Từ lâu Yên Bái không chỉ nức tiếng với xôi nếp Tú Lệ dẻo thơm mà còn rất nhiều món ngon khó có thể bỏ qua như đuông nứa, dế chiên Nghĩa Lộ... và đặc biệt nhất có lẽ vẫn là món châu chấu rang nước măng chua. Nó hấp dẫn người ăn ngay từ những hương vị đầu tiên.
Trên quốc lộ 32 hướng về huyện Mù Cang Chải, Tú Lệ là xã sát sườn đèo Khau Phạ, trực thuộc huyện Văn Chấn của tỉnh Yên Bái. Thung lũng Tú Lệ rộng gần 3.000ha, nằm dưới 3 dãy núi là Khau Phạ, Khau Thán, Khau Song, với trên 1.000 hộ dân, gồm 17 dân tộc anh em, trong đó đa phần là đồng bào Thái.
Người Thái ở đây kể rằng, xưa kia tổ tiên của họ đi tìm nơi khai hoang mở đất, đi qua vùng này bỗng thấy có giống lúa nếp bông to, hạt căng tròn và dẻo thơm lạ thường. Họ bèn rủ nhau định cư lập làng, lập bản và nhân giống lúa để gieo trồng. Một điều lạ là giống lúa nếp chỉ gieo trồng ở Tú Lệ mới cho chất lượng dẻo thơm đặc biệt như thế.
Người dân ở đây vẫn thường tự hào rằng, nếp Tú Lệ dẻo, thơm ngọt không chỉ bởi vùng đất mà còn do quá trình canh tác người dân nơi đây không lạm dụng nhiều phân bón, thuốc bảo vệ thực vật nên hạt lúa mới được đậm đà như vậy. Và cũng vì thế mà mỗi vụ mùa, châu chấu nhiều vô kể. Cũng chẳng biết ai là người đầu tiên nghĩ ra món châu chấu rang nước me chua ngon đến thế, chỉ biết rằng, cứ người nọ truyền tai người kia, dần dần nó trở thành món ăn đặc sản của vùng đất Tú Lệ này.
Hầu như nhà nào, người nào cũng biết chế biến món châu chấu rang. Châu chấu sau khi được bắt tại các cánh đồng lúa, rửa sạch vắt bỏ cánh và chân sau, sau đó chần qua nước sôi, để ráo nước và cho vào chảo phi qua với tỏi thơm.
Đảo độ 5 phút khi châu chấu se vàng, săn lại, dậy mùi thơm thì cho một ít nước măng chua, một chút mắm vào đảo cho đến khi châu chấu chuyển sang màu nâu là vừa ngon, trước khi bắc ra nhớ rắc thêm chút lá chanh. Vị chua của nước măng quện với mắm, vị ngọt, giòn thơm, béo ngậy của châu chấu thành một món ăn vô cùng thú vị.
Châu chấu rang măng chua thường được ăn cùng với xôi Tú Lệ. Những nắm xôi hạt căng mọng, dẻo thơm cùng với món châu chấu rang vàng, béo ngậy, giòn thơm, thật không còn gì ngon hơn. Tôi chắc nếu một lần được thưởng thức, bạn sẽ có cảm nhận như vậy.