Cần cơ chế phối hợp gia đình - nhà trường - xã hội

Áp lực bủa vây học trò

Em Nguyễn Thị Thùy Trang, đại diện dự án “Ngăn bàn”, một dự án được thành lập bởi các bạn học sinh THPT từ năm 2020 nhìn nhận học sinh ngày nay đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về sức khỏe tinh thần và những áp lực từ cuộc sống, học tập, gia đình. Mặc dù ở nhiều trường có phòng tham vấn tâm lý song không nhiều học sinh tìm đến do tâm lý e ngại, mặc cảm, sợ các bạn khác nhìn thấy sẽ nghĩ rằng mình đang có vấn đề về tâm lý. Vì vậy, các em đã triển khai “Ngăn bàn” nhằm tạo không gian thân thiện, để học sinh tự tin chia sẻ vấn đề cá nhân gặp phải.

Dẫu vậy, nhà trường với vai trò là trung tâm tổ chức hoạt động giáo dục cho học sinh, giúp học sinh tiếp nhận tri thức, rèn kỹ năng và trải nghiệm các hoạt động phát triển năng lực cần có sự quan tâm, thấu hiểu và định hướng cho học trò. Còn gia đình, nơi trẻ học những bài học đầu tiên về nhân cách, thói quen, lối sống và giá trị không thể đứng ngoài cuộc trong quá trình phát triển của mỗi học sinh.

Đáng nói, không ít phụ huynh hiện nay vẫn xem nhiệm vụ giáo dục là trách nhiệm chính của nhà trường. Khảo sát năm 2024 của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam với hơn 3.200 phụ huynh cho thấy 46% phụ huynh thường xuyên trao đổi với giáo viên về tình hình học tập của con; 60% học sinh trung học cho biết cha mẹ không hoặc ít tham gia hoạt động học tập ở trường. Chỉ 42% tham gia các hoạt động giáo dục kỹ năng do trường tổ chức, và 38% giáo viên nhận xét phụ huynh chưa hiểu rõ vai trò đồng hành trong giáo dục.

Đặc biệt, có 18% học sinh có biểu hiện rối loạn cảm xúc do thiếu chia sẻ từ gia đình và giáo viên. Điều này cho thấy cần một cơ chế phối hợp đúng nghĩa giữa gia đình – nhà trường. Việc này cần được nhìn nhận không phải là “giúp trường” mà là trách nhiệm của chính gia đình với tương lai của con em mình.

Cần phối hợp cụ thể, thống nhất

Theo bà Nguyễn Thị Doan, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam, Thông tư 28 quy định trách nhiệm giáo viên chủ nhiệm trong phối hợp với cha mẹ học sinh nhưng thiếu hướng dẫn cụ thể. Nội dung phối hợp gia đình – nhà trường – xã hội còn mờ nhạt, khiến giáo viên hạn chế kỹ năng mềm, trong khi nhiều gia đình rạn nứt, giá trị truyền thống mai một, tác động xấu đến trẻ. Bà Doan cũng chỉ ra thách thức khi giáo dục nhà trường hiện vẫn nặng kiến thức; giáo dục đạo đức thiên về lý thuyết, thiếu trải nghiệm. Bệnh thành tích kéo dài, kỹ năng sống chưa được chú trọng giảng dạy… Hàng loạt những tồn tại từ cả gia đình, nhà trường, xã hội gây tác động mạnh mẽ tới tâm tư, tình cảm của học sinh.

Từ những thách thức giáo dục trẻ em trong bối cảnh mới, bà Nguyễn Thị Doan đề xuất xây dựng khung pháp lý và thể chế hóa quan hệ phối hợp qua hợp đồng cam kết cụ thể, phù hợp mô hình “giáo dục xanh”, hướng tới công dân toàn cầu. Trong đó, bà Doan nhấn mạnh vai trò của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) là cần hướng dẫn rõ trách nhiệm của gia đình, tạo khung pháp lý cho “tam giác giáo dục xanh” trong bối cảnh số hóa và xanh hóa.

Với gần 26 triệu học sinh, sinh viên, Bộ GDĐT cho biết cần nhanh chóng ban hành quy chế phối hợp chặt chẽ giữa các bên, tập huấn cho giáo viên; nội dung này cần đưa vào đào tạo sư phạm. Dự kiến Vụ Giáo dục Phổ thông hoặc Vụ Học sinh – sinh viên sẽ được xem xét, giao chủ trì nhiệm vụ này.