Bài 3: Cần chính sách hỗ trợ đặc thù

Để có thể đạt được mục tiêu 10% người lao động tự do tại xã tham gia BHXH tự nguyện, ông Đinh Chí Nguyện, Phó chủ tịch UBND xã Chuyên Mỹ ( Phú Xuyên, Hà Nội) cho biết, đã và đang áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp. Thứ nhất, tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người lao động về lợi ích của việc tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, góp phần bảo đảm an sinh xã hội khi hết tuổi lao động. Thứ hai, khuyến khích tinh thần nêu gương của đảng viên, công chức trong việc vận động lao động tự do trong gia đình tham gia mua bảo hiểm xã hội tự nguyện...Mặc dù vậy, theo ông Đinh Chí Nguyện để đạt được mục tiêu trên không dễ bởi thực tế về mặt chính sách cũng như lợi ích đem lại từ chính sách hưu trí người dân đều nắm rõ thế nhưng rào cản về thu nhập không ổn định khiến người dân ngần ngại không tham gia.

Để có thể khuyến khích người dân làng nghề tham gia BHXH tự nguyện, theo ông Đinh Chí Nguyện cần phải tăng mức hỗ trợ để người dân làng nghề yên tâm tham gia vào lưới an sinh xã hội thông qua chính sách BHXH.

Trước thực trạng nhiều lao động làng nghề có thu nhập ổn định, thậm chí là tương đối cao so với mặt bằng chung của công nhân lao động, có người thậm chí đã mua bảo hiểm nhân thọ trị giá hàng chục triệu đồng nhưng vẫn không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên - Môi trường và Phát triển cộng đồng (Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam) nhấn mạnh: Bên cạnh việc thiết kế các gói đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện linh hoạt hơn, thời gian ngắn hơn, tăng tính hấp dẫn về quyền lợi, mở rộng diện hỗ trợ về thai sản cho lao động nữ… để ngày càng có nhiều lao động làng nghề dễ dàng tiếp cận và tham gia cần có chính sách hỗ trợ một phần cho người lao động làng nghề đóng BHXH tự nguyện trong thời gian đầu để khuyến khích họ tham gia vào lưới an sinh của BHXH.

Cùng quan điểm, theo ông Nguyễn Duy Phương, Giám đốc BHXH tỉnh Vĩnh Phúc để mở rộng độ bao phủ tham gia BHXH tự nguyện cho lao động phi chính thức, đặc biệt là lao động trong các làng nghề truyền thống, ngoài việc mở rộng quyền lợi theo Luật BHXH 2024 (sửa đổi), theo ông Phương, Nhà nước cũng như địa phương cần có những chính sách hỗ trợ, khuyến khích người lao động trong các làng nghề tham gia BHXH tự nguyện, chẳng hạn như: Ngoài chính sách hỗ trợ như hiện nay Nhà nước nên có chính sách hỗ trợ đặc thù cho người lao động trong các làng nghề hoặc hỗ trợ thêm cho các thành viên trong cùng một gia đình làng nghề khi cùng tham gia BHXH tự nguyện như giảm trừ mức đóng cho người thứ 2, thứ 3 khi tham gia BHXH tự nguyện.

Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cần nghiên cứu, xem xét có chính sách nghỉ hưu riêng cho nhóm lao động trong các làng nghề khi tham gia BHXH tự nguyện, chú trọng các tiêu chí về thời gian đóng, tuổi đủ điều kiện nghỉ hưu, nhất là đối với những người lao động làng nghề làm những công việc nặng nhọc, độc hại…

Còn theo Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và làng nghề Hà Nội Hà Thị Vinh , để hấp dẫn lao động làng nghề tham gia, tôi mong có thêm nhiều ưu đãi trong gói bảo hiểm xã hội tự nguyện, thay vì chỉ được hưởng lương hưu và tử tuất như hiện nay. Cán bộ cơ quan bảo hiểm xã hội cũng cần phối hợp chặt chẽ hơn với chính quyền địa phương, các đơn vị trong công tác tư vấn, truyền thông.

Ở góc độ khác, theo TS. Phạm Thị Thu Lan, Phó Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, để mang lại lợi ích tối đa cho người lao động khu vực phi chính thức, cần có chính sách đồng bộ, toàn diện hơn như: Thúc đẩy chính sách xóa đói giảm nghèo, tạo việc làm bền vững cho người lao động, hỗ trợ cho người lao động vay vốn phát triển kinh tế tư nhân, kinh tế gia đình… Có như vậy, lao động mới có cơ hội để lao động để tham gia BHXH tự nguyện.

Bên cạnh những giải pháp trên, các chuyên gia cho rằng, rất cần nâng cao nhận thức của người dân, người lao động để họ tham gia BHXH tự nguyện. Điều quan trọng là công tác tuyên truyền phải làm rõ lợi ích của chính sách. Cùng với đó, phải tạo cơ hội và điều kiện cho người lao động tiếp cận chính sách BHXH tự nguyện. Theo đó, đặc biệt quan tâm đến công tác hành chính phải làm sao tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động tham gia, hỗ trợ kỹ năng về sử dụng công nghệ thông tin trên điện thoại di động thông minh...

Rõ ràng bên cạnh sự nỗ lực của ngành hiểm xã hội rất cần có sự hỗ trợ của Nhà nước về cơ chế, chính sách hỗ trợ cho người dân làng nghề tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Đặc biệt phía cơ sở cần coi việc phát triển bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế là một chỉ tiêu trong phát triển kinh tế, xã hội tại địa phương.