Bánh chưng gù - đặc sản vùng cao nguyên đá

Nét độc đáo của bánh chưng gù Hà Giang so với các vùng khác phải kể đến đầu tiên đó chính là ở tên gọi. Tên gọi bánh chưng gù bắt nguồn từ nét đẹp văn hóa tôn vinh người phụ nữ vùng cao chăm chỉ, cần cù. Tương truyền, hình ảnh người phụ nữ đang đeo gùi trên lưng cúi xuống hái lúa, hái ngô trên nương rẫy chính là nguồn cảm hứng để tạo nên hình dạng của chiếc bánh chưng gù Hà Giang.

Bánh chưng nơi đây có kích thước khá nhỏ, chỉ to hơn nắm tay một chút. Cầm trong lòng bàn tay có cảm giác múp míp, nhìn giống hình chiếc lu đất tròn dùng để đựng nước ngày xưa. Để có những chiếc bánh chưng gù thơm ngon, đạt chuẩn thì công đoạn chọn nguyên liệu làm bánh cần tỉ mì và kỹ lưỡng nhất. Nguyên liệu để làm ra món bánh chưng gù bao gồm gạo nếp nương trắng ngần, đỗ xanh loại nhỏ, thịt ba chỉ lợn đen, lá dong xanh, lạt buộc mềm. Loại bánh này đặc biệt ở chỗ, nhân là thịt lợn đen được tẩm ướp gia vị vừa vặn, gạo nếp nương ngâm với nước lá dong riềng, làm cho chiếc bánh ăn rất mềm, ngon, béo ngậy và không bị ngán.

Không giống với cách gói bánh chưng vuông của người Kinh thường dùng khuôn và gói nhiều lớp lá, bánh chưng gù được gói tay và chỉ sử dụng 1 lớp lá dong. Để tạo nên hình dáng gù cho chiếc bánh đòi hỏi sự khéo léo của người gói. Đồng bào Hà Giang thường cho gạo nếp rải đều lên chiếc lá dong, sau đó cho thêm đỗ và thịt ba chỉ đã ướp, gấp hai mép của chiếc lá dong lại làm sao để tạo nên hình dáng gù cho chiếc bánh. Công đoạn tạo nếp này đòi hỏi cực kỳ khéo léo vì nếu không bánh sẽ không cân đối, không đẹp. Sau khi đã gấp mép sẽ dùng lạt buộc buộc hai đầu lại rồi cho đi luộc. Thời gian luộc bánh ước tính khoảng 8 giờ đồng hồ.

Người dân tại Hà Giang chia sẻ: Trước đây, các gia đình tại Hà Giang chỉ gói bánh để bán ngoài chợ, như một nghề nhỏ truyền thống. Tuy nhiên, qua thời gian, khách du lịch ghé về Hà Giang ngày một nhiều, từ những gánh hàng bán ngoài chợ cho người dân địa phương, dần dần bà con làm bánh nhiều hơn để bán cả cho khách du lịch. Ngày nay, nhiều hộ gia đình tại Hà Giang đã mở rộng sản xuất bánh chưng gù, tạo nguồn thu nhập ổn định, tạo việc làm cho nhiều lao động tại địa phương và góp phần làm phong phú thêm sản vật địa phương, đưa cái tên Hà Giang ngày càng in đậm trên bản đồ du lịch Việt.

Bây giờ, đường sá đến Hà Giang thuận tiện hơn, internet phủ rộng nên không chỉ ở Hà Giang mới có bánh chưng gù, mà ngay ở Hà Nội và các tỉnh, thành khác cũng có món ăn đặc sản này của đồng bào Hà Giang gửi xuống. Từ chất lượng mà sản phẩm đem lại, bánh chưng gù Hà Giang được nhiều người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh biết đến và tìm mua. Hiện, tại nhiều siêu thị ở Hà Nội, TPHCM cũng bày bán sản phẩm hấp dẫn này.