Bác sĩ nội trú - không chỉ là lựa chọn nghề nghiệp - Bài 1: Lực lượng tinh hoa của ngành y

Thứ Tư 17/09/2025 08:05 (GMT+7)

Khái niệm bác sĩ nội trú đã được biết đến nhiều hơn trong những ngày vừa qua. Tuy nhiên, đằng sau đó một câu chuyện lớn hơn: từ quá trình đào tạo chọn lọc, khắc nghiệt đến thực tế áp lực nghề nghiệp và nỗi lo mất cân đối nhân lực của ngành y tế.

Lễ Match Day tại Trường Đại học (ĐH) Y Hà Nội mới đây đã thu hút sự quan tâm rộng rãi. Đằng sau không khí sôi động ấy là một chương trình đào tạo đặc thù, gắn với kỳ vọng hình thành đội ngũ bác sĩ chất lượng cao. Được tuyển chọn khắt khe, bác sĩ nội trú vẫn chỉ mới ở điểm khởi đầu của một chặng đường dài, nơi thử thách còn nhiều hơn cả hào quang.

Match Day - mở ra một hành trình

Vừa qua, Lễ Match Day (hay còn gọi là ngày lựa chọn chuyên ngành đào tạo bác sĩ nội trú được tổ chức định kỳ hàng năm tại Trường Đại học Y Hà Nội) thu hút sự quan tâm lớn trên mạng xã hội. Không chỉ là buổi lễ chọn chuyên ngành, đây còn là khoảnh khắc quyết định đường hướng nghề nghiệp nhiều năm sau của các bác sĩ trẻ. Tính công khai, minh bạch của quá trình lựa chọn, cộng với áp lực “đúng – trúng – kịp thời” khiến mỗi lượt gọi tên trở thành chi tiết giàu kịch tính. Những đoạn video ghi lại khoảnh khắc sinh viên bước lên bục chọn chuyên ngành được lan tỏa chóng mặt.

Ở góc độ nghề nghiệp, Match Day phản chiếu khát vọng bước vào một chương trình được xem là “khốc liệt nhất” của sinh viên y. GS.TS Nguyễn Duy Ánh - Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương, Trưởng bộ môn Phụ sản Trường ĐH Y Hà Nội đánh giá, “Match Day” không chỉ là một sự kiện, mà còn là một hành trình. Đó là khoảnh khắc các bạn trẻ đứng trước ngã rẽ lớn của cuộc đời, nơi đam mê, nỗ lực. Đây là chương trình đào tạo đặc biệt, kéo dài 3 năm sau 6 năm học y khoa, nơi các bác sĩ trẻ dành gần một thập kỷ để rèn luyện tay nghề, sẵn sàng phục vụ sức khỏe cộng đồng.

“Quả thực, bác sĩ giỏi mới thi được vào nội trú. Họ được đào tạo liên tục theo một chuyên ngành sâu. Sau đó ra trường trở thành bác sĩ chuyên ngành sâu tốt hơn” – GS.TS Nguyễn Duy Ánh chia sẻ.

Đồng thời, danh vị bác sĩ nội trú không chỉ gắn với môi trường rèn luyện bài bản, mà còn mở ra cơ hội nghề nghiệp được chào đón ở các bệnh viện lớn, cả công và tư; đi kèm là triển vọng thăng tiến và phát triển chuyên môn lâu dài.

Nhìn ở tầm hệ thống, bác sĩ nội trú là loại hình đào tạo sau đại học đặc thù với mục tiêu được xác định rõ trong Quy chế Đào tạo bác sĩ nội trú do Bộ Y tế ban hành: hình thành đội ngũ bác sĩ chuyên khoa có nền tảng khoa học vững, kỹ năng thực hành cao, đủ năng lực chủ động xử trí các tình huống chuyên môn phức tạp; đây là một trong những phương thức đào tạo nhân tài trẻ của ngành y cho các lĩnh vực lâm sàng, cận lâm sàng và y học dự phòng.

Chính vì vậy, sức hấp dẫn của Match Day không dừng ở hình ảnh những phút giây vỡ òa. Sau lưng buổi lựa chọn là một hành trình đào tạo liên tục, cường độ cao trong bệnh viện; là trách nhiệm học – hành – trực – điều trị song hành, dưới sự hướng dẫn chặt chẽ của thầy lâm sàng; và là yêu cầu giữ nhịp học thuật đi kèm chuẩn mực thực hành. Những yêu cầu này lý giải vì sao danh vị bác sĩ nội trú luôn được nhìn nhận như “tấm vé” bước vào quỹ đạo chuyên môn ở mức độ cao, đồng thời là cam kết dài hạn với nghề.

