 9. Nước các hệ thống sông trong khu vực, nhất là Sông Đà có thể lên cao, dồn về các hồ thủy điện, thủy lợi. Nếu chỉ tính các thủy điện lớn công suất lắp máy từ 100MW trở lên thì trên Sông Đà hiện đã có các nhà máy thủy điện Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu và Pắc Ma.

Khi nước lũ tràn về với lưu lượng dòng chảy cực lớn thì việc xả lũ để bảo đảm an toàn cho công trình là điều bắt buộc. Tuy nhiên, cùng đó phải bảo đảm an toàn cho hạ du, đặc biệt là việc thông báo trước từ 8 - 12 giờ trước khi mở cửa xả lũ. Thông báo đó phải đến với người dân vùng bị ảnh hưởng, chứ không thể là thông báo “cho có”; hoặc tệ hơn còn không thông báo rồi bất ngờ xả lũ trong đêm.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã có quy định nghiêm ngặt về xả lũ. Vấn đề là các chủ hồ chứa nước, các nhà máy thủy điện thực hiện tới đâu. Nếu không tuân thủ triệt để quy trình xả lũ thì tác hại sẽ là khôn lường.

Tuy nhiên, cũng cần thiết một lần nữa cảnh báo người dân vùng hạ du ven sông. Đó là việc nhiều người chủ quan, coi thường tính mạng của chính mình vẫn lội sông bất chấp dòng nước cuồn cuộn đổ về. Không ít người lao vào dòng nước dữ để vớt gỗ, vớt củi. Nhiều người còn thản nhiên bơi lội, nằm thả trôi theo dòng nước xiết, hiểm nguy có thể ập đến bất cứ lúc nào.

Để ngăn chặn hậu họa, trách nhiệm của chính quyền địa phương là rất lớn. Cùng với việc liên tục thông báo thủy điện xả lũ thì cần bố trí lực lượng ứng trực, không để người dân xuống sông dù bất cứ lý do gì. “Nhất thủy, nhì hỏa”- tổng kết của tiền nhân càng phải được nhắc lại trong mùa mưa lũ được cho là rất khó lường năm nay.