Cần có quy định cấm toàn diện thuốc lá điện tử, nung nóng trong dự thảo Luật Đầu tư

Mối nguy hại từ thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng

Tại Hội nghị các quốc gia thành viên Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) lần thứ 11, diễn ra từ ngày 17-22/11 tại Geneva (Thụy Sĩ), Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết, ngày càng nhiều trẻ em bị thu hút bởi các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới này. Trong đó, môi trường học đường đang trở thành tuyến đầu của cuộc chiến chống thuốc lá và nicotine, cũng là nơi các công ty tìm cách mời chào thế hệ khách hàng mới. Do đó, đây cần được xem là "điểm nóng" cần sự tập trung và theo dõi sát sao hơn nữa.

Đề cập đến mức độ nguy hại do thuốc lá điện tử gây ra TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai thẳng thắn cho rằng, quan điểm thuốc lá mới ít độc hơn thuốc lá truyền thống hoàn toàn là sai lầm và đã bị lợi dụng để tiếp thị, đánh lừa người tiêu dùng.

Giám đốc Trung tâm chống độc dẫn chứng, trên thế giới đã có hàng chục nghìn nghiên cứu - riêng thống kê của một số tổ chức quốc tế cho thấy ít nhất 67.000 công trình - chứng minh rằng thuốc lá điện tử không giúp người hút cai thuốc, mà ngược lại còn khiến tình trạng nghiện nicotine trở nên trầm trọng hơn.

TS Nguyên cho biết ông là người trực tiếp điều trị nhiều ca ngộ độc do sử dụng TLĐT do các hóa chất độc hại không thể kiểm soát, cố tình trà trộn ma túy thế hệ mới vào thuốc lá điện tử.

Ông nhớ mãi nam bệnh nhân mới hơn 20 tuổi, sức khỏe trước đó hoàn toàn bình thường, vậy mà khi nhập viện thì tổn thương nặng đến mức tưởng bị đột quỵ, vì hút thuốc lá điện tử.

Cũng theo ông Nguyên mặc dù Quốc hội Việt Nam đã thông qua Nghị quyết 173/2024/QH15, cấm hoàn toàn việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu và sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng từ 1/1/2025, các sản phẩm này vẫn đang “len lỏi vào học đường” và được quảng bá như một sản phẩm “thời thượng”, “ít độc hơn thuốc lá truyền thống”. 

Thực tế dù bị cấm nhập khẩu, kinh doanh, buôn bán, sử dụng, nhưng các sản phẩm  thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vẫn xuất hiện tràn lan trên mạng xã hội và ngoài thị trường, gây ra nhiều hệ lụy sức khỏe và gia tăng nguy cơ nghiện nicotine. Một thực tế đáng lo ngại là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vẫn đang len lỏi trong đời sống, đặc biệt là giới trẻ.

Thời gian qua, Báo Đại đoàn kết liên tục đăng tải các bài viết phản ánh thực trạng các hoạt động buôn bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vẫn diễn ra vừa công khai, vừa lén lút sau lệnh cấm. Các sản phẩm này vẫn được bán tràn lan tại các cửa hàng đặc biệt được quảng cáo công khai trên “chợ mạng”.

Cấm tuyệt đối sẽ tạo lá chắn bảo vệ giới trẻ

Xuất phát từ thực trạng trên nhiều ý kiến cho rằng việc việc cấm toàn diện thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng - Quyết sách cần thiết trong dự thảo Luật Đầu tư. Vấn đề cấm tuyệt đối việc đầu tư kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm của các đại biểu Quốc hội.

Theo đại biểu (ĐB) Lê Hoàng Anh (thành viên Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) cho rằng việc dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) chỉ đưa thuốc lá truyền thống vào danh mục kinh doanh có điều kiện, mà lại bỏ ngỏ, không quy định cấm tuyệt đối đầu tư kinh doanh đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng là một bước thụt lùi về chính sách, tiềm ẩn thảm họa.

Theo ông thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang trở thành công cụ ngụy trang hoàn hảo để thực hiện hành vi phạm tội, đưa chất cấm vào trường học, nơi công cộng, giới trẻ mà không thể kiểm soát. Nếu chúng ta không cấm kinh doanh các sản phẩm này, chúng ta đang gián tiếp cung cấp "vỏ bọc" cho tội phạm ma túy nhắm vào giới trẻ Việt Nam. Bằng chứng khoa học đều cho thấy thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều chứa nicotine gây nghiện cực mạnh. Chúng tạo ra các chất độc hại mới, gây tổn thương phổi nghiêm trọng, đẩy hệ thống y tế vào tình trạng quá tải.

Vì thế, ông kiến nghị Quốc hội bổ sung vào Điều 6 - Ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh của dự thảo Luật Đầu tư nội dung: “Cấm đầu tư kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới khác”

Bộ Y tế cũng đề nghị đưa nội dung cấm đầu tư kinh doanh đối với “thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng" vào Điều 6 dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) để phù hợp với quy định tại Nghị quyết số 173/2024/QH15 của Quốc hội.

Đồng thời, Quyết định số 1665/QĐ-TTg ngày 5/8 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Nghị quyết số 173/2024/QH15 cũng giao Bộ Tài chính “rà soát và xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư" và "Đề xuất giải pháp bảo đảm thống nhất với quy định của pháp luật và tình hình chấp hành pháp luật của doanh nghiệp...".

Theo WHO trên thế giới hiện nay, có 42 quốc gia đã ban hành lệnh cấm với thuốc lá điện tử, 24 quốc gia đã cấm thuốc lá nung nóng. Trong khu vực ASEAN, đã có 5 quốc gia bao gồm Việt Nam, Singapore, Thái Lan, Lào và Campuchia đã cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Malaysia cũng sẽ áp dụng lệnh cấm  từ năm 2026.

Thực hành quốc tế tốt nhất hiện nay là các quốc gia ban hành lệnh cấm một cách nhất quán trong hệ thống pháp luật và không cho phép ngoại lệ đối với việc sản xuất để xuất khẩu.