Khoảng 900 người tốt nghiệp bác sĩ nội trú mỗi năm

Bác sĩ nội trú là chương trình đào tạo chuyên sâu dành cho các bác sĩ trẻ dưới 27 tuổi, mới tốt nghiệp đại học y khoa chính quy. So với các chương trình cao học hay chuyên khoa I, thi bác sĩ nội trú được đánh giá là khó khăn hơn nhiều. Mỗi thí sinh chỉ được thi một lần, với số lượng chỉ tiêu rất hạn chế - một số chuyên ngành chỉ tuyển vài người mỗi năm. Hàng năm, chỉ khoảng 5 - 10% sinh viên y khoa trong một khóa được chọn vào chương trình này.

Hiện, cả nước có 13 cơ sở giáo dục đại học đào tạo bác sĩ nội trú. Trung bình một năm có 900 người tốt nghiệp bác sĩ nội trú, trên 40% số này từ Trường ĐH Y Hà Nội – từ năm 1974 đến nay, cơ sở này đã và đang đào tạo khoảng 5.000 bác sĩ nội trú.

Điểm khác biệt quan trọng so với các chương trình chuyên khoa khác là bác sĩ nội trú phải thường trú trong bệnh viện, học tập và làm việc liên tục suốt ba năm dưới sự giám sát chặt chẽ của giảng viên lâm sàng. Đây là môi trường khắc nghiệt, nơi học viên vừa học, vừa trực, vừa tham gia điều trị cho bệnh nhân.

So sánh với mô hình đào tạo bác sĩ nội trú tại một vài nước có nền y học phát triển có thể giúp chúng ta hình tượng cụ thể hơn về mức độ “khan hiếm” của lực lượng này tại nước ta. Tại Pháp – nơi khởi nguồn của chương trình internat – kỳ thi nội trú được xem là một trong những kỳ thi cạnh tranh khắc nghiệt nhất trong ngành y, chỉ một tỷ lệ nhỏ sinh viên y xuất sắc được lựa chọn. Đây cũng chính là hình mẫu mà Việt Nam học tập.

Trong khi đó, ở Mỹ hay Trung Quốc, nội trú lại mang tính phổ cập, bắt buộc. Tại Mỹ, muốn hành nghề, mọi bác sĩ đều phải trải qua giai đoạn residency kéo dài từ 3 - 7 năm, với hàng chục nghìn vị trí tuyển mới mỗi năm. Trung Quốc từ năm 2014 cũng đã áp dụng hệ thống “trụ viện y chuẩn hóa”, yêu cầu tất cả bác sĩ tốt nghiệp phải tham gia 3 năm đào tạo nội trú tại bệnh viện thì mới được dự thi lấy chứng chỉ hành nghề. Mô hình này tạo nguồn nhân lực lớn, nhưng tính chọn lọc khác biệt so với Pháp và Việt Nam.

Các chuyên gia trong nước nhấn mạnh, chính sự khan hiếm và sàng lọc gắt gao khiến bác sĩ nội trú ở Việt Nam có vị thế đặc biệt. GS.TS Nguyễn Hữu Tú - Hiệu trưởng ĐH Y Hà Nội khẳng định: “Nội trú là chương trình tinh hoa, đào tạo ra những bác sĩ giỏi nhất, chuyên nghiệp nhất. Trong hơn 50 năm, đội ngũ bác sĩ nội trú đã trở thành lực lượng nòng cốt của ngành y tế”.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cũng cho rằng số lượng đào tạo hiện nay còn quá ít. PGS.TS.BS Lâm Việt Trung - Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết: “Bác sĩ nội trú đa số giỏi, nhưng Việt Nam hiện chỉ đào tạo một số ít. Cần tính đến việc mở rộng quy mô, để tăng thêm nguồn nhân lực chất lượng cao cho hệ thống y tế”.

Thực tế, năm nay cũng là năm ghi nhận một sự thay đổi lớn trong kỳ thi bác sĩ nội trú năm 2025 tại Trường ĐH Y Hà Nội, với quy mô lớn nhất từ trước tới nay với 426 chỉ tiêu – so với chỉ vài chục chỉ tiêu ở những khóa trước.

Mặc dù được tuyển chọn khắt khe và thường được gọi là “tinh hoa”, bác sĩ nội trú thực chất mới chỉ bước vào khởi đầu của một chặng đường dài. 3 năm nội trú là giai đoạn rèn luyện khắc nghiệt, nhưng phía trước còn là hàng loạt thử thách: áp lực trực triền miên, cường độ công việc khổng lồ, những hi sinh thầm lặng mà không phải ai cũng đủ sức bền để theo đuổi. Vì thế, danh vị bác sĩ nội trú không phải là đích đến, mà là điểm xuất phát cho hành trình trưởng thành đầy gian nan. Và chính ở góc khuất ấy, câu chuyện phía sau “hào quang” của nội trú mới hiện rõ - cũng là nội dung sẽ được tiếp tục lý giải trong bài viết sau.