Câu chuyện xúc động ‘bước ra’ từ kỷ vật của Anh hùng liệt sĩ Trần Văn Dần

Anh hùng liệt sĩ Trần Văn Dần sinh năm 1948, quê xã Xuân Phổ, huyện Nghi Xuân (nay là xã Đan Hải, tỉnh Hà Tĩnh). Năm 17 tuổi, anh gác lại tuổi xuân, khoác lên mình màu áo lính, bước vào hàng ngũ của Đại đội 5 Đặc công, Đoàn 10, Bộ Tư lệnh Đặc công. Không một phút ngần ngại, không một sự chần chừ, Trần Văn Dần mang cả lòng yêu nước, mang cả tuổi trẻ của mình dấn thân vào những trận chiến sinh tử.

Từ năm 1969 đến tháng 6/1971, tại chiến trường Nam Bộ khốc liệt, anh cùng đồng đội lập nên những chiến công khiến quân thù khiếp sợ. Anh đã cùng đồng đội đánh chìm 7 tàu địch trọng tải từ 10.000 tấn đến 12.000 tấn, đánh trọng thương 1 tàu 10.000 tần, làm cháy 15 triệu lít xăng dầu, dùng mìn định hướng ĐH10 diệt 2 tiểu đội bộ binh địch, phá huỷ 1 khẩu pháo 105 ly của địch.

Mỗi nhiệm vụ được giao là một lần đối mặt với cái chết, nhưng anh chưa từng lùi bước. Ngày 30/6/1971, trong một trận chống trả ác liệt, Trần Văn Dần - người trung đội trưởng quả cảm - đã chiến đấu đến hơi thở cuối cùng, hy sinh, giữa khói đạn và tiếng gọi Tổ quốc.

Anh ra đi khi mới 23 tuổi. Khi hy sinh, đồng chí là đảng viên, trung đội trưởng, đại đội 5 đặc công, Đoàn 10, Đội 5 đặc công - Trung đoàn 10 đặc công Rừng Sác - Phân khu 4 - Quân giải phóng miền Nam.

Ghi nhận những cống hiến hy sinh của liệt sĩ Trần Văn Dần, đồng chí được Đảng, Nhà nước tặng thưởng 2 Huân chương Chiến công giải phóng (1 hạng nhì, 1 hạng ba) và nhiều phần thưởng cao quý khác. Đặc biệt, ngày 20/12/1973 Trần Văn Dần được Nhà nước truy tặng danh hiệu AHLLVTND.

Hành trình tìm lại ký ức

Hơn 50 năm trôi qua kể từ ngày anh ngã xuống giữa chiến trường phương Nam, những hình ảnh hiếm hoi về anh giờ chỉ còn là vài bức chân dung cũ kỹ, đã phai màu, ố vàng bởi mưa nắng và thời gian. Dáng người lính trẻ năm ấy - với ánh mắt kiên cường và khuôn mặt chưa kịp hết nét thanh xuân - giờ đây chỉ còn thấp thoáng trong ký ức của người thân và những người ở lại.

Những tưởng ký ức về người AHLLVTND nhạt nhòa theo năm tháng nhưng những ngày cuối tháng 5/2025, ông Trần Nhật Tân – Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh một lần nữa có cơ duyên tiếp cận những di vật của liệt sĩ Trần Văn Dần.

Ngay khi nhận được thông tin các hồ sơ từ ông Lâm Hồng Tiên về những tư liệu quý liên quan đến Anh hùng liệt sĩ Trần Văn Dần đang được lưu trữ tại Trường Đại học Công nghệ Texas (Hoa Kỳ), ông Trần Nhật Tân khẩn trương liên hệ để tiếp nhận bộ hồ sơ. Với tinh thần trách nhiệm cao, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh chỉ đạo Ban Công tác Đoàn và Thanh thiếu nhi – Tỉnh đoàn Hà Tĩnh tiến hành xác minh, phục dựng tư liệu một cách bài bản.

“Bằng lòng tri ân sâu sắc và sự tận tâm, các đoàn viên, cán bộ trẻ đã miệt mài phục chế từng trang tài liệu ố màu, khôi phục di ảnh liệt sĩ từ những bức ảnh phai nhòe theo thời gian. Đối với họ, đây không chỉ là công việc kỹ thuật mà còn là nghĩa cử thiêng liêng, góp phần lưu giữ một phần ký ức hào hùng của dân tộc.

Bộ hồ sơ sau khi phục dựng được trình bày chỉn chu, khoa học, từ bảng thành tích đến các văn bản khen thưởng. Đặc biệt, di ảnh liệt sĩ Trần Văn Dần được tái hiện sống động từ tấm ảnh cũ với sự tỉ mỉ và lòng thành kính. Đây không chỉ là những trang giấy với màu mực rõ nét hơn, mà còn là tâm huyết, tấm lòng biết ơn của thế hệ hôm nay dành cho người anh hùng đã hy sinh vì Tổ quốc” – ông Trần Nhật Tân nhấn mạnh.

