‘Chìa khóa’ để nông nghiệp bứt phá

Lan tỏa nhiều mô hình nông nghiệp hữu cơ

Đơn cử, tại Hải Dương, sau hơn 2 năm triển khai Đề án "Phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2021-2025, định hướng 2030", tỉnh Hải Dương đã hỗ trợ người dân xây dựng 2,15 ha nhà màng, thuê trên 140 ha đất để sản xuất quy mô lớn; hỗ trợ mở rộng 212 ha cây vụ đông, cấp giấy chứng nhận VietGAP, GlobalGAP cho 476,8 ha rau, trái cây, 36 cơ sở chăn nuôi VietGAP, an toàn dịch bệnh, 86,5 ha nuôi thủy sản...

Theo chia sẻ của ông Nguyễn Xuân Phong, một trong những nông dân tham gia làm nông nghiệp công nghệ cao ở thị xã Kinh Môn (tỉnh Hải Dương), trồng rau trong nhà màng, nhà lưới yên tâm nhất là về thời tiết, mưa nắng không bị ảnh hưởng. Hơn thế, tiết kiệm được sức lao động, người nông dân không phải vất vả đi đến từng luống rau để tưới nước mà chỉ cần nhất nút là hệ thống tưới sẽ tự động vận hành. Vừa tiết kiệm chi phí, nhân công lại vừa đảm bảo kinh tế.

Với ngành chăn nuôi, tại Hải Dương, nhiều mô hình, người dân đã sử dụng phụ phẩm chăn nuôi để nuôi giun quế, dùng chế phẩm sinh học xử lý phân và chất thải trong chăn nuôi thành phân hữu cơ phục vụ sản xuất nông nghiệp, từ đó giúp tăng chất lượng sản phẩm vật nuôi, giảm ô nhiễm môi trường.

Tương tự, tại tỉnh Bắc Ninh, các mô hình nông nghiệp công nghệ cao cũng đã xuất hiện ở nhiều địa phương. Theo Sở NNPTNT, trên địa bàn tỉnh hiện có 72 cơ sở trồng trọt ứng dụng công nghệ cao tổng diện tích 160ha; có 29 cơ sở sản xuất đạt tiêu chuẩn VietGAP với tổng diện tích trên 154ha, trong đó có nhiều cơ sở cho thu nhập hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng/năm.

Mô hình sản xuất nông sản sạch theo hướng công nghệ cao của nhiều nông hộ ở thôn Nhất Trai, xã Minh Tân, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đã mang lại hiệu quả kinh tế và là niềm mơ ước của nhiều nông dân với lợi nhuận lên đến 1,2 tỷ đồng/năm.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh có nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao được hình thành và khẳng định được thương hiệu như: Công ty TNHH xuất nhập khẩu nông sản Hải Phong (Lương Tài); Công ty TNHH rau sạch Ánh Dương (TP Bắc Ninh); HTX rau công nghệ cao Liêm Anh (Việt Đoàn, Tiên Du); HTX dịch vụ nông nghiệp Ngăm Mạc (Lãng Ngâm, Gia Bình); HTX dịch vụ nông nghiệp Đức Lân (Yên Phụ, Yên Phong)... Đó là những mô hình cho thấy xu hướng sản xuất sạch có sức lan tỏa mạnh mẽ trên khắp các cánh đồng trong tỉnh, khẳng định sự nhạy bén của người nông dân trước xu thế hội nhập.

Nhìn vào bức tranh phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao ở các địa phương, có thể thấy, đây chính là “chìa khóa” để tạo sự chuyển biến mang tính đột phá trong sản xuất nông nghiệp của các địa phương. Và nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao cũng chính là hướng đi tất yếu để có thể nâng cao đời sống, thu nhập cho người nông dân.

