Chạy “nước rút” giải ngân đầu tư công
Mặc dù gần hết 3 quý trong năm 2025 nhưng giải ngân vốn đầu tư công của TPHCM vẫn ở mức thấp. Hiện TPHCM đang áp lực giải ngân vốn đầu tư công khổng lồ cho dịp cuối năm.
Áp lực “chạy nước rút”
TPHCM – đầu tàu kinh tế cả nước đang phải đối diện với một trong những thách thức lớn khi giải ngân vốn đầu tư công tiếp tục ở mức thấp. Ông Nguyễn Công Vinh - Giám đốc Sở Tài chính TPHCM cho biết, tính đến cuối tháng 8, thành phố đã giải ngân 51.533 tỉ đồng, đạt 43,3% kế hoạch vốn Thủ tướng giao và 34,0% kế hoạch vốn thành phố đã triển khai. Còn tính đến tính đến ngày 11/9, tổng số vốn đã giải ngân của thành phố đạt hơn 53.863 tỉ đồng, trong đó, riêng kế hoạch vốn năm 2025 là hơn 53.712 tỉ đồng. Con số này tương ứng 45,2% kế hoạch vốn Chính phủ giao và 35,5% kế hoạch vốn thành phố đã triển khai. Ông Nguyễn Toàn Thắng - Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM thừa nhận, thời gian đầu sự phối hợp giữa phòng chuyên môn cấp xã với ban bồi thường còn lúng túng, chậm trễ. Tuy vậy, ông Thắng cho biết, tiến độ bồi thường hiện vẫn được kiểm soát theo quy định, nhưng khi gặp vướng quy hoạch, các dự án buộc phải tạm dừng, khiến việc giải ngân vốn bồi thường chưa đạt yêu cầu. Theo các chuyên gia, việc giải ngân đầu tư công của thành phố chững lại không chỉ do khách quan từ vướng mắc quy hoạch hay thủ tục, mà còn bởi sự chuẩn bị chưa tốt. Ông Trần Văn Bích – đại diện Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM cho rằng, để giải ngân hiệu quả trong năm 2025 thì ngay từ cuối 2024 đã phải chuẩn bị đầy đủ. Việc thiếu đi sự chuẩn bị này khiến tiến độ bị dồn ứ, gây áp lực lớn vào giai đoạn cuối năm.
Với kết quả đầu tư công nêu trên, lãnh đạo UBND TPHCM nhận định, khâu giải phóng mặt bằng lại chính là “nút thắt” lớn nhất kéo chậm tiến độ nhiều dự án trọng điểm. Ông Nguyễn Văn Được – Chủ tịch UBND TPHCM nhấn mạnh, giải ngân vốn đầu tư công quý 2/2025 của thành phố đạt trên 40%. Đây là đầu tiên trong lịch sử giải ngân đầu tư công của thành phố trong 6 tháng được nhiều như thế. Tuy nhiên, từ thời điểm đó đến cuối tháng 8, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công chỉ nhích lên chưa tới 1%. “Điều đó cho thấy công tác giải ngân đầu tư công chưa căn cơ, cần phân tích rõ nguyên nhân để tháo gỡ kịp thời”- ông Được nói. Theo lãnh đạo thành phố, khâu giải phóng mặt bằng vẫn là điểm nghẽn lớn nhất tại nhiều công trình trọng điểm. Thực trạng này khiến tiến độ nhiều dự án “đứng yên”, điển hình là mở rộng quốc lộ 13, quốc lộ 22 và cầu đường Bình Tiên. “Từng ngành, từng cấp cần chủ động, linh hoạt hơn trong xử lý để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công”- Chủ tịch UBND TPHCM yêu cầu xác định cụ thể vướng mắc và cách xử lý.
Vừa phải tốc độ vừa chất lượng
Thực tế, tốc độ giải ngân của TPHCM không chỉ ảnh hưởng tới chỉ tiêu tăng trưởng GDP 8,5% trong năm nay mà còn tác động dây chuyền đến thu hút đầu tư tư nhân, niềm tin của doanh nghiệp và sức bật dài hạn của nền kinh tế. Ngoài ra, vốn đầu tư công còn là huyết mạnh thúc đẩy kinh tế - xã hội. Ông Đinh Hồng Kỳ – Chủ tịch Hiệp hội Xây dựng và Vật liệu Xây dựng TPHCM khẳng định: “Đầu tư công chính là niềm tin. Tốc độ giải ngân chậm đã làm suy yếu kỳ vọng của thị trường, kéo theo ảnh hưởng trực tiếp đến bất động sản, xây dựng và chi phí vận tải. Hạ tầng chậm hoàn thiện đồng nghĩa với giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp xuất khẩu”.
Ở góc nhìn khác, các chuyên gia kinh tế cho rằng, không chỉ nằm ở tốc độ mà còn ở chất lượng giải ngân. PGS.TS Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng phân tích: “Với TPHCM, từ nay đến cuối năm, đầu tư công phải đặt hiệu quả, chất lượng lên hàng đầu. Về dài hạn, cần có cơ chế chính sách phù hợp để tránh dồn ứ, tắc nghẽn. Làm được như vậy, đầu tư công mới thật sự tạo giá trị cho nền kinh tế thay vì chỉ chạy theo mục tiêu GDP ngắn hạn”. Chuyên gia kinh tế Đỗ Thiên Anh Tuấn – đại điện Trường Chính sách công và quản trị Fulbright cũng nhấn mạnh, thành phố cần tập trung vào các dự án hạ tầng then chốt, đồng thời, tạo cơ chế phân cấp, phân quyền rõ ràng để địa phương có thể chủ động xử lý, tránh tình trạng “vừa đạp ga vừa đạp thắng”. Ông Tuấn lưu ý: “Chất lượng giải ngân mới là yếu tố quyết định niềm tin lâu dài của xã hội và thị trường”.
Giải ngân vốn đầu tư công của TPHCM trong năm 2025 đang trở thành “cuộc đua nước rút” với áp lực chưa từng có. Nếu tháo gỡ được điểm nghẽn về giải phóng mặt bằng, thủ tục và phân cấp, thành phố không chỉ hoàn thành chỉ tiêu tăng trưởng mà còn củng cố niềm tin thị trường, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững. Trong bối cảnh áp lực giải ngân cuối năm vô cùng lớn, các giải pháp đã được thành phố triển khai bao gồm: Thường xuyên kiểm tra, giám sát tiến độ các dự án có khối lượng giải ngân cao; kiên quyết yêu cầu chủ đầu tư bám sát kế hoạch, thực hiện đúng cam kết; rà soát từng khâu giải phóng mặt bằng để nhận diện cụ thể vướng mắc và cách xử lý; đẩy mạnh phối hợp liên thông giữa các sở ngành, quận huyện, đặc biệt ở khâu thủ tục đất đai.
Tổng kế hoạch đầu tư công của TPHCM năm 2025 (sau sắp xếp) được Thủ tướng Chính phủ giao hơn 118.948 tỉ đồng. Trong đó, vốn ngân sách trung ương hơn 15.299 tỉ đồng và vốn ngân sách địa phương hơn 103.648 tỉ đồng.
