Báo điện tử và cuộc song hành với mạng xã hội

Sự lên ngôi của mạng xã hội

Báo điện tử xuất hiện từ cuối những năm 1990 và nhanh chóng trở thành một hiện tượng toàn cầu. Với ưu điểm nhanh chóng, tiện lợi và đa dạng về nội dung, báo điện tử đã thay thế báo giấy truyền thống ở nhiều quốc gia. Tại Việt Nam, những tờ báo điện tử như VnExpress, Dân Trí, Vietnamnet và những tờ báo giấy sớm có phiên bản điện tử như Tuổi Trẻ, Thanh Niên… đã trở thành nguồn tin chính của hàng triệu người.

“

Tính đến đầu năm 2024, Việt Nam có khoảng 77 triệu người dùng mạng xã hội, chiếm hơn 78% dân số. Người Việt Nam trung bình dành khoảng 2,5 - 3 giờ mỗi ngày để sử dụng mạng xã hội.
Độ tuổi phổ biến nhất của người dùng mạng xã hội tại Việt Nam là từ 18 đến 34, chiếm 60% số người dùng.
Mục đích sử dụng mạng xã hội tại Việt Nam rất đa dạng, bao gồm giao tiếp với bạn bè và gia đình, cập nhật tin tức, giải trí, mua sắm trực tuyến, tìm kiếm thông tin sản phẩm, dịch vụ.
NGUỒN: WE ARE SOCIAL, HOOTSUITE, DATAREPORTAL

Trong giai đoạn này, báo điện tử đã tận dụng tối đa công nghệ để cung cấp thông tin nhanh chóng. Những tính năng như cập nhật tin tức 24/7, đa dạng nội dung từ văn bản, hình ảnh đến video và khả năng tương tác với độc giả qua phần bình luận và chia sẻ khiến việc theo dõi tin tức trên báo điện trở nên phổ biến.

Tuy nhiên, từ giữa năm 2010, mạng xã hội bắt đầu phát triển mạnh mẽ và dần chiếm lĩnh thị trường thông tin. Các nền tảng như Facebook, Twitter, Instagram, và gần đây là TikTok đã trở thành nguồn cung cấp thông tin chính của nhiều người. Với tính năng chia sẻ thông tin nhanh chóng, khả năng cá nhân hóa nội dung và kết nối cộng đồng, mạng xã hội đã thu hút được lượng lớn người dùng.

Sự phát triển của mạng xã hội đã đặt ra thách thức lớn cho báo điện tử. Người dùng có xu hướng tìm kiếm thông tin trên mạng xã hội vì tính tiện lợi và khả năng tiếp cận thông tin đa dạng. Theo một nghiên cứu của Trung tâm Pew (Mỹ), hơn 60% người Mỹ tiếp nhận thông tin từ mạng xã hội và chỉ số này đang tăng lên ở nhiều quốc gia khác.

Có người cho rằng báo điện tử đã qua thời hoàng kim, nhưng thực tế không hoàn toàn như vậy. Báo điện tử vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin chính thống và đáng tin cậy. Sự phát triển của mạng xã hội không phải là thay thế mà là bổ sung. Mạng xã hội giúp lan truyền thông tin nhanh hơn nhưng báo điện tử vẫn là nguồn cung cấp thông tin chính xác và chi tiết hơn.

Có thể ban đầu một số cơ quan báo chí, nhà báo lo lắng vì vị trí và thói quen gần như độc quyền về thông tin đã ít nhiều bị mạng xã hội chia sẻ thị phần. Nhưng, khi đã chung sống, đồng hành, hợp tác, khai thác và tương hỗ với mạng xã hội, báo chí thêm một lần nữa khẳng định sự thích ứng và đổi mới để thể hiện vai trò và vị trí dẫn dắt và định hướng thông tin, như sứ mệnh được giao phó.

Ví dụ, trong các sự kiện quan trọng như đại dịch Covid-19 hay các cuộc bầu cử, người dân thường tìm đến các báo điện tử uy tín để tìm kiếm thông tin chính xác và các phân tích đa chiều. Mạng xã hội có thể cung cấp thông tin nhanh, nhưng nhiều khi chưa được kiểm chứng và có thể gây hiểu lầm.

