Cả nước phát hiện hơn 1.500 vụ lừa đảo qua không gian mạng

Gia tăng hoạt động lừa đảo qua mạng

Từ đầu năm đến nay, thông qua hệ thống SIMO, Vụ Thanh toán – Ngân hàng Nhà nước đã phát hiện khoảng 592.000 bản ghi tài khoản thanh toán và ví điện tử có dấu hiệu nghi ngờ gian lận, lừa đảo. Nhờ đó, cơ quan chức năng đã kịp thời cảnh báo khách hàng, ngăn chặn hàng trăm nghìn lượt giao dịch, bảo vệ hơn 2.570 tỷ đồng khỏi nguy cơ rủi ro.

Trong khi đó, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 – Bộ Công an) cho biết, chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, cả nước ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, với tổng thiệt hại ước tính trên 1.660 tỷ đồng. Phần lớn các vụ việc liên quan trực tiếp đến giao dịch tài chính và ứng dụng ngân hàng số.

Tham luận tại hội thảo, TS Đinh Thế Hiển - chuyên gia tài chính từ Viện Nghiên cứu Tin học và Kinh tế ứng dụng cho biết, hiện nay tội phạm mạng có rất nhiều phương thức lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số tại Việt Nam.

TS Hiển dẫn chứng một số "lỗ hổng", như: lừa đảo qua App ngân hàng giả mạo (APK chứa mã độc) hoặc đối tượng thuê mở tài khoản để phục vụ vào việc luân chuyển tiền lừa đảo, qua mặt cơ quan chức năng trong nước. Thậm chí, nhiều đối tượng còn thực hiện các phi vụ lừa đào xuyên quốc gia và giả danh cơ quan chức năng để thao túng chuyển tiền, lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nạn nhân.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thiếu tướng Lê Minh Mạnh, Chi hội trưởng Chi hội Phía Nam – Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia nhận định, chuyển đổi số trong lĩnh vực ngân hàng là xu thế tất yếu, mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế, song cũng đặt ra những thách thức an ninh phi truyền thống.

Theo ông Mạnh, tội phạm công nghệ cao hiện nay không tấn công trực diện vào hệ thống lõi của ngân hàng, mà chủ yếu khai thác yếu tố con người – từ sự thiếu cảnh giác của khách hàng đến những lỗ hổng trong nhận thức về an toàn thông tin.

“Lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số không còn là hiện tượng cá biệt, mà đã trở thành thách thức nghiêm trọng, tác động trực tiếp đến an ninh tài chính, trật tự xã hội và niềm tin của người dân”, ông Mạnh nhấn mạnh.

Tại hội thảo, các chuyên gia và nhà quản lý đã chỉ ra nhiều hình thức lừa đảo phổ biến hiện nay như: phishing (giả mạo website, ứng dụng ngân hàng), smishing (tin nhắn giả mạo thương hiệu), vishing (cuộc gọi giả danh ngân hàng, cơ quan chức năng), cài cắm mã độc trên thiết bị di động.

Đáng chú ý, các đối tượng còn sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), deepfake để tạo giọng nói, hình ảnh giả mạo, dựng kịch bản lừa đảo tinh vi, gây thiệt hại lớn về tài chính và ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của các tổ chức tín dụng.

Báo chí là lực lượng cảnh báo sớm từ xa

Tại hội thảo, các đại biểu thống nhất đánh giá báo chí – truyền thông giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác phòng, chống lừa đảo công nghệ cao.

Theo Thiếu tướng Mạnh, báo chí không chỉ phản ánh các vụ việc sau khi xảy ra, mà cần trở thành lực lượng đồng hành trong cảnh báo sớm, tuyên truyền, giáo dục cộng đồng, góp phần hình thành “lá chắn nhận thức” cho xã hội.

“Mỗi bài viết, mỗi bản tin chính xác, kịp thời và có trách nhiệm sẽ góp phần bảo vệ người dân trước những rủi ro ngày càng phức tạp trên không gian mạng”, đại diện Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia nói.

Qua thảo luận, các chuyên gia thống nhất việc phòng, chống lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số cần triển khai đồng bộ trên ba trụ cột: công nghệ – quy trình – con người.

Trong đó, các ngân hàng cần tiếp tục đầu tư giải pháp xác thực đa yếu tố, sinh trắc học, ứng dụng AI phát hiện gian lận theo thời gian thực; xây dựng, diễn tập các kịch bản ứng phó sự cố; đồng thời tăng cường đào tạo nhân viên và tuyên truyền kỹ năng an toàn số cho khách hàng.

Các đại biểu nhấn mạnh, báo chí chính là mắt xích kết nối các trụ cột này với xã hội, góp phần đưa cảnh báo đến người dân nhanh nhất, hiệu quả nhất.

Theo Nhà báo Nguyễn Tất Hồng Dương - Tổng Biên tập Tạp chí An ninh mạng Việt Nam, lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số không còn là những vụ việc đơn lẻ, mà đã trở thành một thách thức an ninh phi truyền thống, gắn trực tiếp với an ninh tài chính, trật tự an toàn xã hội và niềm tin của người dân trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Nhà báo Hồng Dương cho rằng, vai trò của báo chí trong "cuộc chiến" chống tội phạm mạng là đặc biệt quan trọng. Đã đến lúc, chúng ta cần tư duy giải pháp chuyển dịch từ xử lý vụ việc, khắc phục hậu quả sang phòng ngừa chủ động, cảnh báo sớm. Đây giải pháp mang tính chiến lược, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của nhiều cơ quan, trong đó có cả lực lượng là báo chí - truyền thông, được xem “phòng tuyến mềm” trên mặt trận phòng, chống lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số.

Theo  Luật sư Lê Ngô Trung - Đoàn luật sư TP Hồ Chí Minh, Luật An ninh mạng 2025 đã dành phần lớn các quy định liên quan đến chế tài đối với các hành vi về tội phạm mạng. Đặc biệt, Nhà nước sẽ tham gia vào quá trình phổ biến kiến thức về an ninh mạng trong phạm vi cả nước, khuyến khích cơ quan nhà nước phối hợp với tổ chức tư nhân, cá nhân thực hiện chương trình giáo dục và nâng cao nhận thức về an ninh mạng.

Cũng theo Luật sư Trung, luật mới cũng có nhiều quy định về thúc đẩy chuyển giao, nghiên cứu, làm chủ và phát triển công nghệ, sản phẩm, dịch vụ công nghiệp an ninh để bảo vệ an ninh mạng; Thúc đẩy ứng dụng công nghệ mới, công nghệ tiên tiến liên quan đến an ninh mạng; Tổ chức đào tạo, phát triển, tối ưu hóa sử dụng nguồn nhân lực an ninh mạng chất lượng cao.

Nhiều ý kiến tại hội thảo cũng nhấn mạnh, báo chí không chỉ là kênh phản ánh sự cố sau khi xảy ra, mà đang và cần phải trở thành lực lượng tham gia phòng ngừa rủi ro từ sớm, từ xa. Đại diện một số cơ quan báo chí cho biết, đang xây dựng nhiều bài/tuyến bài viết phân tích chuyên sâu, cảnh báo thủ đoạn mới, hướng dẫn kỹ năng an toàn số… Từ đó, góp phần nâng cao nhận thức của người dân trong việc thay đổi hành vi và chủ động bảo vệ tài sản trong môi trường số.

Đại diện Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia đánh giá hội thảo là diễn đàn thiết thực, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng và thúc đẩy sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý, ngân hàng, lực lượng chức năng và báo chí trong công tác phòng, chống tội phạm công nghệ cao trong kỷ nguyên ngân hàng số.