Gỡ rào cản

Tuy nhiên, để phát triển nông nghiệp công nghệ cao cũng có không ít khó khăn, thách thức đang đặt ra như nguồn vốn đầu tư, nguồn nhân lực, đất đai, thị trường tiêu thụ, đặc biệt là cơ chế, chính sách cho nông nghiệp công nghệ cao phát triển…

Bên cạnh đó, thời gian qua, phát triển công nghệ cao trong lĩnh vực nông nghiệp chủ yếu mới thực hiện ở một vài khâu như tưới tiết kiệm theo công nghệ tưới nhỏ giọt, tưới phun sương, canh tác cây trồng trong nhà màng, nhà lưới... Còn khâu thu hoạch, bảo quản, chế biến vẫn áp dụng công nghệ thủ công nên năng suất, chất lượng nông sản còn thấp. Nhiều địa phương, nông nghiệp công nghệ cao chưa phát triển xứng với tiềm năng. Đơn cử tại Hà Nội, hiện có khoảng 20 doanh nghiệp (DN) đầu tư vào sản xuất rau, hoa - cây cảnh, cây ăn quả, giống lúa mới, và 9 DN chăn nuôi, thủy sản, sơ chế - chế biến - tiêu thụ nông sản. Gần 95 hợp tác xã tại các địa phương cũng đang bước đầu tiếp cận với những phương thức sản xuất mới trên cơ sở tiến bộ khoa học. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông ngiệp tại Hà Nội hiện vẫn chưa thực sự bài bản. Đó là lý do vì sao cho đến năm 2023, thành phố mới chỉ có duy nhất 1 DN được Bộ NNPTNT và Bộ KHCN công nhận là DN nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Với tỉnh Bắc Ninh hiện có 16 khu công nghiệp tập trung, 62 làng nghề và 22 cụm công nghiệp với hơn 17.000 DN, với hơn 300.000 công nhân, người lao động. Vì vậy, nhu cầu của người tiêu dùng về rau, quả an toàn là rất lớn. Song, thực tế cho thấy, mức độ sản xuất và ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của tỉnh.

Tỉnh chưa thu hút được nhiều DN lớn đầu tư, hiện nay chủ yếu vẫn là các DN quy mô nhỏ...

Nói về câu chuyện phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan nhấn mạnh, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp để nâng cao giá trị nông sản, bảo đảm sinh kế và gia tăng thu nhập cho nông dân, góp phần vào tăng trưởng kinh tế nói chung là nhiệm vụ hết sức quan trọng. Vấn đề cốt lõi nhất hiện nay là làm thế nào để tháo gỡ được những điểm nghẽn, rào cản về cơ chế, chính sách, qua đó củng cố niềm tin cho nhà đầu tư (bao gồm doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân…).

Theo ông Lê Minh Hoan, để sản xuất nông nghiệp hiệu quả trong mọi tình huống, nông nghiệp Việt Nam cần chuyển từ nền nông nghiệp "sản lượng cao" sang "nền nông nghiệp công nghệ cao, sinh thái, trách nhiệm, bền vững" - đây là chìa khóa cho ngành nông nghiệp phát triển bền vững.

Nhằm tháo gỡ những điểm nghẽn trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao, giới chuyên gia ngành nông nghiệp cho rằng, rất cần những cơ chế, chính sách hỗ trợ cho DN và hộ nông dân sản xuất nông nghiệp công nghệ cao về nguồn vốn, tập trung đất đai theo nguyên tắc thị trường, đào tạo nhân lực, tạo thuận lợi về thủ tục hành chính… Cùng với đó, các bộ, ngành, địa phương cần tiếp tục dành nguồn lực, tạo điều kiện cho nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ để nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, đáp ứng yêu cầu thị trường. Chú trọng công tác tổ chức và phát triển thị trường tiêu thụ nông sản ở cả trong và ngoài nước. Trong đó, nông sản sản xuất từ công nghệ cao là một lợi thế để Việt Nam nâng cao uy tín, thương hiệu trên thị trường, qua đó tạo điều kiện thuận lợi trong việc tìm kiếm, mở rộng thị trường cho nông sản Việt Nam.