Khai thác lợi thế của mạng xã hội

Trong bối cảnh hiện tại, báo điện tử cần phải khai thác lợi thế của mạng xã hội để thu hút độc giả và tăng cường sự hiện diện của mình. Một số chiến lược có thể được áp dụng bao gồm:

Tích hợp mạng xã hội vào trang báo: Nhiều tờ báo đã tích hợp các tính năng chia sẻ lên mạng xã hội ngay trên trang tin tức của mình. Điều này không chỉ giúp lan truyền thông tin nhanh chóng mà còn tạo điều kiện để độc giả tương tác và thảo luận.

Sử dụng mạng xã hội làm kênh phân phối tin tức: Các báo điện tử cần có mặt trên các nền tảng mạng xã hội phổ biến như Facebook, Twitter, Instagram và TikTok. Việc này không chỉ giúp tiếp cận lớp độc giả mới mà còn tăng cường sự gắn kết với độc giả hiện tại.

Sản xuất nội dung phù hợp với mạng xã hội: Nội dung trên mạng xã hội cần ngắn gọn, hấp dẫn và dễ chia sẻ. Các tờ báo điện tử cần chú trọng sản xuất các video ngắn, hình ảnh, infographic và bài viết có tiêu đề hấp dẫn để thu hút sự chú ý của người dùng mạng xã hội.

Trên thế giới, The New York Times là một ví dụ điển hình về việc tận dụng mạng xã hội. Tờ báo này có mặt trên hầu hết các nền tảng mạng xã hội và sử dụng chúng để phân phối nội dung, tương tác với độc giả và thu thập phản hồi. Các bài viết của The New York Times thường được chia sẻ rộng rãi, giúp tờ báo tiếp cận đến một lượng lớn độc giả toàn cầu.

BuzzFeed là một ví dụ khác về việc tận dụng mạng xã hội. BuzzFeed tập trung sản xuất nội dung ngắn, dễ chia sẻ và thường xuyên cập nhật các xu hướng mới nhất trên mạng xã hội. Điều này giúp BuzzFeed thu hút được lượng lớn người dùng trẻ tuổi.

Tại Việt Nam, VnExpress là tờ báo điện tử tích cực sử dụng mạng xã hội để phân phối tin tức và tương tác với độc giả. Trang Facebook của VnExpress có hàng triệu người theo dõi, và các bài viết thường xuyên được chia sẻ và thảo luận. Nhiều tờ báo điện tử khác cũng đã và đang thành công trong việc tận dụng mạng xã hội. Họ thường xuyên cập nhật tin tức trên các nền tảng như Facebook và TikTok, trên kênh YouTube đồng thời sử dụng các tính năng livestream để đưa tin tức nóng hổi đến với độc giả.

Dù mạng xã hội đang phát triển mạnh mẽ và trở thành nguồn thông tin chính của nhiều người, báo điện tử vẫn giữ vai trò quan trọng và có những lợi thế riêng. Thay vì coi mạng xã hội là đối thủ, báo điện tử nên tận dụng các nền tảng này để tăng cường sự hiện diện và thu hút độc giả. Bằng cách tích hợp mạng xã hội vào chiến lược phát triển và sản xuất nội dung phù hợp, báo điện tử có thể duy trì và thậm chí nâng cao vị thế của mình trong thời đại số.

Ông Lê Quốc Minh - Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng, việc tận dụng mạng xã hội, không chỉ Facebook, Youtube, TikTok mà cả nhiều nền tảng khác, là xu hướng của các cơ quan báo chí hiện đại.

Báo điện tử và mạng xã hội có vai trò, thế mạnh riêng. Sự phát triển của mạng xã hội không đồng nghĩa báo điện tử mất đi tầm quan trọng. Ngược lại, báo điện tử cần tận dụng mạng xã hội để mở rộng phạm vi tiếp cận và tăng cường tương tác với độc giả. Bằng cách này, báo điện tử có thể tiếp tục phát triển và đáp ứng nhu cầu thông tin của người dân trong kỷ nguyên số.

Sử dụng hiệu quả mạng xã hội sẽ giúp báo điện tử duy trì và mở rộng độc giả trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển. Mạng xã hội không chỉ là đối thủ cạnh tranh mà còn là đối tác quan trọng giúp báo điện tử phát triển bền vững.