Những di vật của liệt sĩ Trần Văn Dần được tìm thấy bao gồm 8 trang viết tay là báo cáo thành tích được thực hiện vào ngày 25/1/1970, do Liệt sĩ Trần Văn Dần, Tiểu đội trưởng soạn và gửi về Đảng ủy, Ban chỉ huy Đoàn I0 đặc công Rừng Sác (Phân khu 4, Quân khu 7). Các tư liệu ấy đã kể về những trận đánh của liệt sĩ tham gia trong năm 1969 tại khu vực Nhà Bè và ở Sài Gòn.

Từ những di vật quý hiếm này, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, Ban Công tác Đoàn và Thanh thiếu nhi – Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phối hợp cùng ông Lâm Hồng Tiên thực hiện, khai thác những tư liệu quý liên quan đến Anh hùng liệt sĩ Trần Văn Dần và hình thành nên cuốn sách “Tìm lại ký ức”.

Cuốn sách được hình thành chỉ trong vòng hơn 1 tháng, với 43 trang, kể về hành trình tìm lại ký ức, tri ân công lao của các anh hùng, liệt sĩ qua các cuộc chiến tranh.

Đây là những tài liệu lần đầu tiên được phát hiện và công bố. Các tư liệu được cung cấp bởi Trường Đại học Công nghệ Texas (Hoa Kỳ) và Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III (Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước).

“Có những ký ức tưởng chừng đã bị thời gian vũi lấp, nhưng lại hiện về bằng tất cả sự thiêng liêng, xúc động khi chúng ta thành tâm tìm kiếm. Liệt sĩ Trần Văn Dần, người con của quê hương Xuân Phổ - Nghi Xuân, là một trong những ký ức ấy.

Đây như một lời hứa của thế hệ trẻ hôm nay với quá khứ, là cách để chúng tôi nối dài tiếng gọi tên những người lính đã khuất, là sự trả lại xứng đáng những mảnh ghép ký ức cho gia đình, cho quê hương, cho chính lịch sử” – bà Nguyễn Ny Hương, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, Bí thư Tỉnh đoàn Hà Tĩnh chia sẻ.

Chiều 24/7/2025, tại xã Đan Hải, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, Tỉnh đoàn Hà Tĩnh, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III tổ chức chương trình trao di vật, tài liệu lịch sử về Liệt sĩ AHLLVTND Trần Văn Dần.

“Tập tài liệu này - dù nhỏ bé - là kết tinh của rất nhiều cảm xúc và nỗ lực. Và trên hết, là trái tim của thế hệ hôm nay, đang thầm lặng gìn giữ những ngọn lửa ký ức - không để chúng lụi tàn.

Khi trao lại hồ sơ, hình ảnh và những dòng tư liệu quý giá này cho gia đình liệt sĩ, chúng tôi không chỉ trao trả một phần ký ức - chúng tôi đang trao gửi một phần niềm tin: rằng lịch sử sẽ không bị lãng quên, rằng tuổi trẻ hôm nay đủ bản lĩnh và trái tim để bước tiếp con đường mà thế hệ cha anh đã mở lối.

“Tìm lại ký ức” cũng chính là tài liệu có ý nghĩa giáo dục sâu sắc mà Ban Thường vụ Tỉnh đoàn trong thời gian tới sẽ triển khai sâu rộng trong các cơ sở Đoàn, Hội, Đội toàn tỉnh gắn với các đợt sinh hoạt chính trị, các hoạt động tuyên truyền, giáo dục thế hệ trẻ tỉnh nhà” - bà Nguyễn Ny Hương nhấn mạnh.

Tiếp nhận di vật, ông Trần Thanh Tân - anh trai Liệt sĩ, AHLLVTND Trần Văn Dần bày tỏ: Gia đình hết sức biết ơn trước sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, MTTQ, chính quyền các cấp. Gần 60 năm trôi qua, giờ đây gia đình chúng tôi nhận được di vật của em trai Trần Văn Dần, chúng tôi thực sự xúc động và xin gửi lời cảm ơn chân thành đến quý vị.

“

Trong bản báo cáo của mình, Liệt sĩ Trần Văn Dần có viết: “Dù chiến đấu còn kéo dài, gay go, ác liệt, gian khổ hy sinh; Tôi vẫn… phấn khởi với nhiệm vụ. Trải qua một năm chiến đấu đầy khó khăn phức tạp, tôi vẫn giữ vững lập trường không hề một chút do dự, tính toán tiền đồ làm chao đảo tinh thần, luôn luôn tin tưởng vào Đảng, tin vào sự tất thắng của bản thân mình”.